بررسی امکان تغییر فسفر قابل جذب خاک‌های آهکی و اثر آن بر عملکرد ذرت

بوم شناسی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 18، اردیبهشت 1389، صفحه 27-35   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمیدرضا دورودیان¹؛ حسین بشارتی²؛ علیرضا فلاح نصرت آباد²؛ حسین حیدری شریف آباد³؛ فرخ درویش⁴؛ عاصفه الهویردی⁵

¹فارغ التحصیل دوره دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.

²استادیار مؤسسه تحقیقات خاک و آب.

³دانشیار مؤسسه تحقیقات ثبت، کنترل و گواهی بذر.

⁴استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات.

⁵کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

   اسیدیته بالای خاک‌ها در اکثر مناطق زیر کشت ذرت در ایران موجب کاهش دسترسی گیاه به عناصر غذایی خصوصاً فسفر می‎گردد. کاربرد گوگرد و اکسایش آن با کاهش موضعی اسیدیته خاک، می‎تواند باعث افزایش قابلیت جذب فسفر در خاک‌های آهکی شود. منابع ارزان قیمت فسفر، مانند خاک‌فسفات و کمپوست امروزه درکشاورزی بسیار مورد توجه قرار گرفته و می‎توانند به منظور افزایش فسفر قابل جذب خاک و برطرف کردن نیاز گیاه مؤثر واقع شوند. در تحقیق حاضر به‏منظور بررسی تأثیر تغییر اسیدیته بخشی از خاک و افزایش فسفر روی عملکرد ذرت رقم سینگل کراس 301، آزمایشی با تیمارهای مختلف شامل خاک‌فسفات (آپاتیت)، ریز جانداران حل کننده فسفات، گوگرد تلقیح‌شده با باکتری‌های اکساینده گوگرد و کمپوست انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و چهار عامل:  باکتری حل کننده فسفات در دو سطح (شاهد و باکتری Bacillus megaterium)، آپاتیت در دو سطح (صفر و یک تن در هکتار)، مواد آلی در دو سطح (صفر و ده تن در هکتار) و گوگرد تلقیح‌شده با باکتری‌های تیو باسیلوسThiobacillus sp.  در دو سطح (صفر و چهار تن در هکتار) در مزرعه تحقیقاتی موسسه خاک و آب (مشکین دشت کرج) انجام گردید. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (9600 کیلوگرم در هکتار) در تیمار حاوی کمپوست و باکتری باسیلوس به دست آمد. عملکرد دانه در تیمار‌هایی که آپاتیت در آن‏ها به تنهایی مصرف شده بود (6937 کیلوگرم در هکتار)  به طور معنی‌داری کمتر از شاهد (7700 کیلوگرم در هکتار) بود. استفاده از آپاتیت، نه تنها فسفر محلول خاک را افزایش نداد، بلکه با اسیدیته بالا (8/8)  بر خصوصیات خاک و رشد گیاه در خاک‎های قلیایی اثر منفی داشت. بر اساس نتایج این تحقیق کاربرد باکتری باسیلوس مگاتریوم و کمپوست  با افزایش دسترسی ذرت به عناصر غذایی مانند فسفر باعث افزایش عملکرد شده و قابل توصیه می‎باشد.

کلیدواژه‌ها

آپاتیت؛ باسیلوس؛ باکتری‌های حل‎کننده فسفات؛ تیوباسیلوس؛ ذرت؛ کمپوست؛ گوگرد

مراجع

1. Annabi, M., Houot, S., Francou, C., Poitrenaud, M. and Le Bissonnais, Y. 2007. Soil aggregate stability improvement with urban composts of different maturities. Journal of Soil Science Society of America 71: 413-423.

2. Attoe, O. J. and Olson, R. A. 1966. Facrots affecting the rate of oxidation of elemental sulfur and that added in rock phosphate sulfur fusion. Soil Science 101: 317-324.

3. Banik, S. and Dey, B. K. 1982. Available phosphate content of an alluvial soil as influenced by inoculation of some isolated phosphate-solubilizing microorganisms. Plant Soil 69: 353–364.

4. Bardiya, M. C., Narula, N. and Vyas, S. R. 1972. Reclamation of saline alkaline soil by application of sulphur and inoculation of Thiobacillus. 1. Effect on physico-chemical properties of soil. Haryana Agricultural University Journal of Research 2 (3): 218-221.

5. Beshsarati, H. 2001. Preparing appropriate medium for Thiobacillus and study of it’s interaction with VAM and grain yield of wheat. Ph.D. Thesis, Tarbiat Modares University. 212 Pp. [In Persian with English Abstract].

6. Bhattacharyya, P., Chakrabarti, K. and Chakraborty, A. 2003. Effect of MSW compost on microbiological and biochemical soil quality indicators. Compost Science Utility 11(3): 220-227.

