زیست‏ شناسی و جدول زندگی شته Schizaphis graminum) ‏(Hom.: Aphididae )روی سورگوم جارویی در آزمایشگاه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 3، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 13، بهمن 1387، صفحه 23-31   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حبیب‏اله خدابنده^{* 1}؛ شهرام شاهرخی‏ خانقاه¹؛ محمود شجاعی²

¹عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

²استاد گروه تخصصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

سورگوم جارویی با سطح زیر کشت وسیع یکی از مهم­ترین محصولات زراعی منطقه­ میانه بوده و شته معمولی گندم  (Rondani)  Schizaphis graminumیکی از  آفات این محصول به خصوص در ابتدای فصل رویش آن به شمار می­رود. در این تحقیق زیست شناسی عمومی و جدول زندگی این آفت در آزمایشگاه در دمای 1± 25 درجه  سلسیوس، رطوبت نسبی 60 – 50 درصد و دوره­ نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور تعداد 50 پوره­ هم سن تازه متولد شده تا زمان مرگ در قفس­های برگ روی سورگوم جارویی پرورش داده شدند. بررسی زیست‏شناسی شته، کوتاه بودن طول دوره پورگی سنین مختلف آن را نشان داد. میانگین طول دوره پورگی تا تبدیل شدن به حشره کامل شته معمولی گندم  98/6 روز به دست آمد. حشرات کامل دوره پیش از پوره زایی بسیار کوتاهی داشتند، به طوری‏که طول مدت یک نسل آفت به‏طور متوسط48/7 روز به‎دست آمد. طول عمر شته به‏طور متوسط 24/35 روز بود. شته­معمولی گندم روی سورگوم جارویی منحنی بقای نوع اول را نشان داد. این شته در مرحله زیستی پوره تلفاتی نداشته و در مرحله حشرات کامل جوان نیز مقدار آن بسیار اندک بود. بیشترین فراوانی مرگ 16/0 و در سن 33 روزگی اتفاق افتاد. امید زندگی شته معمولی گندم در ابتدای سن اول پورگی، 74/34 روز بود و به تدریج به صورت یکنواخت کاهش یافت. نتایج این تحقیق در مجموع روند کند تلفات و طول عمر نسبتاً زیاد شته معمولی گندم را روی سورگوم جارویی نشان داد.

کلیدواژه‌ها

سورگوم جارویی؛ شته معمولی گندم؛ زیست‏شناسی؛ جدول زندگی؛ امید زندگی

مراجع

1.            دواچی، ع.. 1333. حشرات زیان آور ایران، ملخ‏ها و سایر حشرات زیان‏آور غلات. نشریه شماره 211 دانشگاه تهران، 252 صفحه.

1. شاهرخی خانقاه، ش. 1381. بررسی شته‏های مزارع گندم و عوامل مؤثر در پویایی جمعیت آن‏ها در منطقه ورامین. رساله دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد تهران، واحد علوم و تحقیقات، 170 صفحه.
2. شاهرخی خانقاه، ش.، م. عبدی، ح. خدابنده، ک. صیامی، ح. قره­داغی و پ. لطیفی. 1383. بررسی خصوصیات زیستی و تغییرات جمعیت شته‏های سورگوم جارویی. گزارش نهایی طرح پژوهشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه، 30 صفحه.
   1. Carey, J. R. 1993. Applied demography for biologists. Oxford University Pres. Inc., New York, 206 pp.
   2. Carey, J. R. 1995. Insect demography. In: Nierenberg, W. A. (Ed.): Encyclopedia of Environmental Biology. Vol.2. Academic Press. Sandiego, 289-303.
   3. Carey, J. R. 2001. Insect biodemography. Annual Review of Entomology 46:79-110.
   4. Carey, J. R., P. Liedo, D. Orozco and J. W. Vaupel. 1992. Slowing of mortality rates at older ages in large medfly cohorts. Science 258: 457-61.
   5. Hoelscher, C. E., J. G. Thomas and L. T. George. 1988. Aphids on Texas small grains and sorghum. Texas Agricultural Extension Service, No. 1572, 5 Pp.
   6. Hutchison , W. D. and D. B. Hogg. 1984. Demographic statistics for the pea aphid (Homoptera: Aphididae) in Wisconsin and a comparison with other populations. Environmental Entomology 13: 1173-1181.

10.Kieckhefer, R. W., N. C. Elliott and D. D. Walgenbach. 1989. Effects of constant and demographic statistics of the English grain aphid (Homoptera: Aphididae). Annals of Entomological Society of America 82(6): 701-706

11.Krober, T. and K. Carl. 1991. Cereal aphids and their natural enemies in Europe-a literature review. Biocontrol News and Information 12 (4): 357-371.

12.Liedo, P., J. R. Carey and R. I. Vargas. 1994. Mass rearing of fruit fliyes: A demographic analysis. In: Calkins, C. O., Klassen, W. and Liedo, P. (eds.): fruit flies and the sterile insect tedhnique. CRC Press, Boca Raton.

13.Mc Gauley, G. W., D. C. Margolies, R. D. Colling and J. C. Reese. 1990. Rearing history affects demography of greenbugs (Homoptera: Aphididae) on corn and grain sorghum. Environmental Entomology 19 (4): 949- 954.

14.Mc Gauley, G. W., D. C. Margolies, R. D. Colling and J. C. Reese. 1992. Field assessment of greenbug (Homoptera: Aphididae) demography on corn. Environmental Entomology 21(5): 1072-1076.

15.Southwood, T. R. E. 1994. Ecological methods, with particular reference to the study of insect populations. Second Edition. Chapman & hall. 350 pp.

16.Vaupel, J. W., J. R. Carey, K. Christensen, T. E. Johnson and A. I. Yashin. 1998. Biodemographic trajectories of longevity. Science 280: 855-60.

17.Walgenbach, D. D., N. C. Elliott and R. W. Kieckhefer. 1988. Constant and fluctuating temprature effects on developmental rates and life table statistics of the greenbug (Hom., Aphididae). Journal of Economic Entomology 81 (2): 501-507.