برنامه‌ریزی راهبردی پارک‌بازارها با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: شهر لنگرود)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 10، دوره 10، شماره 30، خرداد 1394، صفحه 113-126   

نویسندگان

اکبر معتمدی مهر^{* 1}؛ ابوذر مطیع دوست کومله²

¹استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

برنامه‌ریزی راهبردی، شیوه‌ای است منظم و سیستماتیک جهت اجرای برنامه‌ها و فعالیت‌ها، با خصوصیات ویژه خود که آن را از سایر برنامه‌ریزی‌ها از جمله برنامه‌ریزی سنتی متمایز می‌کند. متمرکز بودن، کمی و کیفی بودن، مشارکتی بودن، توجه به تحلیل‌های داخلی (نقاط قوت و ضعف) و همراه آن تحلیل‌های خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها)، توجه کامل به امکانات و توانایی‌های موجود و قابل دسترس از جمله‌ی این ویژگی‌های متمایز کننده محسوب می‌شوند. پارک‌بازار شهر لنگرود که در نوع خود از اولین نمونه‌ها در ایران محسوب می‌شود، در حاشیه این شهر شمالی قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع مطالعات توصیفی- تحلیلی است و در مجموع با 550 نفر از کسبه و نیز با 400 نفر از مراجعه‌کنندگان از طریق پرسش­نامه، مصاحبه صورت گرفته است. برای پاسخ به سؤال تحقیق نیز از آزمون‌های ضرایب همبستگی تاو- بی­کندال، تاو- سی­کندال و گاما استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که بین متغیرهای میزان رضایت‌مندی مراجعه‌کنندگان به پارک‌بازار و تعداد دفعات مراجعه آن‌ها به این مجموعه رابطه همبستگی مستقیم وجود دارد و در مجموع باید گفت هرچند پارک‌بازار شهر لنگرود مبرا از عیوب و نقاط ضعف نمی‌باشد، اما با تلفیق کارکردهای تفریحی و تجاری در یک مجموعه واحد علاوه بر حل مشکلات موجود و دست‌یابی به اهداف معین، فرصت‌های طلایی و ارزشمند متعددی را در پیش روی شهر و شهروندان قرار داده است. 

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی راهبردی؛ پارک‌بازار؛ مدل SWOT؛ شهر لنگرود

مراجع

1. بزی،‌ خدارحم،‌ 1380، تأملی بر بازارهفتگی آق­قلا (پنج شنبه بازار)، رشد آموزش جغرافیا،‌ سال شانزدهم، شماره 58، صص40-38.

2. بیهقی، ابوالفضل، 1356، تاریخ بیهقی، تصحیح علی اکبر فیاض، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

3. پوراحمد، احمد، 1376، جغرافیا و کارکردهای بازار کرمان، چاپ اول، انتشارات مرکز کرمان شناسی، کرمان.

4. جباری، مینا، 1379، همیشه بازار، چاپ اول، نشر آگه، تهران.

5. خیرآبادی، مسعود، 1376، شهرهای ایران، نشر نیکا، مشهد.

6. رجبی، فاطمه، 1388، طراحی الگوهای معماری در بافت تاریخی سیروس (نمونه موردی: بازارچه نایب ‌السلطنه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه تهران، استاد راهنما:  دکتر پیروز حناچی.

7. سازمان برنامه و بودجه استان گیلان، 1377، سیمای اقتصادی- اجتماعی شهرستان لنگرود، سازمان برنامه و بودجه گیلان، رشت.

8. سازمان حفاظت محیط زیست، 1378، دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران.

9. سلطان زاده، حسین، 1367، تاریخ شهر و شهرنشینی، چاپ دوم، انتشارات امیرکبیر، تهران.

10. سلطان زاده، حسین، 1386، بازارهای ایرانی، چاپ چهارم، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، تهران.

11. سیدان­حسینی، مریم و میرعمادی، مهناز، 1388، درجهان معماری، فصلنامه­آبادی، سال نوزدهم، شماره64، صص143-140.

12. عباس زادگان، مصطفی و آذری، عباس، 1388، بررسی نقش فضایی بازار در ساختار شهرهای ایرانی (با بهره گیری از روش چیدمان فضا) نمونه موردی تهران-تبریز -کرمان و اصفهان، فصلنامه آبادی، سال نوزدهم، شماره 64، صص 31-26.

