پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 418 |
| تعداد شماره‌ها | 9,985 |
| تعداد مقالات | 83,469 |
| تعداد مشاهده مقاله | 76,613,271 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 53,725,266 |
تاثیر بهره برداری به روش تیغ زنی در ادامه ی حیات و زادآوری کتیرای گون سفید (Astragalus gossypinus Fischer.) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اکوسیستم های طبیعی ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مقاله 4، دوره 5، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 35-46 اصل مقاله (271.13 K) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| نویسندگان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| سید مرتضی ابطحی* 1؛ کریم باقرزاده2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1استادیار پژوهشی بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2مربی پژوهشی بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اصفهان، ایران | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| چکیده کتیرا یکی از محصولات فرعی مهم و صادراتی مراتع استان اصفهان میباشد که از گونه Astragalus gossypinus استحصال میگردد. استفاده بی رویه و ناصحیح، در سال های اخیر موجب تخریب گسترده رویشگاههای طبیعی این گیاه شده است. این تحقیق به منظور بررسی تأثیر بهرهبرداری، در ادامه حیات و زادآوری گونه مذکور در منطقه یحیی آباد نطنز از 1379 شروع و تا سال 1385 ادامه یافت. در این پژوهش از آزمون اسپلیت پلات بر پایه بلوکهای کامل تصادفی تحت تیمار تعداد تیغ (2 و 3 تیغ در هر پایه) و دفعات برداشت در سال (2، 4 و 6 نوبت) با 3 تکرار استفاده گردید. کرت های آزمایش شامل30 بوته که برای اولین بار مورد بهرهبرداری قرار میگرفتند بودند. در این کرتها میزان محصول، درصد تلفات بوته در اثر بهرهبرداری، وزن هزار دانه و تاج پوشش بوتهها اندازهگیری و نتایج حاصل آنالیز گردید. نتایج نشان داد که بهرهبرداری، روی درصد تاج پوشش گونه تأثیر منفی داشته و رشد را محدود می سازد. همینطور تعداد تیغ (2 و 3 تیغ) روی تولید محصول اثر معنیدار ندارد. در مجموع با توجه به درصد تلفات بوته، تیمارهای دو تیغ و چهار مرتبه برداشت در طول دوره بهرهبرداری توصیه میگردد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| کلیدواژه‌ها | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| بهرهبرداری محصولات فرعی؛ تیمار تیغ زنی؛ تاج پوشش؛ کتیرا؛ گون سفید | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| اصل مقاله | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
مقدمه بهرهبرداری از محصولات فرعی جنگل و مرتع از گذشته بسیار دور انجام می‌شده است (18). در زمان ساسانیان استفاده از فراورده های گیاهان دارویی و صنعتی رواج داشته و در این زمان بوده که از تیغزدن گون، کتیرا استخراج و علاوه بر مصرف داخلی به چین هم صادر شده است (1). از جمله محصولات فرعی جنگل و مرتع، گیاهان دارویی و صنعتی می‌باشند که برای درمان بیماری‌ها و صنایع مختلف کاربرد فراوان دارند (14). از جمله گونههای مهم مرتعی، گونها می‌باشند که تقریباً در اکثر مناطق کوهپایه‌ای و کوهستانی کشور دیده می‌شوند و نقش عمده‌ای را در حفاظت از خاک ایفا میکنند (7). یکی از فرآوردههای مهم دارویی و صنعتی مراتع کشور، کتیرا است که از تیغزنی گونهای مولد کتیرا بدست می‌آید (2). نام کتیرا (Tragacanth) از ترکیب دو لغت یونانی tragos به معنای بز و akantha به معنای شاخ گرفته شده است و آن بدلیل تشابه شکل ظاهری کتیرا به شاخ بز میباشد. کتیرا از بوته های کوچک جنس گون که بصورت گسترده در بیابان های خشک و کوهستان های مناطق جنوب غربی آسیا از پاکستان تا یونان و بخصوص در ایران و ترکیه یافت می شود استحصال میگردد (17). تولید عمده کتیرا از مناطق خشک و کوهستانی ایران است ( حدود 70 درصد). 50 سال پیش، ایران بیش از 4000 تن کتیرا صادر می کرد اما در دهههای 1970 و 1980 این مقدار بدلائل مختلف بطور چشمگیری کاهش یافت (3). در حال حاضر، میزان صادرات کتیرای ایران به بازار جهانی کمتر از 500 تن در سال است (8). بهره برداری فقط روی بوته های سالم و میان سال به بالا صورت میگیرد. بنابراین گونهای که شاداب و حداقل دارای 300 سانتیمتر مربع تاج پوشش باشد در اولویت بهرهبرداری قرار دارد. بهره برداری در فصل پائیز ممنوع است و حداکثر باید تا پایان شهریور ماه خاتمه یابد (11). قطع تاج پوشش گونها برای بهرهبرداری ممنوع است (16).