نقش اکوتوریسم در توسعه پایدار گردشگری شهرستان بهشهر

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 3، دوره 10، شماره 31، شهریور 1394، صفحه 29-44   

نویسندگان

وحید ریاحی¹؛ علی قاسمی^{* 2}

¹دانشیار گروه جغرافیا، دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

چکیده

صنعت گردشگری، بویژه بوم­ گردی به عنوان رویکردی جدید برای توسعه همزیستی انسان و اجتماع، به منظور بهره وری اقتصادی، امروز در توسعه مناطق، جایگاه چشم گیری یافته است. اکوتوریسم بخشی درحال گسترش از بازار گردشگری در طبیعت است. شهرستان بهشهر در استان مازندران، با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی و وجود جاذبه­ های طبیعی همانند؛ شبه جزیره میانکاله،مجموعه عباس آباد و کاخ صفی آباد، پتانسیل بالایی را جهت فعالیت ­های اکوتوریستی فراهم ساخته است.هدف از پژوهش فوق، بررسی فرصت­ ها، تهدیدها، نقاط قوت و نقاط ضعف گردشگری شهرستان بهشهر و ارایه راهکارهای مناسب در جهت پایداری گردشگری می ­باشد. روش تحقیق به صورت توصیفی– تحلیلی و مطالعات میدانی بوده، و با مدل (SWOT)به شناخت تهدیدها و فرصت­ های موجود وبازشناسی ضعف­ ها و قوت­ های گردشگری بهشهر پرداخته شده است. جامعه آماری مورد مطالعه 285 نفر متشکل از سه گروه (150 نفر جامعه میزبان، 100  نفر گردشگران و 35 نفر مسئولان محلی) هستند که از روش نمونه­ گیری کوکران استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل­ های تحلیلی بیانگر این واقعیت است که شهرستان بهشهر با دارا بودن جاذبه ­های اکوتوریستی فراوان با آسیب پذیری بالایی مواجه است. برای فائق آمدن برمشکلات، بهره ­گیری ازنقاط قوت و فرصت­ های موجودضروری است. تحلیل های حاصل از مدل (SWOT) نشان می ­دهد که شهرستان بهشهر علیرغم برخورداری از ظرفیت تبدیل شدن به یک منطقه نمونه گردشگری، موانع اساسی مانند؛ تعدد تصمیم گیران، مسائل مدیریتی و نبود زیرساخت ­ها را در راه رسیدن به این هدف در مقابل خود دارد.

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار؛ گردشگری پایدار؛ جاذبه‌های اکوتوریستی؛ بهشهر