13. عبداله­زاده طرف، اکبر، 1388، سیر تحول شکل گیری فضاهای تجاری در غرب و شرق از نگاه تاریخ معماری، فصلنامه آبادی، سال نوزدهم، شماره 64، صص 69-62.

14. فلامکی، محمدمنصور، 1371، شکل گیری معماری در تجارب ایران و غرب، چاپ اول، نشر فضا، تهران.

15. فلامکی، محمدمنصور، 1384 الف، نوسازی و بهسازی شهری، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

16. فلامکی، محمدمنصور، 1384، سیری در تجارب مرمت شهری از ونیز تا شیراز، چاپ دوم، وزارت مسکن و شهر سازی، تهران.

17. قاسمی، محسن و نوروزی، ملیحه، 1388، تحولات کالبدی- کارکردی بازار قلعه محمود کرمان، فصلنامه آبادی، سال نوزدهم، شماره 64، صص 51-46.

18. کاظمی، عباس و اباذری، یوسف، 1383، زندگی روزمره و مراکز خرید در شهر تهران، فصلنامه انسان شناسی، سال دوم، شماره 6، صص 116-97.

19. کرنگ، مایک، 1383، جغرافیای فرهنگی، ترجمه مهدی قرخلو، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.

20. محمدی،‌ جمال،‌1373،‌ ارزیابی عملکرد فضایی بازارهای روز و نقش آن در اقتصاد شهری (نمونه موردی: شهر اصفهان)،‌ پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا،‌ دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما: دکتر حسین شکویی.

21. مرادی مسیحی، واراز، 1381، برنامه­ریزی راهبردی در کلان شهرها، چاپ اول، انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری، تهران.

22. مرکز آمار ایران، 1390، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390، مرکز آمار ایران، تهران.

23. مطیع‌دوست کومله، ابوذر، 1390، بررسی تأثیر فعالیت‌های تجاری پیرامون شهر لنگرود در حجم ترافیک مرکز شهر، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی عمران و توسعه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لشت نشا، رشت، 119.

24. معتمدی­مهر، اکبر و مطیع­دوست کومله، ابوذر، 1389، نقش پارک بازار لنگرود در تغییرات فضایی شهر، آمایش محیط، سال سوم، شماره 11، صص 61-27.

25. معتمدی مهر، اکبر، مولائی هشجین، نصرا... و مطیع­دوست کومله، ابوذر، 1389، نقش بازارهای حاشیه شهری در تمرکز زدایی از مرکز شهر (مطالعه موردی: شهر لنگرود)، فصلنامه جغرافیای انسانی (نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی)، سال دوم، شماره 5، صص 156-137.

26. موریس، جیمز، 1391، تاریخ شکل شهر تا انقلاب صنعتی، ترجمه راضیه رضازاده، چاپ یازدهم، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، تهران.

27. نظریان، اصغر، 1388، پویایی نظام شهری ایران، چاپ اول، انتشارات مبتکران، تهران.

 

28. Chiara, D.E.J., 1990, Building Types (time sawer), Newyork: Mc Graw Hill Company.

29. Guedes, P., 1979, Encyclopedia of Architectural Technology, Newyork: Mc Graw-Hill Company.

30. Jonas, R. and Josef, L., 2004, The Sustainable Urban Development Reader, London: Routledge London.

31. Libeskind, D., 2009, Westside Bruennen, Available at: www.archdaily.com (April 2008).

32. Libeskind, D., 2010, Westside Shopping and Leisure Centre, Available at: www.architonic.com (May 2009).

33. Libeskind, D., 2011, Westside: Bern Shopping Centre, Available at: www.e-architect.co.uk (October 2010).

34. MAki, F. and OHtaka, M., 2001, “Some Thoughts on Collective Form” Structure in Artand Science, London: Studio Vista.

35. Mumford, Lewis., 2004, The Design of the City, Metropolis Values in Conflict Wadsworth, Belmont: Publishing Co.Inc.

36. Mumford, Lewis., 2001, The City in History, London: Penguin Books.