بررسی تحمل به خشکی 12 رقم گندم (Triticum aestivum) در منطقه شیروان

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 6، دوره 6، شماره 3 - شماره پیاپی 20، مهر 1389، صفحه 57-66   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

سید مرتضی عظیم‎زاده^*

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد شیروان

چکیده

      جهت بررسی تحمل به خشکی 12 رقم گندم، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی  دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیروان در سال زراعی 84-1383 در دو آزمایش جداگانه به صورت آبی و دیم  به اجرا در آمد. هر آزمایش  به صورت بلوک‎‏های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. طول هر کرت 5 متر و عرض آن 5/1 متر، مقدار بذر در واحد سطح 500 دانه در متر مربع در هر دو آزمایش آبی و دیم در نظر گرفته شد. در اوایل مرحله پرشدن دانه از برگ‎های گیاهان در هر کرت به منظور به‎دست آوردن نشت الکترولیت غشای و محتویات نسبی آب برگ‎ها نمونه برداری انجام شد. بعد از برداشت محصول، تعداد سنبله در متر مربع، وزن هزار دانه و عملکرد دانه محاسبه شد.  با توجه به عملکرد هر رقم در شرایط آبی و دیم شاخص تحمل به خشکی ( STI ) و شاخص حساسیت به خشکی ( SSI)  محاسبه شد و داده‎های آزمایش به صورت مرکب تجزیه گردید. نتایج آزمایش نشان داد که  ارقام چمران و کراس سبلان در محیط آبی با تولید 2005 و 2310 کیلوگرم در هکتار از عملکرد قابل قبولی برخوردار بودند. بیشترین تولید در محیط دیم نیز به‏ترتیب با تولید 648 و 551 کیلوگرم در هکتار متعلق به این دو رقم بود. رقم کراس سبلان و چمران به ترتیب دارای شاخص تحمل به خشکی معادل 8/6 و 6/6 بودند که در مقایسه با بقیه ارقام بیشتر بود. رقم کراس سبلان هم‎چنین دارای شاخص حساسیت به خشکی بالایی بود، ولی رقم چمران دارای شاخص تحمل به خشکی بالا و شاخص حساسیت به خشکی پایینی در مقایسه با سایر ارقام بود. نشت الکترولیت غشای نیز در رقم چمران در مقایسه با اکثر ارقام کمتر بود. با توجه به خصوصیات مذکور دو رقم کراس سبلان و چمران برای کشت در مناطقی که کشاورزان با محدودیت منابع آب روبرو هستند دارای برتری می باشند.

کلیدواژه‌ها

مقاومت به خشکی؛ حساسیت به خشکی؛ نشت الکترولیت؛ محتوی نسبی آب؛ گندم؛ عملکرد

مراجع

Alizadeh Dizaj K, Eskandari M (2002a) Evaluation of adaptability in safflower varieties in dry land condition. Annual Report of North Khorasan Dry Land Research Station. [In Persian with English Abstract].

Alizadeh Dizaj K, Eskandari M (2002b) Evaluation of adaptability in spring rapeseed varieties in cold dry land condition. Annual Report of North Khorasan Dry Land Research Station. [In Persian with English Abstract].

Azimzadeh SM, Neyestani E, Rafiie M (2006) Study on drought tolerance of 16 safflower genotypes. 9^th Iranian Crop Science and Breeding Conference. Tehran, Iran. [In Persian with English Abstract].

Ansari Y, Azimzadeh SM (2004) Study on adaptability and stability of yield of barley genotypes in universal experiment under cold dry land condition. Final Report of Dry Land. [In Persian with English Abstract].

Bagheri A, Nezami A, Sultani M (2000) Breeding for stress tolerance in cool season food legumes. Agricultural Research, Education and Extension Organization. Jihad-e-Agriculture Ministry, Iran. [In Persian with English Abstract].

Buttrose MS, Swift JG (1975) Effect of killing by heat or desiccation on membrance structure in pea roots. Australian Journal of Plant Physiology 2: 225-233.