کتیرا در صنایع داروسازی، نساجی، کاغذسازی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد (15). کتیرا کمی ملین و مسهل است و معده را تقویت میکند و به دلیل تسکین داروهای گرم، این داروها را با کتیرا میخورند. همچنین کتیرا به صورت مخلوط با لعاب ها و داروهای مناسب، برای زخم ها و دردهای چشم و ورم ملتحمه مفید است (1). در استان اصفهان گونه های مولد کتیرا وجود دارند. بطوریکه گونه A.gossypinusمساحتی حدود 829898 هکتار و گونه های A. parrowianus، A. keyserlingii و A. sofficus، 2527751 هکتار از اراضی مرتعی استان را به خود اختصاص داده‌اند. علاوه بر گونههای ذکر شده گونه های دیگری نیز وجود دارند که کتیرا تولید میکنند ولی از نظر اقتصادی در اولویت بهرهبرداری قرار ندارند. ارزش اقتصادی محصول کتیرا، بهرهبرداری از گونهای مولد را امری اجتناب‌ناپذیر ساخته است (9). بنابراین با توجه به ارزش اقتصادی و حفاظتی گونهای مولد کتیرا، لازم است برای حفظ بقا و زادآوری آنها اقدام جدی صورت گیرد (6). یکی از عوامل مهم نابودی گونهای مولد کتیرا، بهرهبرداری غیراصولی از آنها میباشد (12). Asadian و Barati (2006) اثر دفعات و نحوه تیغ زنی در زمانهای مختلف بر میزان استحصال کتیرا در گون سفید (Astragalusgossypinus) را بررسی و دریافتند که دفعات تیغ زنی و اهمیت زمان دوم تیغ زنی و روش تیغ زنی عمودی در میزان استحصال کتیرا بی تاثیر است(4). همچنین Asadian et al., (2008) اثر و نحوه تیغ زنی در زمان های مختلف بر میزان کتیرای گون زرد (A.parrowianus) را بررسی کردند. نتایج نشان داد که بین یک بار و دو بار تیغ زنی اختلاف معنی دار در تولید کتیرا دیده نمی شود(5). هدف از انجام این تحقیق، بررسی تأثیر بهره برداری بر روی ادامه حیات و زادآوری‌گونه Astragalus gossypinus در استان اصفهان میباشد.
مواد و روشها این تحقیق در منطقه روستای یحیی آباد شهر نطنز در سال های 1379 تا 1385 انجام شد. از نظر اقلیمی براساس تقسیم بندی گوسن، دارای اقلیم نیمه بیابانی خفیف میباشد.در این تحقیق از طرح اسپلیت پلات بر پایه بلوکهای کامل تصادفی تحت تیمار تعداد تیغ (شیارهای ایجادشده روی گیاه)، شامل 2 تیغ، 3 تیغ و تعداد برداشت شامل 2، 4 و 6 نوبت برداشت و شاهد (بدون برداشت) با سه تکرار استفاده گردید. هر کرت شامل 30 بوته بود که برای اولین بار مورد بهرهبرداری قرار میگرفتند. جهت بهره برداری در سال 1379 ابتدا بوتههای مناسب انتخاب گردیدند. این بوتهها حداقل 300 و حداکثر 400 سانتیمتر مربع تاج پوشش داشتند. در 25 خرداد سال 1380، کنار بوتهها (اغلب در جهت شمالی برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید) چالههایی به عمق 20-15 سانتیمتر ایجاد شد. سپس از تیر ماه بهرهبرداری شروع و تا شهریور ادامه داشت. در سال 1384 دومین مرحله بهرهبرداری با ایجاد چالهها در اواخر خرداد آغاز گردید و تا شهریور ادامه داشت. محصول هر بوته به طور جداگانه در ظرفهای پلاستیکی جمعآوری و پس از توزین، محصول یک کرت محاسبه گردید. پس از اولین بهرهبرداری در هر سال در پایان دوره رشد رویشی و زایشی، تعداد بوتههای هر کرت که در اثر بهرهبرداری خشک شده بودند، شمارش و درصد تلفات بوته محاسبه گردید. تاج پوشش گونههای مختلف از سال 1380 تا 1385 پس از رشد کامل با اندازهگیری قطر کوچک و بزرگ محاسبه شد. پس از اولین بهرهبرداری، بذر گونه مورد مطالعه در مرحله رسیدگی، جمعآوری و وزن هزار دانه آن بدست آمد. در این تحقیق برای آنالیز نتایج از نرمافزار آماری SAS و MSTATC استفاده گردید. نتایج نتایج حاصل از آنالیز واریانس مرکب داده ها نشان داد که اختلاف بین سال ها، تعداد برداشت، اثر متقابل برداشت و تیغ و اثر متقابل سال و برداشت روی تاج پوشش در سطح احتمال یک درصد معنی دار است(جدول 1). میانگین های تاج پوشش در سال های مختلف با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. همانگونه که در جدول 2 دیده میشود بالاترین درصد تاج پوشش با میانگین 886 سانتیمتر مربع مربوط به سال ششم است. مقایسه میانگین ها تحت تیمار تعداد برداشت در سال نشان داد که بیشترین تاج پوشش متعلق به تیمار شاهد (بدون برداشت) با 681 سانتیمتر مربع است (جدول 3).
