تأثیر تداخل زمانی علف هرز تاج خروس ریشه-قرمز (Amaranthus retroflexus L.) بر عملکرد لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.)

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 4، شماره 2 - شماره پیاپی 11، شهریور 1387، صفحه 71-81   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

بهرام میرشکاری^*

استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانشکده کشاورزی

چکیده

    تاج خروس از نظر میزان خسارت وارده بر گیاهان زراعی سومین علف هرز غالب دو لپه‏ای در سطح جهان است. به منظور کمی کردن عکس‏العمل لوبیاچشم بلبلی به علف هرز تاج­خروس ­ریشه­قرمز از نظر برخی صفات مرتبط با عملکرد، این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز به‏صورت طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا‌ شد. تیمارها در 7 سطح بودند. پنج تیمار اول شامل حضور علف هرز تاج خروس به‏ترتیب در 2، 4، 6، 8 و 10 هفته اول و سپس کنترل تاج خروس در مابقی فصل رویش بود. تیمار ششم شامل حفظ تاج خروس در کل دوره رویش بود. تیمار هفتم به‏عنوان تیمار شاهد انتخاب شد و علف‏های هرز (تاج خروس) در کل دوره رویش کنترل شدند. در تمامی تیمارها بذرهای علف هرز هم‏زمان با لوبیاچشم بلبلی کشت و در زمان­های مربوط به سطوح تیمار از مزرعه وجین شدند. تجزیه واریانس داده‏های آزمایش نشان داد که تأثیر تیمارهای مختلف بر روی کلیه صفات مورد مطالعه معنی‏دار بود. بیشترین میزان پوشش سبز در مرحله گل‏دهی تیمار شاهد بدون علف هرز (79%) و کمترین آن  در تیمار تداخل علف هرز در تمام فصل کشت (25%) اختصاص داشت. وزن ماده­ خشک اندام­های هوایی تیمار شاهد بدون علف هرز (3895 کیلوگرم در هکتار) مشابه تیمار تداخل دوهفته ای تاج خروس در مراحل اول دوره رشد (3889 کیلوگرم در هکتار) بود. با افزایش زمان تداخل تاج خروس، تعداد نیام در بوته با شدت بیشتری در مقایسه با برخی از صفات دیگر کاهش نشان داد. بیشترین کاهش در وزن هزاردانه نسبت به شاهد بدون علف هرز، در تیمار رشد هم‏زمان لوبیاچشم بلبلی و تاج خروس (13/70 درصد) مشاهده شد. کمترین عملکرد دانه به تیمار تداخل در تمام فصل رویش تعلق داشت و میزان کاهش عملکرد این تیمار نسبت به شاهد بدون علف هرز 49/98 درصد بود. با در نظر گرفتن حداکثر کاهش عملکرد مجاز 10%  توصیه می‏شود که در صورت ادامه حضور تاج خروس در مزرعه تا بیش از 4 هفته اول دوره رشد، نسبت به کنترل  آن
اقدام گردد.

کلیدواژه‌ها

تاج خروس ریشه قرمز؛ تداخل؛ لوبیاچشم بلبلی؛ عملکرد

مراجع

1- استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، دانشکده کشاورزی[e-mail]

منابع

1- راشد محصل، م. ح.،  ح. رحیمیان و م. بنایان. 1371. علف‏های هرز و کنترل آن‏ها (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

2- عبداللهی، ع.، غ. احمدی، ر. محمدی، ن. بهرامی و ر. حق‏پرست. 1383. تعیین دوره بحرانی کنترل علف­های هرز در زراعت نخود معمولی پاییزه (Cicer arietinum). هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان.

3- کوچکی، ع.، ح. رحیمیان، م. نصیری محلاتی و ح. خیابانی. 1373. اکولوژی­ علف­های­هرز. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.

4- مظاهری، د. 1377. زراعت مخلوط. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه تهران.

5- میرشکاری، ب. 1382. علف­های­هرز و مدیریت آن ها. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی تبریز.

6- یدوی، ع.، م. آقاعلیخانی و ع. م. مدرس ثانوی. 1383. دوره بحرانی کنترل علف­های هرز لوبیا چیتی در لردگان. چکیده مقالات هشتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان. صفحه 294.