 Clarke JM, McCaig TN (1982) Evaluation of techniques for screening for drought resistance in wheat. Crop Science 22: 503- 506.

 Collis GN, Sands JE (1962) Comparrison of the effects of the physiological components of soil water energy and seed germination. Austtralian Journal of Agricultural Research 13: 575- 587.

 Fernandez GCJ (1993) Effective selection criteria for assessing palnt stress tolerance. pp. 257-270. In: Kue, CG (ed.) Adaptaion of Food Crop to Temperature and Water Stress. AVRDC.  Shanhua , Tawian.

 Fredrick JR, Marshal HG (1985) Grain yield and yield of soft winter wheat as affected by management practices. Agronomy Journal 77: 495- 499.

 Fisher RA, Maurer R (1978) Drought tolerance in spring wheat cultivars. I. Grain yield response: Austtralian Journal of Agricultural Research 29: 897-912.

 Iljin WA (1957) Drought tolerance plants and physiological prosses. Annual Review of Plant Physiology 8: 257-274.

 Johnsen RC, Nguyen HT, Croy LI (1984) Osmotic adjustments salute accumulation in two genotypes differenting in drought resistance. Crop Science 24: 957-962.

 Jones HG (1977) Aspects of the water relations of spring wheat in response to induced drought. Journal of Agricultural Science 88: 267-282.

Lessani H (1993) Effect of environmental stress on plants. Islamic Azad University. Karaj Branch. [In Persian with English Abstract].

Mozzaffari K, Arshi Y, Zeynali Khanghah Y (1996) Effect of drought stress on some morphological and yield components of sunflower. Seed and Plant Journal 12(3): 24-33. [In Persian with English Abstract].

Maclagan JL (1993) Effect of drought stress on the water relation in Brassica species. Canadian Journal of Plant Physiology Science 73: 225-229.

Neyestani E, Azimzadeh SM (2003) Study on drought tolerance of different varieties of lentil. Iranian Journal of Agriculture 5 (1): 61-69. [In Persian with English Abstract].

Oliver MJ (1991) Influence of protoplasmic water loss on the control of protein synthesis in the desiccation tolerant moss Tortula ruralis. Ramifications for a repair-based mechanism of desiccation tolerance. Plant Physiology 97: 1501-1511.

Poordad S, Eskandari M (2001) Study on yield and oil quality of autumn safflower varieties in dry land condition. Annual Report of North Khorasan Dry Land Research Station. [In Persian with English Abstract].

Poordad S, Alizadeh K, Shariati A, Eskandari M, Nabati A, Khiavi M (2003) Study on drought tolerance of spring safflower varieties according to agronomic traits and oil quality. Final Report of Iranian Dry Land Agricultural Research Institute. [In Persian with English Abstract].

 Ritchie S, Henry T (1990) Leaf water content and gas – exchange parameters of two wheat genotypes differing in drought tolerance. Crop Science 30: 105-111.

Safaie A (2004) Evaluation of drought tolerance of 11 genotypes of barley. M.Sc. Thesis. Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran. [In Persian with English Abstract].

Safikhani M, Mahmoodi A (2000) Yield comparison and determination of adaptability in lentil varieties. Annual Report of North Khorasan Dry Land Research Station. [In Persian with English Abstract].

 Sarmadnia G, Koocheki A (1988) Physiological aspects of dry land farming. Jihad Academic Press of Mashhad University. [In Persian with English Abstract].

 Schwab KB, Ctaff DF (1986) Sugar and ion contents of drought tolerant plants under water stress. Journal of Plant Physiology 125: 257-265.

 Sullivan A, Eastin GD (1994) Plant physiological response to water stress. Agrice. Meteorology 14:113-27.

 Winslow MD, Smirnoff N (1984) Techniques used to breeders nurseries for drought tolerance. Botuny, Brikbeck College, Maletwcic 7HX, England Rachi Science 3: 45-46.