7. Caldwell, A. C., Seim, E. C. and Rehm, G. W. 1969. Effects of elemental sulfur on compositon of alfalfa (Medicago sative) and corn (Zea maize). Agronomy Journal 61: 632-634.

8. Chien, S. H., Adams, F., Khasawneh, F. E. and Henao, J. 1987. Effects of combinations of triple superphosphate and a reactive phosphate rock on yield and phosphorus uptake by corn. Journal of Soil Science Society of America 51: 1656-1658.

9. Chein, S. H., Carmona, G. and Heano, J. 2003. Evaluation of rape response to different sources of phosphate rock in an alkaline soil. Commericial Soil Science Plan 34: 1825-1835.

10. Crecchio, C., Curci, M., Mininni, R., Ricciuti, P. and Ruggiero, P. 2001. Short-term effects of municipal solid waste compost amendments on soil carbon and nitrogen content, some enzyme activities and genetic diversity. Biology of Fertile Soils 34: 311-318.

11. Crecchio, C., Curci, M. and Pizzigallo, M. 2004. Effects of municipal solid waste compost amendments on soil enzyme activities and bacterial genetic diversity. Soil Biology Biochemistry 36:1595-1605.

12. De Freitas, J. R., Banerjee, M. R. and Germida, J. J. 1997. Phosphate-solubilizing Rhizobacteria enhance the growth and yield, but not phosphorus uptake of canola (Brassica napus L.) Biology of Fertile Soils 24: 358-364

13. De Haan, S. 1981. Results of municipal waste compost research over more than fifty years for soil fertility at Haren/Groningen, the Netherlands. Netherland Journal of Agriculture 29: 49-61.

14. Deluca, T. H., Skogley, E. O. and Engle, R. E. 1989. Band-applied elemental sulfur to enhance the phytoavailability of phosphorus in alkaline calcareous soils. Biology of Fertile Soils 7: 346-350.

15. Deportes, I., Benoit-Guyod, J. and Zmirou, D. 1995. Hazard to man and the environment posed by the use of urban waste compost: a review. Science Total Environment 172: 197-222.

16. Eriksen, G., Coale, F. and Bollero, G. 1999. Soil nitrogen dynamics and maize production in municipal solid waste amended soil. Agronomy Journal 91: 1009-1016.

17. Fallah, A. 1382. Evaluation of dispersion  of PSMs in soil of Guilan and it’s effect on wheat and rice yield. Ph.D. Thesis, Tarbiat Modares University, 124 Pp. [In Persian with English Abstract].

18. Garcia-Gil, J. C., Plaza, C., Soler-Rovira, P. and Polo, A. 2000. Long-term effects of municipal solid waste compost application on soil enzyme activities and microbial biomass. Soil Biology Biochemistry 32: 1907-1913.

19. Gyaneshwar, P., Kumar, G. N. and Parekh, L. J. 1998. Effect of buffering on the phosphate-solubilizing ability of microorganisms. Journal of Microbiology and Biotechnology 14: 669-673.

20. Hammond, L. L., Chien, S. H., Roy, A. H. and Mokwunye, A. U. 1989. Solubility and agronomic effectiveness of partially acidulated phosphate rocks as influenced by their iron and aluminium oxide content. Fertilizer Research 19: 93-98.

21. He, X., Logan, T. and Traina, S. 1995. Physical and chemical characteristics of selected U.S. municipal solid waste composts. Journal of Environity Qualmental 24: 543-552.

22. Hernando, S., Lobo, M. and Polo, A. 1989. Effect of the application of a municipal refuse compost on the physical and chemical properties of soil. Science of Total Environment 81/82: 589-596.

23. Hicklenton, P., Rodd, V. and Warman, P. R. 2001. The effectiveness and consistency of source-separated municipal solid waste and bard composts as components of container growing media. Science of Horticulture 91: 365-378.

24. Iglesias-Jimenez, E., Garcia, V., Espino, M. and Hernandez, J. 1993. City refuse compost as a phosphorus source to overcome the P-fixation capacity of sesqui oxide rich soils. Plant and Soil 148: 115-127.

25. Illmer, P. and Schinner, F. 1992. Solubilizition of inorganic phosphates by microorganisms isolated from forest soils. Soil Biology and Biochemistry 24(4): 389-395.

26. Inskeep, W. P. and Silvertooth, J. C. 1988. Inhibition of Hydroxyapatite perception in the presence of Fulvic, Humic and Tannic acids. Journal of Soil Science Society of America 52: 941-946.

27. Jones, D. L. 1998. Organic acids in the rhizosphere- a critical review. Plant and Soil 205: 25-44.

28. Khan, M. S., Zaidi, A. and Wani, P. A. 2006. Role of phosphate solubilizing microorganisms in sustainable agriculture – a review. Agronomy Sustainable Development 26:1–15.

