پاسخ ارقام هیبرید جدید ذرت علوفه ای به تنش خشکی با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 26، اردیبهشت 1391، صفحه 23-32   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مریم حاجی بابائی^{* 1}؛ فرهاد عزیزی²

¹کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ورامین- پیشوا، باشگاه پژوهشگران جوان، ورامین، ایران.

²استادیار، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، کرج، ایران

چکیده

     به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه ارقام هیبرید جدید ذرت و ارزیابی شاخص­های تحمل خشکی، آزمایشی به­صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه  نهال و بذر کرج در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سه سطح آبیاری نرمال، تنش ملایم و تنش شدید (بترتیب آبیاری پس از 70 ،100 و130 میلی‎متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی شامل 14 هیبرید ذرت بود. بر اساس عملکرد علوفه ژنوتیپ­های مورد بررسی در شرایط نرمال و دارای تنش خشکی، شاخصبهره‎وری متوسط (MP)،شاخص میانگین هندسی بهره­وری (GMP)، شاخص تحمل به تنشSTI) )، شاخص تحمل (TOL)، شاخص عملکرد (YI)، شاخص حساسیت به تنش SSI)) و درصد تغییر صفات محاسبه شد. تجزیه واریانس شاخص­های تحمل به تنش خشکی و عملکرد علوفه نشان داد که فقط شاخص بهره­وری متوسط در شرایط بدون تنش و تنش ملایم و شاخص­های میانگین هندسی بهره­وری و شاخص عملکرد در شرایط بدون تنش و تنش شدید معنی­دار بودند. همبستگی شاخص­های تحمل به خشکی و عملکرد هیبریدهای مورد بررسی نشان داد که در شرایط نرمال،تنش ملایم و تنش شدید، شاخص­هایGMP  و MP به عنوان بهترین شاخص­ها برای تعیین ارقام متحمل به تنش کم­آبی برای ارزیابی هیبریدهای مختلف ذرت مشخص شدند. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش، هیبریدهای K47/3-1-2-7-1-1-1×MO17 و  KLM76004/3-2-1-1-1-1-1-1×K3544/1  با توجه به شاخص­های مختلف به عنوان متحمل­ترین هیبریدها به تنش خشکی شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ شاخص های تحمل به خشکی؛ عملکرد علوفه خشک؛ ذرت

مراجع

Ahmadzadeh A (1997) Determining the best indicator of tolerance in selected maize lines. M.Sc. Thesis in Plant Breeding. Faculty of Agriculture, Tehran University. 238 pp. [In Persian with English Abstract].

Bouslama M, Schapaugh WT (1984) Stress tolerance in soybean. Part 1: evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science 24: 933-937.

Cattivelli L, Rizza F, Badeck FW, Mazzucotelli E, Mastrangelo AM, Francia E, Mare C, Tondelli A, AM Stanca (2008) Drought tolerance improvement in crop plants: An integrated view from breeding to genomics. Field Crop Research 105: 1-14.

Curran B, Posch J (2000) Agronomic management of silage for yield and quality: silage cutting height.Crop Insights 10(2). Pioneer Hi-bred International .INC.

Eberhart SA and WA Russel (1966) Stability parameters for comparing varieties. Crop Science 6: 36- 40.

Farshadfar E, Zamani M, Motallebi M, Imamjomeh A (2001) Selection for drought resistance in chickpea lines. Iranian Journal of Agricultural Science. 32:65-77. [In Persian with English Abstract].

Fernandez GCJ (1992) Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: Kuo, CG. (Ed), Proceedings of the International Symposium on Biology of plants, American Society of Plant Biologists, Rockville, MD, pp. 158-1249.

Fereres  E, Gimenz C, Brenngena J, Fernandez, J, Domiguez J (1983) Genetic variability of sunflower cultivars in response to drought. Helia 6: 17-21.

Fischer RA, Maurer R (1978) Drought resistance in spring wheat cultivars. Part 1: grain yield response. Australian Journal of Agricultural Research 29: 897- 912.

