جایگاه نقشه ژئومورفولوژی در توسعه فیزیکی سکونتگاه های شهرستان آستارا

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 8، دوره 10، شماره 30، خرداد 1394، صفحه 85-98   

نویسنده

رفعت شهماری اردجانی^*

استادیار گروه جغرافیا، واحد آستارا، دانشگاه آزاد اسلامی، آستارا، ایران

چکیده

اکثر سکونتگاه­های استان گیلان دارای تنگناهای طبیعی خاصی در توسعه فیزیکی می­باشند و از دیدگاه ژئومورفولوژی این مراکز در توسعه فیزیکی خود بامشکلات عدیده­ای از قبیل: زمین­لرزه، وضعیت سطح آب­های زیر­زمینی، پیشروی و پسروی آب دریا در سواحل، سیلاب، حرکات دامنه­ای وغیره مواجه می­باشند. در بسیاری از کارهای مدیریت محیطی و آمایش سرزمینی، مهمترین و مفیدترین کمک ژئومورفولوژیست، نمایش اشکال و عوارض سطح زمین بر روی نقشه­های­ژئومورفولوژی­می­باشد،­زیرا استقرار و پیدایش سکونتگاه­ها بیش از هرچیز تابع شرایط محیط­طبیعی (زمین­شناسی، توپوگرافی، خاک، هیدرولوژی، آب وهوا) و موقعیت جغرافیایی می­باشد. بنابراین پدیده­های ژئومورفولوژی در پیدایش، شکل­گیری، پراکندگی و توسعه­فیزیکی سکونتگاه­های شهری و روستایی تأثیر بسزایی دارند. این مقاله در راستای طرح تحقیقی تحت همین عنوان (تهیه نقشه ژئومورفولوژی غرب گیلان با مقیاس1:25000) توسط نگارنده در غرب استان گیلان انجام گرفته است و نتایج نشان می­دهد که، پدیده­های ژئومورفولوژی نقش مهمی در توسعه فیزیکی سکونتگاه­های شهرستان آستارا دارند، برخی از این پدیده­ها از قبیل: تپه­های ماسه­ای سواحل دریای­خزر، تالاب استیل (جنوب­غرب آستارا)، پادگانه­های دریایی اطراف حویق و چوبر، گسل سراسری آستارا و مواد آبرفتی رودخانه­های لوندویل، چوبر، حویق و فرآیندهای دامنه­ای، تنگناهای را برای توسعه فیزیکی سکونتگاه­های محدوده تحقیق به وجود می­آورند، بطوریکه برخی از این سکونتگاه­ها (شهرک عباس آباد، لوندویل، لمیر، نصرت­آباد، کشلی) شکل فضایی  آن­ها، بر لندفرم­زمین منطبق می­باشد. روش تحقیق برپایه تحلیل فرم و فرآیند برروی نقشه­های توپوگرافی1:25000، زمین­شناسی 1:100000، عکس­هوایی و در نهایت در چند مرحله بازدید صحرایی تمام اطلاعات و داده­ها برروی زمین مورد ارزیابی قرار گرفت. امید است که این کار زمینه­ای فراهم سازد تا بتوان اینگونه نقشه­ها را در سطح وسیع و پوشش سراسری برای تمام استان­های کشور تهیه نمود و گزارش آن را در اختیار سازمان­های اجرایی و ادارات قرار داد. 

کلیدواژه‌ها

توسعه فیزیکی؛ سکونتگاه ها؛ نقشه ژئومورفولوژی؛ شهر و روستا؛ غرب گیلان

مراجع

1. ثروتی، محمدرضا، خضری، سعید و رحمانی، توفیق، 1388، بررسی تنگناهای طبیعی توسعه فیزیکی شهر سنندج، پژوهش­های جغرافیای طبیعی، شماره 27، صص 29-13.

2. ثروتی، محمدرضا،1381، ژئومورفولوژی منطقه­ای ایران، انتشارات سازمان جغرافیایی، تهران.

3. رامشت، محمدحسین، 1385، نقشه های ژئومورفولوژی (نمادها و مجازها)، انتشارات سمت، تهران.

4. رجایی، عبدالحمید، 1369، نقشه­های ژئومورفولوژی و کاربرد آن در پژوهش­های علمی وبرنامه­ریزی عمران ناحیه­ای، مجله ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، صص 69.

5. رجایی، عبدالحمید، 1373،کاربرد ژئومورفولوژی در آمایش سرزمین ومدیریت محیط، چاپ دوم، نشر قومس، تهران.

6. زمردیان، محمدجعفر،1374،کاربرد جغرافیای­طبیعی در برنامه­ریزی شهری و روستایی، چاپ سوم، انتشارات پیام­نور، تهران.

7. زمردیان، محمدجعفر، 1385،ژئومورفولوژی در برنامه­ریزی محیطی، چاپ دوم، انتشارات سمت، تهران.

8. سرور، جلیل­الدین،1381، تهیه نقشه­هایژئومورفولوژی شرقاستانگیلان با مقیاس 1:25000، مجری طرح، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.

9. سرور، جلیل الدین و ثروتی، محمدرضا، 1379،­ توصیف و تفسیر نقشه­های توپوگرافی و زمین شناسی، چاپ اول، انتشارات حرف نو، تهران.

10. شهماری، رفعت،1391،تهیه نقشه­هایژئومورفولوژیغرب استانگیلان با مقیاس1:25000، مجری طرح، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آستارا.

11. شایان، سیاوش، 1378، نقشه­های ژئومورفولوژی، تاریخچه، ضرورت و کاربرد، انتشارات سپهر، دوره بیستم، شماره 79 .

 

12. Chueca, J, et al., 2008, Geomorphological map of the Alta ribagorza(Centeral Pyrenees, Spain),journal of Maps.

13. Gustavsson, marcus, 2005, Development of a detailed geomorphological mapping system   

and geodatabase in Sweden, licentiate thesis, supervised by else kolstrup and arir c.

seijmonsberg.

14. May, J-H., 2008, A geomorphological map of the Quebrada de Purmamarca,Jujuy, NW

Argentina, journal of Maps.

15. Rao, d. p., 1978, Utility of landsat coverage in small scale geomorphological mapping-

some examples from india, Jour.ind.soc.photo-int.vol.vi.no.2.

16. Rao, d.p., 2002, Remote sensing application in geomorphology, Joupnal of tropical

ecology,international society for tropical ecology.