جدول 1- آنالیز واریانس مرکب اثرات سال، تعداد تیغ و برداشت روی تاج پوششA. gossypinus
ns: اختلاف معنی دار نیست. **: اختلاف در سطح 1 درصد معنی دار است.
جدول 2- مقایسه میانگین اثر سال روی تاج پوشش گونه A. gossypinus
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
جدول 3- مقایسه میانگین اثر برداشت روی تاج پوشش گونه A. gossypinus
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
میانگینهای اثر متقابل تیغ و برداشت روی تاج پوشش با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. همانگونه که در جدول 4 دیده می شود بالاترین درصد تاج پوشش با میانگین 724 سانتیمتر مربع به تیمار شاهد با 3 تیغ مربوط می گردد که با سایر تیمارها اختلاف معنی دار دارد.
جدول 4- مقایسه میانگین اثر متقابل تیغ و برداشت روی تاج پوشش گونه A. gossypinus
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
میانگینهای اثر متقابل سال و برداشت روی تاج پوشش با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند(جدول 5). بالاترین درصد تاج پوشش با میانگین 964 سانتیمتر مربع به تیمار شاهد و سال ششم مربوط میگردد که با سایر تیمارها اختلاف معنی دار دارد. کمترین درصد تاج پوشش به تیمارهای چهار و شش بار در سال اول بهره برداری تعلق دارد.
جدول 5- مقایسه میانگین اثر متقابل سال و برداشت بر روی تاج پوشش گونه A. gossypinus
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
آنالیز واریانس عملکرد محصول بدست آمده از گونه A. gossypinus(جدول 6) نشان داده است که تعداد تیغ همچنین اثر متقابل تعداد برداشت و تیغ برای تولید محصول اختلاف معنی دار ندارند. ولی بین تعداد برداشت های انجام شده اختلاف در سطح یک درصد معنی دار است.
جدول 6- مقایسه آنالیز واریانس عملکرد محصول گونه A. gossypinus در سال 1381
ns: اختلاف معنی دار نیست. **: اختلاف در سطح 1 معنی دار است.
بالاترین میزان تولید محصول با میانگین 25/72 گرم در 30 بوته در تیمار شش نوبت برداشت در سال 1381 بدست آمده است که با تیمار چهار نوبت برداشت با میانگین 32/49 گرم اختلاف معنی دار ندارد(جدول 7).
جدول 7- مقایسه میانگین های عملکرد محصول در نوبت های مختلف بهره برداری در سال 1381
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
آنالیز واریانس وزن هزار دانه A. gossypinus(جدول 8) نشان داده است که تعداد تیغ همچنین تعداد برداشت روی وزن هزار دانه تأثیر و اختلاف معنی دار ندارند. ولی اثر متقابل تعداد برداشت و تعداد تیغ در سطح پنج درصد معنی دار است. میانگین های وزن هزار دانه با آزمون دانکن در سطح احتمال پنج درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. همانگونه که در جدول 9 دیده می شود بالاترین وزن هزار دانه با میانگین 954/4 گرم در تیمار شاهد (بدون برداشت) و سه تیغ بدست آمده است که با تیمارهای اثر متقابل شش مرتبه برداشت و سه تیغ، چهار مرتبه برداشت و دو تیغ، دو مرتبه برداشت و دو تیغ و شاهد دو تیغ اختلاف معنی دار ندارد.
جدول 8- آنالیز واریانس وزن هزار دانه گونه A. gossypinus در سال 1380
ns: اختلاف معنی دار نیست.**: اختلاف در سطح 1 درصد معنی دار است.
