ارزیابی بار میکروبی و PH شیر خام دامداری‏های سنتی شهرستان کاشمر در فصل‏های مختلف

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 13، بهمن 1387، صفحه 33-37   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی خسروی^{* 1}؛ احمد غزنوی²

¹کارشناس ارشد علوم دامی، عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر

²عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشمر

چکیده

تغییرات میکروبی و شیمیایی شیر خام باعث اختلال در مراحل فرآوری، کاهش زمان ماندگاری محصولات لبنی و در نتیجه به خطر افتادن سلامت مصرف‏کنندگان و جامعه می‏گردد. در این تحقیق با هدف پیگیری تغییرات برخی از فاکتورهای ارزیابی شیر خام در مراحل مختلف تولید و وجود ارتباط بین این فاکتورها، 6 دامداری سنتی به‏صورت خوشه‏ای انتخاب و از مراحل مختلف تولید در طول یک سال از شیر خام نمونه‏گیری به عمل آمد. محل‏های مختلف نمونه‏برداری شامل پستان دام، ماشین شیردوشی، بیدون حمل شیر در مرکز جمع‏آوری، مخزن مرکز جمع‏آوری و تانکر حمل شیر در محل سکوی دریافت کارخانه بود. آزمایش‏های شمارش میکروبی کل و PH بر روی نمونه‌ها انجام شد. PH شیر در زمان تحویل شیر در محل سکوی کارخانه نسبت به مراحل قبل اختلاف معنی‏داری داشت (001/0 P<). متوسط هندسی شمارش میکروبی کل شیر در مراحل مختلف فوق به ترتیب 10⁵× 6/1، 10⁵×2/8، 10⁶×1/3، 10⁶×3/9،  10⁶×2/7 واحد تشکیل‏دهنده کلنی در هر میلی‏لیتر(CFU/ml) بود. شمارش میکروبی کل در مرحله ماشین شیر دوش، بیدون در مرکز جمع‏آوری شیر و مخزن مرکز جمع‏آوری نسبت به مراحل قبل دارای افزایش معنی‏داری بود (001/0 P<)، بار میکروبی شیر خام و PH در فصل تابستان نسبت به زمستان افزایش معنی‌داری داشت (05/0 P<). با توجه به نتایج این تحقیق توصیه می‏شود دامداران به‏خصوص در تابستان به نکات بهداشتی بیشتر توجه نمایند.

کلیدواژه‌ها

بار میکروبی؛ دامداری؛ شیر خام؛ فصل؛ شهرستان کاشمر

مراجع

1ـ قاسمی‏پور، ن.، م. موسوی، ج. مهدوی عادلی، و ر. توحیدی. 1384. بررسی کانون های آلوده‏کننده شیر خام از دوشش تا تحویل به کارخانه در استان کرمانشاه. مجموعه مقالات برگزیده اولین جشنواره شیر شمال کشور، ساری، صفحه 102.

2ـ کریم، گ. 1378. آزمون‏های میکروب مواد غذایی، چاپ سوم. انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 47 ـ 15

3ـ میرزایی، ح. 1384. بررسی فلورباکتریایی و شمارش کلی باکتری‏های شیر خام مناطق مختلف تبریز. خلاصه مقالات چهاردهمین کنگره دام‏پزشکی ایران، تهران، صفحه186.

4ـ نیک فکر، م. 1380. بررسی آمار آلودگی میکروبی شیر خام تحویلی به کارخانه‏های شیر پاستوریزه در استان قم. مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش تخصصی صنعت شیر و فرآورده‏های آن، جلد اول. انتشارات آفتاب اندیشه، صفحه56.

5- هاردینگ، ا. 1380. بهبود کیفیت شیر، ترجمه. انتشارات نوربخش، تهران، 150 صفحه.

6- هاشمی، م. 1380. گزارشی از طرح کنترل کیفیت و بهبود شیر خام در استان فارس. مجموعه مقالات برگزیده نخستین همایش تخصصی صنعت شیر و فرآورده‏های آن، جلد اول، انتشارات آفتاب اندیشه، 285ـ 270.

7. McKinnon, C. H., G. J. Rowlands and A. J. Bramley. 1990. The effect of udder preparation before milking and contamination from the milking plant on bacterial number in bulk of eight dairy herds. Journal of Dairy Research 57: 307- 318.

8. Panker, J. W. 1989. Premilking under hygiene. Journal of Dairy Science 72: 1308-1312.