Gavuzzi P, Rizza F, Palumbo M, Campaline RG, Ricciardi GL, Borghi B (1997) Evaluation of field and laboratory drought and heat stress in winter cereals. Canadian Journal of Plant Science 77: 523- 531.

Golparvar AR, Majidi Heravan, A, Ghasemi Pir Bloti A (2004) Genetic improvement of yield potential and drought resistance in wheat genotypes (Triticum aestivum). Journal of Dryness and Drought, Agricultural Extension, 3: 23-13.

Karami E, Ghannadha MR, Naghavi MR, and Mardi M (2006) Identification of drought tolerant genotypes in barley. Iranian Journal of Agricultural Sciences 37 (1): 371-380. [In Persian with English Abstract].

Kargar SM, Ghannadha MR, Bozorgi-pour R, Khaje Ahmad Attari AA, Babaei HR (2004) An investigation of drought tolerance indices in some soybean genotypes under restricted irrigation conditions. Iranian Journal of Agricultural Sciences 35: 129-142. [In Persian with English Abstract].

Khalil Zadeh GH, Karbalai Khiyav H (2002) Effects of drought and heat stress on advanced lines of durum wheat. Seventh Iranian Congress of Agronomy and Plant Breeding. Agricultural Education Publishing. pp. 564-563. [In Persian with English Abstract].

Naderi Darbagshahi MR, Noormohamadi GH, Majidi, A, Darvish, F, Shirani Rad, AH, Madani H (2004) Effect of drought stress and plant density on the characteristics in line planting safflower in Isfahan. Seed and plant Journal 20 (3): 296-281. [In Persian with English Abstract].

Nourmand Moayyed F, Rostami MAand Ghannadha M R (2001) Evaluation of drought resistance indices in bread wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Agricultural Sciences 32: 795-805. [In Persian with English Abstract].

Rosielle, AA, Hamblin J (1984) Theoretical aspects of selection for yield in stress and non- stress environment. Crop Science 21: 943- 946.

Sadegh-Zadeh Ahari D (2006) Evaluation of drought tolerance in promising durum wheat genotypes. Crop Science. 8 (1): 44 -30. [In Persian with English Abstract].

Schneider KA, Rosales- Serena F, Ibarra- Perez B, Cacares- Enriguez JA, Acosta- Gallegos R, Ramirec- Vallejo N, Wassimi N, Kelly JP (1997) Improvement common bean performance under drought stress. Crop Science 37: 43- 50.

Shafazadeh MK, Yazdansepass A, Amini A, Ghanadha M (2004) Evaluation of tolerance terminal drought stressing promising winter and facultative bread wheat lines using stress susceptibility and tolerance indices. Seed and Plant Journal 20: 57-71. [In Persian with English Abstract].

 Sio- Se Mardeh A, Ahmadi A, Poustini K Mohamadi V (2006) Evaluation of drought resistance indices under various environmental conditions. Field Crop Research 98: 222- 229. [In Persian with English Abstract].

Voltas J, Lopez- Corcoles H, Borras G (2005) Use of biplot analysis and factorial regression for the investigation of superior genotypes in multienvironment trials. European Journal of Agronomy 22: 309- 324.

Zabet, M, Hosseinzadeh AH, Ahmadi A, Khialparast F (2003) Effect of water stress on different traits and determination of the best water stress index in mung bean (Vinga radiata). Iranian Journal of Agricultural Sciences 34: 889-898. [In Persian with English Abstract].

Zare M, Zeynaly Khanghah H, Daneshian J (2004) An evaluation of some soybean genotypes tolerance to drought stress. Iranian Journal of Agricultural Sciences 35: 859-867. [In Persian with English Abstract].

Zeinali Khanghah H, Izanloo A, Hoseinzadeh AH, Majnoon Hoseini N (2004) Determination of the suitable drought resistance indices in commercial soybean varieties. Iranian Journal of Agricultural Sciences 35: 875-885. [In Persian with English Abstract].