اثر دور آبیاری، باکتری‎های محرک رشد و اسید هیومیک بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم کویر

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 9، شماره 3 - شماره پیاپی 32، آبان 1392، صفحه 9-16   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

سارا پروازی شندی¹؛ علیرضا پازکی^{* 2}؛ احمد اصغرزاده³؛ امین آزادی⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، گروه زراعت، تهران, ایران.

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، گروه زراعت، تهران, ایران.

³عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب، کرج، ایران.

⁴استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره)، گروه زراعت، تهران, ایران.

چکیده

     به منظور بررسی اثر دور آبیاری، اسید هیومیک و باکتری­های محرک رشد (ازتوباکتر، آزوسپیریلوم و سودوموناس) بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم رقم کویر، آزمایشی در سال زراعی 90 - 1389 به صورت اسپیلت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار  در فشافویه (حسن آباد) اجرا شد. فاکتور اصلی (آبیاری) در سه سطح (آبیاری بر اساس 80، 120و 160 میلی‎متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) و اسید هیومیک و مخلوط باکتری­های محرک (ازتوباکتر، سودوموناس و آزوسپیریلوم) هر یک در دو سطح عدم کاربرد و کاربرد به صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل نشان داد که تنش خشکی عملکرد دانه را به طور معنی‎داری کاهش داد که این کاهش با توجه به نتایج آزمایش، احتمالاً از طریق کاهش تعداد دانه در سنبله می باشد. هم‎چنین تنش خشکی باعث کاهش معنی‎دار عملکرد بیولوژیک شد. کاربرد باکتری‎های محرک رشد به طور معنی‎داری عملکرد دانه و درصد شاخص برداشت را تحت تأثیر قرار داد. از سوی دیگر در شرایط تنش شدید (آبیاری بر اساس 160 میلی‎متر تبخیر از سطح تشتک تبخیر کلاس A) کاربرد اسید هیومیک باعث افزایش معنی‎دار عملکرد بیولوژیک و تعداد سنبله در واحد سطح شد. با توجه به نتایج این آزمایش، باکتری‎های محرک رشد و اسید هیومیک به‎عنوان دو نوع کود زیستی می‎توانند تا حدی برای کاهش اثرات منفی ناشی از تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

گندم؛ تنش خشکی؛ اسید هیومیک؛ باکتری‎های محرک رشد؛ عملکرد دانه؛ عملکرد بیولوژیک

مراجع

Ahmad R, Jabeen N (2009) Demonstration of growth improvement in sunflower (Hellianthus annuus L.) by the use of organic fertilizers under saline conditions. Pakistan Journal of Botany 41(3): 1373-1384.

Akbariniya A, Ghalavand A, Sefid Kan F, Rezaee MB, Sharifiy Ashour Abadi A (2003) The effect of chemical, bestial fertilizers on yield and the amount of essential oil compounds of ajowan (Trachyspermum copticum L) . Research and Development in Agriculture and Horticulture 3: 32-41.

 Amooaghaee R, Mostajeran A, Emtiyazi G (2003) Effect of Azosprillium rhizobacteria on some of  yield and growing indices of three wheat cultivars. Journal of Agriculture and Natural Resource 139(2): 1-11. [In Persian with English Abstract].

Babaeyan M, Essmaieliyan Y, Ghanbari A, Ahmadiyan A (2009) Different proportions effect of chemical and bestial fertilizers and late growing season water stress on qualitative and quantitative characteristic of barley. Science and Research Journal of Islamic Azad University, Tabriz Branch. Agronomy Journal 12(3): 27-39. [In Persian with English Abstract].

Bhattarai T, Hess D (1993) Yeild responses of Nepales spring wheat (T. aestivum) cultivars to inoculation with Azospirillum spp. of Nepalese origin. Plant Soil 151: 67-76.

Cacco G, Attina E, Gelsomino A, Sidari M (2000) Effect of nitrate and humic substances of different molecular size on kietic parameters of nitrate uptake in wheat seedlings. Journal of Plant Nutrition and Soil Science 163: 313-320.

Cakmaci R, Akmakc IA, Figen B, Adil A, Fikrettin S, Ahin BC (2005) Growth promotion of plants by plant growth-promoting rhizobacteria under greenhouse and two different field soil conditions. Biochemistry 38: 1482-1487.

Carver BF (2009) Wheat science and trade. Wileg-Blackwell. 616 pp.

Cavaglieri LR, Passone A, Etcheverry MG (2004) Correlation between screening procedures to select root endophytes for biological control of Fusarium verticillioides in Zea mays. Biological Control 31: 259-262.

Daee MA (2008) What’s humic acid. Technical Bulletin No 3. Golssang Kavir Yazd Agricultural Company. Golsang Company Issue. Yazd, Iran. [In Persian with English Abstract].

Delfine S, Tognetti R, Desiderio E, Alvino A (2005) Effect of foliar application of N and humic acids on growth and yield of durum wheat. Agronomy for Sustaiable Development 25: 183-191.

