تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 8، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 13، بهمن 1387، صفحه 73-84   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی فرامرزی^* ؛ محمدباقر خورشیدی بنام؛ منوچهر فربودی؛ مهدی طاهرخانی

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه

چکیده

به منظور بررسی تأثیر مقادیر نیتروژن قبل از زمستان بر عملکرد و اجزای عملکرد 9 رقم کلزا در منطقه میانه، آزمایشی به‏صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد میانه انجام شد. در این تحقیق میزان نیتروژن خالص در 3 سطح (0- 50 – 100 کیلوگرم در هکتار) قبل از زمستان مصرف و عملکرد و اجزای عملکرد 7 رقم کلزای پاییزه شامل ارقامLicord ، Opera، Okapi، Modena،SLM046 ، طلایه، زرفام و 2رقم کلزای پاییزه هیبرید به نام‏های Elvise و Ebonita مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند که بین ارقام مورد آزمایش در تمام صفات اختلاف معنی‏داری وجود دارد. افزایش مصرف کود نیز بر صفت تعداد دانه در خورجین بی‏تأثیر، ولی بر سایر صفات تأثیر افزایشی داشت، هر چند مصرف 50 کیلو کود باعث کاهش معنی‏دار صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه نسبت به شاهد گردید. رقم SLM046 بیشترین و رقم Elvise کمترین عملکرد دانه و روغن برخوردار بودند، درحالی که در سایر صفات بین این دو رقم تفاوت معنی‏داری ملاحظه نگردید. از دلایل بالاتر بودن عملکرد رقم SLM046 می‏توان به ارتفاع بالاتر و در نتیجه تعداد بیشتر خورجین در بوته، افزایش تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه بیشتر و شاخص برداشت بالاتر اشاره کرد. از دلایل پایین بودن عملکرد رقم Elvise می‎توان به کم بودن وزن هزار دانه و نیز مهم‏تر از آن شاخص برداشت کمتر اشاره نمود. بنابراین احتمالاً در رقم Elvise میزان انتقال مجدد مواد از ساقه‏ها ذخیره‏ای به دانه‏ها بسیار کم است، در حالی که در رقم SLM046 این انتقال مجدد نقش مهم و اساسی را بازی می‏کند.

کلیدواژه‌ها

کلزا؛ عملکرد؛ اجزای عملکرد؛ شاخص برداشت؛ روغن

مراجع

1- احمدی، م. ر. و ف. جاویدفر. 1377. تغذیه گیاه روغنی کلزا (ترجمه). شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه‏های روغنی، تهران، 100 صفحه.

2- اسماعیلی، م.، ا. گلچین و م. خیاوی. 1381. تعیین میزان و زمان مصرف نیتروژن در زراعت کلزا در دو نوع شرایط آب و هوایی استان زنجان. چکیده مقالات هفتمین کنگره علوم زراعت و اصلاح  نباتات ایران، صفحه 28.

3- اصفهانی، م. و ع. کافی قاسمی. 1383. بررسی تأثیر سطوح و زمان‏های مصرف کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا در گیلان. چکیده مقالات هشتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، صفحه 82.

4- سعادت لاجوردی، ن. 1359. دانه‏های روغنی. مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، 150 صفحه.

5- عجم نوروزی، ح. و ح. میرزایی. 1379. اثرات تاریخ کاشت و مقادیر کودهای نیتروژن و فسفره بر عملکرد و اجزای عملکرد و کمیت و کیفیت روغن رقم طلاییه کلزا در گرگان. خلاصه مقالات ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، صفحه 56.

6- محسن آبادی، غ.، ن. خدابنده، ی. عرشی و س. پیغمبری. 1380. اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزای پاییزه. مجله علوم کشاورزی ایران، 32(4): 31-23.

7- میرزا شاهی، ک.، س. سلیم‏پور، ع. دریا شناس، م. ملکوتی  و ح. رضایی. 1379. تعیین مناسب‏ترین میزان و روش مصرف (تقسیط) نیتروژن در زراعت کلزا. مجله علوم خاک و آب، 12(12): 11-7.

1. Allen, E. J., and D. G. Morgn. 1972. A quantitative analysis of the effects of nitrogen on the growth. development and yield of oilseed rape. Journal of Agricultural Science 78: 315-324.
2. Allen, E. J., and D. G. Morgan. 1972. A quantiative comparison of the growth, development and yield of different varieties of oilseed rape. Journal of Agricultural Science 85: 195-174.

10.Bailey, L. D. 1990. The effects of chloro-6 (trichloromethyl)-pyridine ('N-serve') and N Ferthilizers on productively and quality of Candian oilseed rape. Canadian Journal of Plant Science 70: 976-986.

11.Bilsborrow, P. E., F. G. Evans, and F. G. Zhao. 1993. The influence of spring nirtogen on yeild  components  and glucosinolate content of autumn -sown oilseed rape (Brassica napus ).  Journal of Agricultural Science 75: 120-224.

12.Chauhan, A. K., M. Singah , and K. S. Dadhawel. 1993 . Effects of nitrogen level and row spacing on the performance of rape ( B. napus). Indian Journal of Agricultural Science 37(4): 851-853.

13.Dybing, C. D.1964. Influence of nitrogen level on flax growth  and oil production in varied environments. Crop Science 4: 491-494.

14.Geisler, G., and A. Kullman. 1991. Changes in dry Matter, nitrogen content and  nitrogen nutrition. Agronomy Congrese, Feburary 1991, pp 110.

15.Krogman, K. K. , and E. H. Hobbs. 1975. Yiled and morphological response of rape (B. campestris CV. Span) to irrigation and fertilizer treatments. Canadian Journal of Plant Science 55 : 903 -909.

16.Munir, M. and T. Meneily. 1987. Dry matter accmulation and seed yield of spring oilseed rape as affected by fertilizer and spacing. Pakistan Journal of Agricultural Research 8 (20): 88-96.

17.Nuttall, W. F. and R. G. Button. 1990. The effect of deep banding N. and P. Fertillizer on the yield of canola  (Brassica napus ) and spring wheat (Tritcum aestivum ). Canadian Journal of Soil Science 70: 629 – 639.

18.Racz, G. J., M. D. Webber, R. J. Soper and R. A. Hedlin. 1965. Phosphorus and nitrigen utilization by rape, flax and wheat. Agronomy  Journal 57: 335 – 337.

19.Rodgers, G. A., A. Penny and M. V. Hewitt. 1986. A comparison of the effects of prilled urea alone or with a nitrification or ureas inhibitor with those of 'Nitro–chalk' on winter oil seed rape. Journal of Agricultural Science 106: 515 – 526.

20.Sborroww, P., E. BIL, E. G. Evans and F. G. Zhao. 1993. The influence of Spring nitrogen on yield, yield components and glucosinolate content of autumn – sown oilseed rape (Brassica napus). Journal of Agricultural Science 120: 219-224.

21.Scott, R. K., E. A. Ogunremi, J. D. Ivins and N. J. Mendham. 1973. The effect of fertilizers and harvest date on growth and yield of oilseed rape sown in autumn and Spring. Journal of Agricultural Science 81: 287 – 293.

22.Stoker, R. and K. E. Carter. 1984. Effect of irrigation and nitrogen on yield and quality of oilseed rapeseed. Experimental Agriculture 12: 219-224.