ارزیابی مشارکت شهروندان در طرح ها و پروژه های توسعه ای و عمرانی شهری (مطالعه موردی: شهر مینودشت)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 7، دوره 10، شماره 31، شهریور 1394، صفحه 97-110   

نویسندگان

علیرضا خواجه شاهکوهی^{* 1}؛ سید محمدحسن حسینی²؛ رمضان طوسی³

¹استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، گروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

تهیه­ طرح­ های عمرانی توسط مدیریت شهری در جهت رفاه، آسایش و آرامش شهروندان است. عدم توجه به نظرات و خواسته­ های شهروندان در تهیه و اجرای طرح ­ها موجب می­ گردد که طرح ­های پیشنهاد شده، با علایق و ساختار محیطی و ذهنی شهروندان در تناقض باشد. این تناقض منجر به عدم همکاری و مشارکت شهروندان در تهیه، اجرا و نگهداری و حفاظت از طرح ­ها را منجر شده و موجب دوباره کاری و هدر رفت انرژی، وقت و هزینه­ های اضافی می­ گردد. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مشارکت شهروندان در طرح­ ها و پروژه­ های توسعه ­ای و عمرانیِ شهر مینودشت انجام شده است که بدین منظور روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جامعه­ ی آماری پژوهش را سرپرست خانوارهای شهر مینودشت تشکیل می­دهند که با استفاده از روش نمونه­ گیری تصادفی ساده و روش تعیین حجم نمونه­ ی کوکران از بین جامعه­ ی مورد مطالعه (7777 سرپرست خانوار) تعداد 250 نفر سرپرست خانوار انتخاب و پرسش­نامه به صورت تصادفی ساده بین آن­ها توزیع شده است. داده ­های جمع­آوری شده با استفاده از نرم ­افزارSPSS  و با بهره ­گیری از آزمون­های آماری متناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته­ اند. نتایج آزمون­ها نشان می ­دهند که مشارکت صورت گرفته از سوی شهروندان، عمدتاً مالی می ­باشد. بطورکلی پروژه ­ها و فعالیت­ های انجام شده موجبات رضایتمندی شهروندان و فایده­ مندی برای آنان را فراهم نکرده و همچنین بیانگر آن بوده که میزان مشارکت با میزان درآمد و سطح تحصیلات رابطه ­ی معناداری نداشته و اساساً مشارکت مقوله­ ای درونی و خودجوش است.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ مدیریت شهری؛ مدیریت مشارکتی؛ شهر مینودشت