29. Khasawneh, F. and Doll, E. C. 1978. The use of phosphate rock for direct application to soils. Adventures in Agronomy 30: 159-206

30. Kittams, H. A. and Attoe, O. J. 1965. Availability of phosphorus in rock phosphate-sulfur fusion. Agronomy Journal 57: 331-334.

31. Kochakzadeh, Y. 2003. Effect of S and Thibacillus and organic matter on required P of corn in calcuros soils. M.Sc. Thesis. Tarbiat Modares University, 212 Pp. [In Persian with English Abstract].

32. Laheurte, F. and Berthelin, J. 1988. Effect of phosphate-solubilizing bacteria on maize growth and root exudation over four levels of labile phosphorus. Plant and Soil 105:11-17.

33. Leinhos, V. and Nacek, O. 1994. Biosynthesis of auxins by PSMs from wheat and rye. Microbiology Research 149: 31-35.

34. Lewis, D. C., Hindell, R. P. and Hunter, J. 1997. Effects of phosphate rock products on soil pH. Australian Journal of Experimental Agriculture 37(8): 1003-1008.

35. Lipman, J. G., Mc lean, H. C. and Lint, H. C. 1916. The oxidation of sulphur in soils as a means of increasing the availability of mineral phosphates. Soil Science 1: 533-539.

36. Maynard, A. 1995. Cumulative effect of annual additions of MSW compost on the yield of field-grown tomatoes. Compost Science Utility 3 (2): 47-54.

37. Mkhabela, M. and Warman, P. R. 2005. The influence of municipal solid waste compost on yield, soil phosphorus availability and uptake by two vegetable crops, grown in a wash sandy loam soil in Nova Scotia. Agriculture, Ecosystem, Environment 106: 57-67.

38. Molla, M. A. Z. and Chodhury, A. A. 1984. Microbial mineralization of organic phosphate in soil, Plant  and Soil 78 (3): 393-399.

39. Nahas, E. 1996. Factors determining rock phosphate solubilization by microorganisms isolated from soil Journal Microbiology and Biotechnology 12 (6): 567-572.

40. Noor, Y. M. and Tabatabai, M. A. 1977. Oxidation of elemental sulphur in soils. American Journal of Soil Science 41: 736-741.

41. Ozores-Hampton, M. and Hanlon, E. 1997. Cadmium, copper, lead, nickel and zinc concentrations in tomato and squash grown in MSW compost amended calcareous soil. Compost Science Utility 5 (4): 40-46.

42. Pathiratna, L., Waidyanatha, S. and Peries, O. S. 1989. The effect of apatite and elemental sulfur mixtures on growth and P content of Centrocema pubescens. Fertilizer Research 21:37-43.

43. Perucci, P. 1990. Effect of the addition of municipal soild-waste compost on microbial biomass and enzyme activities in soil. Biology of Fertile Soils 10: 221-226.

44. Rodd, A., Warman, P. R., Hicklenton, P. and Webb, K. 2002. Comparison of N fertilizer, source-separated municipal solid waste compost and semi-solid beef manure on the nutrient concentration in boot-stage barley and wheat tissue. Canadian Journal of Soil Science 82: 33-43.

45. Rupela, O. P. and Taura, P. 1973. Isolation and characterization of Thiobacillus from alkaline soils. Soil Biology Biochemistry 5: 891– 897.

46. Saeed, M. 1977. Phosphate fertilization reduces zinc adsorption by calcareous soils. Plant Soil 48: 641-649.

47. Shanmugam, G. S. and Warman, P. R. 2004. Soil and plant response to organic amendments to three strawberry cultivars. Proceedings of the International Humic Substances Society. Embrapa (Pub.), Sao Pedro, pp. 230-232.

48. Soumare, M., Tack, F. and Verloo, M. 2003. Characterization of Malian and Belgian solid waste composts with respect to fertility and suitability for land application. Waste Management 23: 517-522.

49. Taha, S. M., Mahmoud, S. A. Z., Halim, A., Damaty, E. L. and Abd El–Hafez, A. M. 1969. Activity of phosphate dissolving bacteria in Egyptian soils. Plant Soil 31(1):149-159.

50. Tian, G. and Kolawole, G. O. 2004. Comparison of various plant residues as phosphate rock amendment on savanna soils of west Africa. Journal of Plant Nutrition 27(4): 571-583.

51. Warman, P. R., Murphy, C., Burnham, J. and Eaton, L. 2004. Soil and plant response to MSW compost applications on lowbush blueberry fields in 2000 and 2001. Small Fruit Research 3(1/2):19-31.

52. Zhang, M., Heaney, D., Henriquez, B., Solberg, E. and Bittner, E. 2006. A four-year study on influence of biosolids/MSW compost application in less productive soils in Alberta: nutrient dynamics. Compost Science Utility 14 (1): 68-80.

53. Zheljazkov, V. and Warman, P. R. 2004. Phytoavailability and fractionation of copper, manganese, and zinc in soil following application of two composts to four crops. Environmental Pollution 131: 187-195.