بررسی کشت مخلوط سورگوم (Sorghum bicolor) و شبدر برسیم (Trifolium alexandrinum)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 2، شماره 3 - شماره پیاپی 5، بهمن 1385، صفحه 19-31   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

یعقوب راعی^*

چکیده

     یکی از روش های مناسب برای حرکت در راستای کشاورزی پایدار و حفاظت محیط زیست، انجام کشت مخلوط می باشد. بر این اساس، آزمایشی در سال 1382 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا شد که در آن دو گیاه سورگوم و شبدر برسیم به صورت مخلوط کشت گردیدند. الگوی کاشت روش  سری های جایگزینی بود. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار، ‌شامل کشت خالص سورگوم (T₁)، کشت خالص شبدر برسیم (T₅)، 75% سورگوم +25% شبدر برسیم (T₂)، 50% سورگوم + 50% شبدر برسیم (T₃) و 25% سورگوم +75% شبدر برسیم (T₄) در چهار تکرار اجرا گردید. بر اساس نتایج به دست آمده تیمارهای اول تا پنجم در سه چین به ترتیب از حداکثر (225/12 تن در هکتار) تا حداقل بیوماس تولیدی (909/3 تن درهکتار) را دارا بودند. همچنین بررسی عملکرد علوفه  به تفکیک چین ها نشان داد که چین دوم دارای حداکثر بیوماس بوده و چین های اول و سوم به ترتیب در رده های بعدی قرار گرفتند. محاسبه نسبت برابری زمین (LER) نشان داد که  تیمار دوم (14/1) بیشترین مقدار را نسبت به سایر ترکیبات مخلوط داراست. ترکیبات مربوط به تیمارهای سوم و چهارم، LER را در حدود یک نشان دادند. ارزیابی قدرت رقابتی دو گونه نشان داد که سورگوم دارای اثر رقابتی شدیدتری بر روی شبدر برسیم است، ‌به طوری که هر بوته سورگوم قادر بود اثرات رقابتی معادل 3/3 بوته شبدر برسیم داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

بیوماس؛ رقابت؛ سورگوم؛ شبدر برسیم؛ کشت مخلوط

مراجع

1-   جعفرزاده ، ع. و ‌ر. نیشابوری، 1374. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی 18 هکتار از اراضی و خاک های ایستگاه تحقیقاتی کرکج. انتشارات مدیریت امور پژوهشی دانشگاه تبریز.

2-     جوانشیر، ع. ‌دباغ محمدی نسب، ع. قلی پور، م. و حمیدی ،‌آ. 1377. اکولوی کشت مخلوط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

3-     صیادی اقدم، ن. 1373 جزوه درسی زراعت نباتات علوفه ای دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.

4-   کاظمی، ح .1370. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی اثرات مقادیر مختلف کودازته، فسفره و دوره های آبیاری در بیوماس تولیدی سورگوم علوفه ای واریته اسپید فید. دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.

5-     مظاهری،‌ د. 1373. زراعت مخلوط انتشارات دانشگاه تهران.

6- Bulson, H. A., R.W. Snaydon and C. E Stopes. 1997. Effects of plant density on intercropped wheat and field beans in an organic farming system. J. Agric. Sci. 128: 59-71

7- Carr, P. M., B. G. Schatz, J. C. Gardner and S.F. Zwinger.1992. Intercropping sorghum and paint bean in a cool semiarid region. Agron. J. 84: 810-812.

8- Hanson, A. A., D. K. Barnes and R. R. Hill.1988. Alfalfa and alfalfa improvement. ASA, CSSA, SSA, Madison, Wisconsin, U.S.A.

9- Heichel, G. H. and K. I. Henjum.1991. Dinitrogen fixation, nitrogen transfer, and productivity of forage legume-grass communities. Crop Sci., 31: 202-208.

10-Herbert, S. J., D. H. Putnam, M. I. Poss-Floyd, A. Vargas, and  J.F.Crieghton.1984. Forage yield of intercropped cotton and soybean in various planting pattern. Agron. J., 79: 507-510.

11- Holkar, S. and J. G. Jagtab.1992. Performance of sorghum genotypes for intercropping with pigeonpea. Indian J. Agric. Sci. 62 (10): 653-56.

12- Jones, T. A. and D.R. Buxton.1988. Red canarygrass binary mixtures with alfalfa and birds-foot trefoil in comparison to monocultures. Agron. J, 80: 49-55.

13- Karnik, A. R., V. B. Apte, B. B. Jadhav, and R.G.Wagh.1993. Intercropping of legumes and vegetable with rain fed cassava. Indian J. Agrc. Sci., 6395): 265-267.

14-Mohapatra, B. K. and Pradhan, L.1993. Energy relationship in intercropping of maize with cowpea and ricebean.Indian J. Agric. Sci.,63 (90: 581-3.

15- Murray,G. A. and J. b. Swensen.1985. Seed yield of Australian winter field peas intercropped with winter cereals. Agron. J., 77: 913-16.

16- Putnam, D. K., D. L. Allan.1992. Mechanisms of over yielding in a sunflower/mustard intercrop. Agron. J., 84: 188-195.

17- Refey,A. and K. Prasad. 1992. Biological potential and economic feasibility of maize pigeonpea intercropping system in dry lands. Indian J.Agric.Sci.,62 (3): 110-3.

18- Thompson, D. J., D. G. Stout.1997. Mixtures of Persian clover with Italian rye grass for forage. Can. J. Plant. Sci., 77: 579-85.

19- Tofinga, M. P., R. Paolini, and R.W. Snaydon.1993. A study of root and shoot interactions between cereals and peas in mixtures. J.Agric.Sci., 120: 13-24.

20- Tomar, T. S., A. F. Mackenzie, G. R. Mehuys, and I. Alli.1988. Corn growth with foliage nitrogen, soil applied nitrogen, and legume intercrops. Agron. J., 80: 800-807.

21- Tansend, C. E., H. Kenno, and M. A. Brick.1990. Compatibility of cicer, milk etch in mixtures with cool-season grasses. Agron. J., 82: 262-266.