Efeoglu B, Ekmekci Y, Cicek N (2009) Physiological responses of three maize cultivars to drought stress and recouery. South African Jornal of Botany 73: 34-40.

FAO (2009) FAOSTAT database. http:/faostat.fao.org

Han HS, Supanjani K, Lee D (2004) Effect of co-inoculation with phosphate and potassium solubilizing bacteria on mineral uptake and growth of pepper and cucumber. Agronomy Journal 24: 169-176.

Heidari Sharifabad H (2008) Drought mitigation strategies for agriculture. The 10^th Iranian Congress of Crop Science, 18-20 Aug. 2008. SPII, Karaj. Iran.

Hungria M, Andrade DS, Colozzi-Filho A, Balota EL (1997) Interacao entre microrganismos do solo, feijoeriro e milho em monoculture consorcio. Pesquisa Agrogecuaria Brasileira 32: 807-818.

Kapulnik Y, Gafn R, Okon Y (1985) Effect of Azospirillum spp. inoculation on root development and NO₃ uptake in wheat in hydroponic systems. Canadian Journal of Botany 63: 627-631.

Kirigwi FVM, Van Gin Kel M, Trethowan RG, Sears RG, Rajaram S, Paulsen GM (2004) Evaluation of selection strategies for wheat adaptation across water regimes. Euphytica 135: 361-371.

Kokalis-Burelle N, Kloepper JW, Reddy MS (2006) Plant growth promoting rhizobacteria as transplant amendments and their effects on indigenous rhizosphere microorganisms. Applied Soil Ecology 31: 91-100.

Moslemi Z (2010) The effects of super absorbent polymer and biological fertilizer (PGPR) influence on corn yield and growth in normal and water stress conditions. M.Sc. Thesis, Islamic Azad University, Karaj Branch, Karaj, Iran. [In Persian with English Abstract].

Moustafa MA, Boersma LB, Kyonstad WE (1996) Response of four spring wheat cultivars to drought stress. Crop Science 36: 982-986.

Nakagami K, Okawa TO, Hirasawa T (2004) Effect of a reduction in soil moisture from one month before flowering through ripening on dry matter production and ecophysiological characteristics of wheat plants. Plant Production Science 7: 143-154.

Pan B, Bai YM, Leibovitch S, Smith DL (1999) Plant growth promoting rhizobacteria and kinetin as ways to promote corn growth and yield in a short growing season area. Agronomy Journal 11: 179-186.

Rivera-Cruz MC, Narcıa AT, Ballona GC, Kohler J, Caravaca F, Rold A (2008) Poultry manure and banana wastes are effective biofertilizer carriers for promoting plant growth and soil sustainability in banana crops. Soil Biology and Biochemistry 40: 3092-3095.

Sabry SRS, Smith LT, Smith GM (1995) Osmoregulation in spring wheat under drought and salinity stress. Jornal of Gennetics and Breeding 49: 55-60.

Sabzevari S, Khaziee HR (2009) The Effect of foliar application with humic acid on growth, yield and yield components of wheat (Triticum aestivum L.). Journal of Agroecology 1(2): 53-63.

Saleh AL, Abd El-Kader AA, Hegab SAM (2003) Response of onion to organic fertilizer under irrigation with saline water. Egypt Journal of Appllied Science 18(12 B): 707-716.

Samarh NH (2005) Effects of drought stress on growth and yield of barly. Agronomy for Sustainable Development 25: 146-149.

Sebahattin A, Necdet C (2005) Effects of different levels and application times of humic acid on root and leaf yield and yield components of forage turnip (Brassica rapa L.). Agronomy Journal 4: 130-133.

Shimon M, Tirosh T, Glick BR (2004) Plant growth promoting bacteria confer resistance in tomato plant to salt stress. Plant Physiology and Biochemistry 42: 565-572.

Subba NS, Tilak KVBR, Singh CS, Lakshemi Kumari M (1979) Response of a few economic species of germnaceous plants to inoculation with Azospirillum brasilense. Current Science 48: 133-134.

Tutan M, Gulluce M, Cakmakci R, Oztas T, Sahin F (2010) The effect of PGPR strain on wheat yield and quality parameters. World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World. Brisbane, Australia, p. 140-143.

Vessey JK (2003) Plant growth promoting rhizobacteria as biofertilizers. Plant and Soil 225: 571-586.

Walley FL, Germida JJ (1997) Response of spring wheat (Triticum aestivum) to interactions between Pseudomonas species and Glomus clarum NT4. Biology and Fertility of Soils 24: 365–371.

Wu SC, Cao ZH, Li ZG, Cheung KC (2005) Effect of biofertilizer containing N-fixer, P and K solubilizers and AM fungi on maize growth: a greenhouse trial. Geoderma 125: 155-166.

Yong  J,  Zhang Z (2006) Grain filling of cereal under soil drying. New Phytologist 169: 223-236.

Zhahir AZ, Arshad M, Khalid A (2004) Improved yield by inoculation with plant growth promoting rizobacteria. Pakistan Journal of Soil Science 15: 7-17.