تحلیل فضایی شاخص های شهر سالم در مرکز شهرستان های استان ایلام

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 4، دوره 10، شماره 31، شهریور 1394، صفحه 45-60   

نویسندگان

فاطمه پیری^{* 1}؛ سعید امان پور²؛ مریم عباس پور¹

¹دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

شهر نماد فرهنگ اجتماعی، مهم ترین عنصر مصرف کننده منابع طبیعی و تولیدکننده بیشترین حجم آلودگی و پسماندهایی است که بر زندگی انسان، طبیعت و هم چنین ساختار فضاها اثر می گذارد. روند روز افزون شهرنشینی و به دنبال آن بروز پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و جمعیتی، واکنش های گسترده طرفداران زندگی سالم به دور از آلودگی و با حاکمیت بهداشت، سلامت جامعه انسانی و محیط را باعث گردیده است. در اواسط دهه 1980 میلادی رویکرد شهر سالم به عنوان راهی برای دست یابی به شرایط مطلوب زندگی فردی و اجتماعی مطرح شد. شهر سالم امکانات لازم برای پرورش اندام های سالم و مولد را به وجود  می­ آورد که می تواند فضاهای سالم را توسعه داده و بهداشت و سلامتی جامعه را ارتقاء دهند و بستری برای توسعه روابط، تعاملات انسانی و بهبود وضعیت زیست محیطی شهر فراهم نمایند. هدف اصلی این تحقیق تحلیل فضایی وضعیت برخی از شاخص­ های شهر سالم در مرکز شهرستان های استان ایلام است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های رسمی ثانویه است که به منظور رتبه بندی نقاط شهری این استان، از مدل سطح بندی تاپسیس استفاده شده است. نتایج نشان می ­دهد که بین نقاط شهری استان ایلام از نظر برخورداری از شاخص های شهر سالم تفاوت معناداری وجود دارد. در این خصوص مرکز شهرستان ایلام از وضعیت مطلوب تری برخوردار بوده و دارای رتبه اول و مرکز شهرستان آبدانان رتبه آخر را دارد. بعد از مرکز شهرستان ایلام، مرکز شهرستان های ملکشاهی و ایوان به ترتیب رتبه های دوم و سوم سطح بندی را به خود اختصاص داده اند و در آخر جدول نیز مرکز شهرستان های دره شهر و شیروان به ترتیب قبل از آبدانان در رتبه های بعدی قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل فضایی؛ شاخص های شهر سالم؛ نقاط شهری؛ استان ایلام