7. Bosnic, A. C. and C. J. Swanton. 1997. Influence of barnyard grass (Echinochloa crus- galli) time of emergence and density on corn (Zea mays L.). Weed Science 43: 276-282.

8. Clarence, J. and J. Swanton. 2002. Determination of the critical period of weed interference in corn (Zea mays L.) and soybeans (Glycine max L.). Journal of Crop Science 39: 49-60.

9. Cowan, P., S. E. Weaver and C. J. Swanton. 1998. Interference between pigweed (Amaranthus spp.), barnyardgrass (Echinochloa crus-galli) and soybean (Glycine max). Weed Science 46(5): 533-539.

10. Dieleman, A., A. S. Hamill, S. F. Weise and C. J. Swanton. 1995. Empirical models of pigweed (Amaranthus spp.) interference in soybean (Glycine max L.). Weed Science. 43: 612- 618. 

11. Fisk, J. W., O. B. Hesterman, A. Shrestha, J. J. Kells, R. R. Harwood, J. M. Squire and C.C. Sheaffer. 2002. Weed suppression by annual legume cover crops in no tillage corn. Agronomy Journal 93: 319-325.

12. Harker, K. N., G. W. Clayton and A. M. Johnston. 1999. Time of weed removal for canola. Proceeding of the 10th International Rapeseed Conference, Canberra, Australia.

13. Harper, F. 1983. Inter-specific competition. In: Principle of arable crop production. Pp: 198-229. Granada Publ.

14. Hartley, M. J. and A. J. Popay. 1992. Yield losses due to weeds in sugarbeet, corn and dwarf beans. Proceeding of the forty fifth Newzeland plant protection conference, Wellingto, Newzeland. 11-13 August 1992, 52-54.

15. Knezevic, S. Z., S. F. Weise and C. J. Swanton. 1994. Interference of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) in corn (Zea mays L.). Weed Science 42: 568-573.

16. Knezevic, S. Z., M. J. Horak and R. L. Vanderlip. 1997. Relative time of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) emergence is critical in pigweed-sorghum (Sorghum bicolor (L.) Moench.) competition. Weed Science 45: 502-505.

17. Mc Lachlan, S. M., M. Tollenaar, C. J. Swanton and S. F. Weise. 1993. Effect of corn-induced shading on dry matter accumulation, distribution and architecture of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus). Weed Science 41: 568-573.

18. Murphy, S. D., Y. Yakubu, S. F. Weise and C. J. Swanton. 1996. Effect of planting patterns and inter-row cultivation on competition between corn (Zea mays) and late emerging weeds. Weed Science 44: 856-870.

 19. Nelson, D. C. and M. C. Thoreson. 1981. Competition between potatoes (Solanum tuberosum) and weeds. Weed Science 29: 672-677.

20. O^,sullivan, P. A., G. M. Weiss and V. C. Kossatz. 1985. Indics of competition for estimating rapeseed yield loss due to Canada thistle. Canadian Journal of Plant Science 65: 145-149.

21. Patterson, D. T. 1985. Comparative ecophysiology of weeds and crops. I: Reproduction and ecophysiology. Boca Raton. CRC Press.

22. Peters, N. C. B. and B. J. Wilson. 1983. Some studies on the competitioin between Avena fatua L. and spring barley. II: Variation of A. fatua emergence and development and it’s influence oncrop yield. Weed Research 23: 305-311.

23. Ronald, A. E. 2000. Amaranthus retroflexus/pigweed. U.S. Department of Agriculture., 181pp. 

24. Ronald, A. E. and E. C. Smith. 2000. The flora of the Nova Scotia. Halif Nova Scotia Museum. 746 p.

25. Spitters, C. J. T. and J. P. Vandenberg. 1982. Competition between crop and weeds: A system approach. In: Holzner, W. and N. (eds.), Numata biology and ecology of weeds Dr. W. Junk Publication, The hague.

26. Swanton, C. J. and S. D. Murphy. 1996. Weed science beyond the weeds: the role of integrated weed management (IWM) in agroecosystem health. Weed Science 44: 437-445.