تعیین بهترین آرایـش کــاشت در ژنوتیپ‌هـای گلرنگ بهاره

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، مهر 1385، صفحه 53-64   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

محمدرضا خلیل‌زاده گوگانی^{* 1}؛ بهمن پاسبان اسلام²؛ قربان نورمحمدی³؛ علیرضا خلیل زاده گوگانی⁴

¹کارشناس ارشد زراعت

²استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی

³استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

⁴کارشناس ارشد حشره شناسی منابع طبیعی آذربایجان شرقی

چکیده

آزمایش به منظور بررسی اثرات ابعاد کاشت بوته بر روی عملکرد ، اجزای عملکرد ، درصد روغن دانه و برخی از ویژگی‌های زراعی در گلرنگ بهاره در شهرستان گوگان (استان آذربایجان‌شرقی)  طی سال 1382 پیاده گردید. فواصل خطوط کشت،  15، 30 و 60 سانتی‌متر و فواصل بوته‌ها بر روی خطوط کشت 5 ، 10و 15 سانتی‌متر تعیین شد‌ند. ژنوتیپ‌های بکار رفته شامل IL111 و KJ818 و محلی اراک 2811 بودند. طرح آماری مورد استفاده فاکتوریل بر پایه بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. در طول اجرای آزمایش صفات متعددی از گلرنگ مورد مطالعه قرار گرفت که شامل ارتفاع بوته ، تعداد شاخه فرعی ، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه ، شاخص برداشت ، وزن هزار دانه و درصد روغن دانه بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها  نشان دادکه ارقام مورد مطالعه از جنبه‌های تعداد دانه در طبق، تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و عملکرد دانه با هم اختلاف معنی داری دارند. اثر آرایش کشت روی صفات تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه و شاخص برداشت نیز معنی‌دار بود. آرایش کاشت مربع با فاصله بوته 15 سانتی‌متر بهترین حالت بوده و بالاترین عملکرد را نشان داد. در مجموع ژنوتیپ اراک 2811 باآرایش کاشت مربع‌ با فاصله 15 سانتی‌متر و با تراکم 443 هزار بوته درهکتار با تولید34/4 تن دانه درهکتارمناسب ترین تیمارشناخته شد. بنظر می‌رسد توسعه کشت این گیاه به ویژه در اراضی متوسط و فقیرحاشیه دریاچه ارومیه مثل شهرستان گوگان، با تولید محصول مورد قبول، شایان توجه باشد.

کلیدواژه‌ها

ژنوتیپ؛ آرایش کاشت؛ گلرنگ؛ درصد روغن؛ عملکرد؛ شاخص برداشت

مراجع

1 ـ احمدی ، م . و ا. ، امیدی . 1373 . بررسی عملکرد دانه و تأثیر زمان برداشت بر میزان روغن ارقام بهاره و پاییزه گلرنگ . مؤسسه تحقیقات اصلاح و نهال بذر کرج ،  بخش تحقیقات دانه‌های روغنی.

2 ـ اسمی، ر. ، ع . رضایی و م . خواجه‌پور. 1377 . بررسی اثرات فواصل بین و روی ردیف کاشت بر عملکرد ، اجزای عملکرد و سایر خصوصیات زراعی دو رقم گلرنگ بهاره در منطقه اصفهان . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ،  صفحه 450.

3 ـ باقری‌پور ، م . ع . 1377 . بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و تراکم بوته بر روند رشد ، عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ ورامین ـ 295 (بی‌خار) در منطقه بم . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد واحد جیرفت.

4 ـ برزگر ، 1 . ب. و ع . رضایی . 1377 . بررسی عملکرد ، اجزای عملکرد و الگوهای توزیع آن در گلرنگ . چکیده مقالات پنجمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ،  صفحه 460.

5 ـ سرودی ، ا. 1382 . بررسی اثر تراکم بوته بر روی عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در منطقه جیرفت . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واجد جیرفت.

6 ـ قنواتی ، ن . ع . 1350 . آزمایش تراکم کاشت گلرنگ . گزارش سالیانه واحد تحقیقات دانه‌های روغنی ،  مرکز تحقیقات کشاورزی ورامین .

7 ـ محمدی نیکپور ، ع . 1374. بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ در منطقه مشهد . پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه فردوسی مشهد.

8 ـ منصوری‌فر ، ی . 1373 . بررسی خصوصیات فنولوژیک و مقایسه عملکرد 10 رقم گلرنگ پاییزه در شرایط کرمانشاه . چکیده مقالات چهارمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران ،  صفحات 164 و 332.

9 ـ میرزاخانی ، م . و م . ح . اردکانی . 1379 . بررسی اثرات تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گلرنگ بهاره در استان مرکزی . مجله علوم زراعی ایران ،  جلد چهارم ،  شماره 2 ، صفحات 148 – 138.

10 ـ نورمحمدی ، ق . و ب . اهدایی . 1363 . اثرات تاریخ کاشت بر روی عملکرد دانه و سایر صفات زراعی ارقام گلرنگ. مجله علمی کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز ،  شماره 9 ،  صفحات 42 – 28.

 

11– Able, G. H. 1976. Relationship and uses of yield components in safflower breeding for high yield in safflower. Crop Science .16:213-216.

12– Ashri, A.,  Zimmer, D.E. Urie, A. Cahaner and A. Marani. 1974. Evaluation of the world collection of safflower (Carthamus tinctorius L.) IV. Yield and yield components and their relationships. Crop Sci. 14: 799-802.

13– El Ahmar, B.A.A. 1983 .The Effect of safflower .Agricultural Research Reviw .61:109-135.

14– Martines, G.F and F.1 Munoz. 1985. Sesame and safflower status and potentials .1:Pp. 65-66.

15– Sary, G.A., H.R.A. EL Deepah,. And M.A. Khaled,  1988. Effect of plant density and fretilization on yield of safflower .Ann .Agriculture Science Mostohor Egypt . 26:1379 -1381 .

16– Singh, S.D. 1993. Yield water, nitrogen, row spacing response analysising safflower. Thired Inthenational safflower Conf.  Beijing, China .Pp. 692-694.

17– Tiwari, K.P.  and K.N.  Namdeo  1990. Study on spacial arrangement and fertility levels on the spiny and spineless genotypes of saflower. Zonal Agricultural Research station, Tikamgarh, .
India, Pp. 97-100

18– Williams, J.H. 1962.  Influence of plant spacing and flower position on oil content of sofflower. Crop Sci . 2: 475-477.