مراجع

1. آذر، عادل، 1389، فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی« فنی نوین در تصمیم گیری»، نشریه مدیرت و توسعه، شماره 4.
2. احمدی، حسن، 1385، ریشه­های پیدایش ایده شهر سالم، فصلنامه بین­المللی فنی و مهندسی ساخت شهر، سال سوم  7.
3. ارجمندنیا، اصغر، 1379، تجربه فرانسه در ساخت شهرهای جدید، مجله معماری و شهرسازی، دوره پنجم، شماره 27، صص 133-122.
4. بحرینی، حسین، 1378، پروژه «شهرهای سالم» سازمان بهداشت جهانی و لزوم اجرای جدی آن در جمهوری اسلامی ایران، مجله محیط شناسی، شماره 17، انتشارات دانشگاه تهران.
5. توفیق، فیرزو، 1384، مجموعه مباحث و روش­های شهرسازی مسکن، وزارت مسکن و شهرسازی، چاپ اول، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی،  تهران.
6. دلبری، مهدی، 1389، شهر سالم و لزوم نگرش فرهنگی به مدیریت شهری و شهرنشینی، مجموعه مقالات دومین همایش ملی شهر سالم، سبزوار، صص 52-23.
7. رهنما، محمدرحیم، افشار، زهرا و رضوی، محمدحسن، 1390، تحلیل شاخص­های شهر سالم در محله بهارستان شهر مشهد، سومین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
8. زیاری، کرامت­اله،1383، برنامه­ریزی شهرهای جدید، چاپ چهارم، انتشارات سمت، تهران.
9. سلمان منش، حسن، 1374. شهر سالم، انتشارات شهرداری تهران.
10. شیخی، محمد تقی، 1378، دیدگاه­های نوین در مدیریت شهر سالم تحلیلی از دیدگاه جامعه شناسی، اولین همایش مدیریت توسعه پایدار در نواحی شهری، دانشگاه تبریز، صص 121-113.
11. شفیعی، سلیمان، 1386، جامعه سالم؛ شهر سالم، بحثی در ساختارهای شهری و اجتماعی، انتشارات رادنوش، تهران. 128
12. طبیبیان، منوچهر، 1376، ارزیابی پروژه شهر سالم در ایران (کوی سیزده آبان)، مجله محیط شناسی، شماره 20، صص 74-61.
13. فقهی فرهنمد، ناصر، 1389، «ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﻬﺮﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ» دوﻣﻴﻦ ﻫﻤﺎﻳﺶ ﻣﻠﻲ ﺷﻬﺮ ﺳﺎﻟﻢ سبزوار، صص 2-13.
14. قدمی، مصطفی، دیوسالار، اسدالله و غلامیان، محمد 1389، بررسی تطبیقی شاخص­های شهر سالم در مقیاس ملی و جهانی (نمونه مورد مطالعه: ایران و کشورهای توسعه یافته)، مجموعه مقالات چهارمین کنگره بین­المللی جغرافیدانان جهان اسلام، زاهدان، 27-1.
15. قدمی، مصطفی و پژوهان، موسی، 1390؛ تحلیل فضایی وضعیت شاخص­های شهر سالم با روش خوشه بندی فازی نقاط شهری استان مازندران، مجله پژوهش و برنامه­ریزی شهری، سال دوم، شماره ششم، صص 54- 35.
16. نوریان، فرشاد و شایسته­پایدار، علیرضا، 1386؛ ارزیابی عملکرد شهر جدید گلبهار از روش ارزیابی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، شهرنگار، شماره 44.
17. محمد زاده اصل، نازی؛ 1389، بررسی مقایسه ای شاخص های رفاه اجتماعی خانوارها در مناطق 22گانه شهر تهران، گزارش طرح پژوهی، مرکز آمار ایران.
18. نیک پی، وحید و حاتمی نژاد، حسین، 1389، بررسی شاخص­های شهر پایدار (شهر سالم) در محله قاسم آباد یزد، همایش ملی شهر سالم، سبزوار، ص 2.
19. نهرینی، یاشار و صالحیان، مهران ، 1389، روزنامه سلامت در جهان شماره 263.
20. یوسفی، حسین علی و شیرانی، مهری1391؛ بررسی ویژگی­های بهداشتی و زیست محیطی شهر سالم در آموزه­های دینی، مجله تحقیقات نظام سلامت، سال هشتم، شماره چهارم، صص 580-570.

 

21. Athens, J. 2004, Healthy housing in Nicaragua, Wisconsin coordinating council on Nicaragua, working paper series no.2.

22. Dooris, M. 1999. “Healthy cities and local agenda21: the uk experience challenges for the new millenium”. health promotion international.

23. Thompson, Stewart. 2007. Health planning Forum, premier’s council, UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) Institute for statistics, 144-156.

24. Ashton, Jan., 2009,From Healthy Towns 1843 to Healthy City 2008, Public Health, 1: 11-13

25. Randall, C., and Amrita D., 1996, measuring access to basic services in global cities: -Descriptive and Behavioral Approaches, Chicago Journal of the American Planning Association Vol. 62, No. 2, pp. 203-222.

26. J.Lawrence, R., & Fudge, C., 2009, Healthy cities in global and regional context, health promotion international .15

27. Leeuw, E., 2009, Evidence for healthy cities: reflection on practice,method and heory, health promotion international. p1.

28. M. Boonekamp, G., & others.,1999, Healthy cities evaluation: the co-ordinators perspective, Health promotion internaional. P104.

29. Northridge, M., D. Sclar, E., & Biswas, P., 2003, sorting out the connections between the built environment and health: a conceptual framework for vavigating pathway and planning healthy cities, Urban health.p 556.

30. Thompson, S., 2007, Health planning forum.

31. World Health Organization, 1998, Determinants of health: the solid facts, Geneva, switzerland.

32. World Health Organization, 1998, Determinants of health: the solid facts, Geneva, switzerland.

31. More, T. 2003, »Translate by Paul Turner« Published by Penguin Group Utopia World Health Organization,2004,WHO Technical Meeting on Housing –Health Indicators, Regional office Europe,Rome,Italy,15-16 January p11