مراجع

1. بروکلمان، کارل، 1385، تاریخ ملل و دول اسلامی، مترجم هادی جزایری، چاپ نهضت، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، تهران.
2. پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی، 1385، گردشگریماهیتومفاهیم، چاپ اول، انتشارات سمت، تهران.
3. تولایی، سیمین، 1386، مروریبرصنعتگردشگری، انتشارات دانشگاه تربیت معلم، تهران.
4. تولایی، سیمین و ریاحی، وحید، 1392،بررسیتوانمندی­هاوراهکارهایتوسعةگردشگریروستاییدربخشکهک استانقم، مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره4، صص103-118.
5. درام و اندی، 1388، مقدمه­ایبربرنامه­ریزیومدیریتاکوتوریسم، ترجمه محسن رنجبر، چاپ اول،  انتشارات اییژ، تهران.
6. رسول­زاده، میکائیل، 1386، اکوتوریسمباصنعتگردشگریروستایی، مجموعه مقالات اولین همایش منطقه­ای جغرافیا گردشگری توسعه پایدار ، دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر.
7. رضوانی، علی اصغر، 1374، جغرافیاوصنعتگردشگری، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.
8. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و قادری، اسماعیل، 1381، نقشگردشگریروستاییدرتوسعه روستایی (نقدو تحلیلچهارچوب­هاینظریه­ای)، فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 2، صص41-23.
9. زاهدی، شمس السادات، 1385، مبانیتوریسمواکوتوریسمپایدار، دانشکده علامه طباطبایی، تهران.
10. سلطان زاده، حسین، 1385، اکوتوریستکیست،اکوتوریسمچیست، نشریة جهان اقتصاد،شماره 20،ص1
11. سقایی، مهدی، عبداللهی، عبدالله،1383،دریاچهارومیهوراهبردهایگردشگریقابلیتهاوگونهشناسی، فصلنامة رشد آموزش جغرافیا، شمارة68.
12. شاکری، عباس و سلیمی، فریدون، 1385، عواملمؤثربرجذبسرمایهگذاریدرمنطقهآزادچابهارواولویتبندیآن­هابااستفادهازتکنیکریاضیAHP ، پژوهشنامهاقتصادی، شماره 20، ص 1.
13. شاهنده، بهزاد، 1380، اکوتوریسمتنهاطبیعتگردینیست، مجله موج سبز، شماره 7، ص 49.
14. عسگری، علی بابا، 1351، اشرف البلاد، انتشارات مفاخر ایران، تهران. ص 161.
15. قلندری، عبدالهاشم،1390، تاریخ بهشهر، چاپ اول، انتشارات گرانمایه، ساری. ص 45.
16. کاظمی، مهدی، 1387، تحلیلادراکشهروندانزاهدانیدرتوسعهگردشگریچابهار، مجله جغرافیا و توسعه، سال ششم، شماره 12، ص 1.
17. مرادی مسیحی، واراز و قاسمی، علی، 1393، نقش گردشگری در توسعه اقتصادی سکونتگاه های روستایی شهرستان بهشهر، فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، شماره 8 ، صص 106-125.
18. محسنی، رضاعلی، 1388، گردشگریپایداردرایران، کارکردها،چالش­هاوراهکارها، مجله علمی پژوشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، فصلنامه فضایجغرافیایی، سال نهم، شماره 28، ص 45.
19. مرکز آمار ایران، 1390، سرشماری عمومی و نفوس مسکن شهرستان بهشهر.
20. ملک شهمیرزادی، 1378،  ایران در پیش از تاریخ،  ترجمه مسعود گلزاری، انتشارات دانشجو، تهران. ص 136.
21. منصوری، علی، 1381، گردشگریوتوسعه پایدار، نشریه رشد آموزش جغرافیا، دفتر اتشارات کمک آموزشی، شماره 63 ، ص 38.
22. مشیری، سید رحیم و سید ابوسعیدی،  سید احمد، 1390، نقش اکوتوریسم در توسعه ی پایدار و روستایی مطالعه­ی موردی: طرقبه (خراسان رضوی)، دانشنامه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، شماره82 ، صص49-62.
23. نوری کرمانی، علی، 1389، گردشگریشهریوپیوندعملکردیآنباتوریسم،مطالعهموردی:استان کردستان، مجله فضای جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال نهم،  شماره 26.

24. Archabald, K. & Naughton-Trevrs, I., 2001, Tourism revenue-sharing around national park in western Uganda, Early effort to identify and reward local community.  Environment conservation.PP.135-149.

25. Bramwell, B., and Meyer,  D., 2007, Power and Tourism PolicyRelations in Transition.

26. Annals of Tourism Research, 34: 766–788.

27. 24.Fennel.D.A., 2001, A content analysis of ecotourism definition .Current  Issues  in tourism,  pp.403-421. 

28. Raina, A.K., 2005, Ecology Wildlife and Tourism development. Publishing New Dehli India.124-128.

29. Kaganus. M, Kangas. J, Kurttila. M., 2004, The Use of ValueFocused Thinking and the  A’WOT Hybrid Method in TourismManagement", Tourism Management, vol. 25 (4), 499-506.

30. 27.Khan, Sh., 2007, Development of ecotourism in Pakistan.SDBI publishing .pp.87-90.

31. Unwto, Tourism Highlights 2007Edition,(www.unwto.com), 2007.