مراجع

1. ایمانی­جاجرمی، حسین؛ بیگدلی، مهرناز و حناچی، سیمین،1381، مدیریت شهری پایدار- بررسی تجارب مشارکتی  شهرداری­ها و شوراهای اسلامی شهرهای ایران، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور، چاپ اول، تهران.
2. پاپلی­یزدی، محمدحسین و رجبی­سناجردی، حسین، 1389، نظریه­های شهر و پیرامون، چاپ پنجم، انتشارات سمت، تهران.
3. پیران، پرویز، 1387، مشارکت (در امور شهری)، دانش­نامه­ی مدیریت شهری و روستایی، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور. صص 757-758.
4. تشکر، زهرا، 1379، ناکارایی در اجرا، مجله شهرداری­ها، سال اول، شماره 12، تهران.ص 8.
5. حسینی، سیدهادی؛ قدرتی، حسین و جوادیان، سیدمحمد، 1391، تحلیلی بر جایگاه مشارکت شهروندان در توسعه­ی پایدار شهری مطالعه موردی شهر سبزوار، چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد مقدس. ص3.
6. رضوی­الهاشم، بهراد و موسایی، میثم، 1388، تحلیلswot  مشارکت شهروندی در طراحی الگوهای برنامه­ریزی مدیریت شهری (مطالعه موردی شهر تهران)، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 47، صص 195-162.
7. زیاری، کرامت ا... زندوی، مجدالدین؛ آقاجانی، محمد و مقدم، محمد، 1388، بررسی مشارکت شهروندی و نقش آن در مدیریت شهری شهرهای کوچک (نمونه­ موردی: شهرهای گله­دار، ورزنه و هیدج)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 13. صص 218-212
8. دارابی، حسن، 1387، مشارکت، دانش­نامه مدیریت شهری و روستایی، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، تهران. صص 754-757.
9. دارابی، حسن، 1387، مدیریت مشارکتی، دانش­نامه مدیریت شهری و روستایی، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، تهران. صص 710-713.
10. سعیدنیا، احمد، 1382، کتاب سبز شهرداری، جلد یازدهم: مدیریت شهری، سازمان شهرداری­های کشور، چاپ دوم، تهران.
11. سعیدنیا، احمد، 1383، کتاب سبز شهرداری- جلد پنجم: طرح­های شهری در ایران، سازمان شهرداری­های کشور، چاپ سوم، تهران.
12. شریف­زاده، فتاح و صدقی، جواد، 1388، عوامل مؤثر بر مشارکت شهروندان در اداره­ی امور شهر، فصل­نامه مطالعات مدیریت، سال نوزدهم، شماره 59، تهران.
13. علوی­تبار، علیرضا، 1379، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره­ی امور شهرها، جلد اول: تجارب جهانی و ایران، انتشارات سازمان شهرداری­های کشور.
14. محسنی، رضاعلی، 1383، جنبه­های اجتماعی مدیریت کلان­شهرها با تأکید بر مشارکت شهروندان، فصل­نامه مدیریت فردا، سال دوم، شماره 7 و 8. ص 86.
15. جمال، محمدجعفر،1386، طرح و اجرا در بهسازی بافت­های فرسوده، مجله شهرداری­ها، سال هشتم، شماره 81، تهران. ص5.
16. مزینی، منوچهر 1374، مدیریت شهری و روستایی در ایران- مشکلات و امکانات آن، وزارت مسکن و شهرسازی (سازمان ملی زمین و مسکن)، تهران.
17. مطوف، شریف، 1378، نقش مشارکت مردم در برنامه­ریزی توسعه­ی کشور، فصل­نامه­ی پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی، پیش­شماره سوم.
18. مطوف، شریف و فلاحی، علیرضا، 1383، دیدگاه­های مشارکت در اجتماعات محلی، همایش توسعه­ی محله­ای چشم­انداز توسعه­ی پایدار شهر تهران، شهرداری تهران. ص 13.
19. مطیعی­لنگرودی، سید حسن، 1382، برنامه­ریزی روستایی با تأکید بر ایران، چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، مشهد.
20. منظمی­تبار، جـواد، 1385، نقش مشارکت مردمی در تقویت امنیت اجتماعی، فصل­نامه دانش انتظامی، شماره اول.
21. مؤذن­جامی، مـحمدهادی،1378، نقش مشارکت مردمی در تقویت اجتماعی، فصل­نامه دانش انتظامی، شماره دوم.
22. مهندسین مشاور شارمند، 1378، شیوه­های تحقق طرح­های توسعه شهری، جلد دوم: بررسی تجارب تهیه و اجرای طرح­های توسعه­ی شهری در ایران، سازمان شهرداری­های کشور، چاپ اول، تهران.
23. نجاتی­حسینی، سید محمود، 1379، پارادایم جدید مدیریت شهری، فصل­نامه مدیریت شهری، سال اول، شماره 1، بهار. ص 8.
24. نجاتی­حسینی، سید محمود، 1381، سیاست و شهروندی، فصل­نامه مدیریت شهروندی، دوره سوم، شماره 10، تابستان. ص 43.
25. نوریان، فرشاد و شریف، محمد، 1379، نگرشی بر روند تهیه­ی طرح­های تفصیلی در شهرسازی، چاپ دوم، انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری، تهران.
26. ون­دایک، ماینه­پیتر، 1387، مدیریت شهری، ترجمه­ی عباس سعیدی، دانش­نامه مدیریت شهری و روستایی، صفحات 707-709، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور.
27. هویی­زن، اندریس­اوست، 1377، مشارکت شهروندان در طرح­ریزی و توسعه نواحی شهری، ترجمه­ی ناصر برک­پور، مجله معماری و شهرسازی، شماره 48 و 49. ص 96

28. Arnestins., 2006, ladder of citizen participation, journal of planning association.

29. Ekstrom, Henrik; Dahlin Ivanof; and Elmastahl, Slove ,2007, Restriction in social participation and lower life satisfacation among fractured in pain results from the population study “Good aging in skane”, Since direct (archives of gerontology and geriatrics, pp. 1-16.

30. Marshal, M., 2004, Citizen participation and the neighborhood context: a new at the co-production of local public goods, Political research quarterly, Vol 57, No 2, PP 231-244.

31. Peris J., Cebillo-Baque M.A., Calabuig C., 2011, Scrutinizing  the  link  between participatory  governance  and  urban  environmental  management, the experience in Arequipa during 2003-2006, Habitat international,No.35,pp: 84-92.

32. Sen A., 1999, Development as freedom, Oxford university press.

33. Driskell, David., 2002, Creating better cities with children and youth, a manual for participation, London and New York, Earthscan publication. 

34. Thooening  j.g.,Fried Berge .,1970, Politigues Urbanies Et Strategise Corporative. Sociology Dutravail Dolitague Urbine. Neu, Seuil, Paris.