جدول 9- مقایسه میانگین وزن هزار دانه گونهA. gossypinus در تیمار های مختلف
*: میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
آنالیز واریانس عملکرد محصول بدست آمده از گونه A. gossypinus در سال 1384(جدول 10) نشان داده است که اثر تعداد تیغ روی محصول معنی دار نیست. ولی اثر تعداد برداشت و اثر متقابل برداشت و تیغ بر روی تولید محصول در سطح یک درصد معنی دار است.
جدول 10- مقایسه آنالیز واریانس عملکرد محصول گونه A. gossypinus در سال 1384
ns: اختلاف معنی دار نیست. **: اختلاف در سطح 1 درصد معنی دار است
میانگینهای عملکرد محصول در برداشت های مختلف با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. همانگونه که در جدول 11 دیده می شود بالاترین میزان تولید محصول با میانگین 74/129 گرم در تیمار شش نوبت برداشت بدست آمده است.
جدول11- مقایسه میانگین های عملکرد محصول گونه A. gossypinusدر برداشت های مختلف سال 1384
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
میانگین های عملکرد محصول تحت اثر متقابل تعداد تیغ و تعداد برداشت با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. بالاترین میزان تولید محصول با میانگین 5/144 گرم در تیمار شش نوبت برداشت و دو تیغ بدست آمده است(جدول 12).
جدول 12- مقایسه میانگین اثر متقابل تعداد تیغ و تعداد برداشت روی عملکرد محصول گونه A. gossypinus
*: میانگین ها با آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
آنالیز واریانس تلفات بوته در سال های مختلف نشان می دهد که در سال های 1381 تا 1385 بین تعداد برداشت (نوبت های بهره برداری)و بین میانگین های اثر متقابل تعداد تیغ و تعداد برداشت در سال های 1382 تا 1384 اختلاف معنی دار در سطح احتمال یک درصد وجود دارد(جدول 13).
جدول 13- آنالیز واریانس تلفات بوته (درصد) گونه A. gossypinusدر سالهای 81 تا 85
ns: اختلاف معنی دار نیست.**: اختلاف در سطح 1 درصد معنی دار است.
میانگینهای تلفات بوته در برداشت های مختلف در سال های 1381 تا 1385 با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند (جدول 14). همانگونه که در این جدول دیده میشود بالاترین میزان تلفات بوته در تیمار شش مرتبه برداشت رخ داده است که میانگینهای تلفات بوته در سالهای 1381 تا 1385 بترتیب 8/41، 44، 44، 44، و 47 درصد میباشد.
جدول 14- مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد برداشت و تیغ بر درصد تلفات گونه A. gossypinus
*: میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
میانگینهای تلفات بوته در اثر متقابل تعداد برداشت و تعداد تیغ در سال های 1382 تا 1384 با آزمون دانکن در سطح احتمال یک درصد مورد مقایسه قرار گرفتند (جدول 15). بالاترین میزان تلفات بوته در سال های 1382 تا 1384 بترتیب 6/45، 3/46 و 3/46 درصد می باشد.
جدول 15- مقایسه میانگین اثرات متقابل تعداد برداشت و تیغ بر درصد تلفات گونه A. gossypinus
*: میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 1 درصد مورد مقایسه قرار گرفتند. میانگین هایی که دارای حرف مشترک هستند از نظر آماری اختلاف معنی دار ندارند.
بحث و نتیجهگیری کتیرا یکی از محصولات فرعی مراتع ایران است که به دلیل کم توجهی در سال های اخیر، از نظر تولید و صادرات وضع مطلوبی ندارد. بطوری که در دهه 1330، سالانه چهار هزار تن کتیرا صادر می شده که اکنون به کمتر از هزار تن رسیده است (1). طبق آمار غیر رسمی در سال 1392، سه میلیون و 580 هزار دلار صادرات کتیرا از ایران به کشور های اتحادیه اروپا از جمله ایتالیا، آلمان و فرانسه ثبت شده است (13). سال 1392، بیش از 105 هزار و سال 1391، حدود 119 هزار کیلوگرم کتیرا از استان اصفهان به کشورهای اتحادیه اروپا از جمله ایتالیا،آلمان و فرانسه و همچنین هند،چین،هنگ کنک و ویتنام صادر شده است. سال 1392 حدود 150 تن کتیرا از رویشگاههای طبیعی استان اصفهان در شهرستانهای نایین، چادگان، تیران، سمیرم، اردستان، خوانسار، شهرضا، نطنز، لنجان، نجفآباد و خوانسار برداشت شده است (10). لذا با توجه به اهمیت و جایگاه کتیرا در کشور و بخصوص استان اصفهان، بایستی بهرهبرداری علمی و اقتصادی از این گیاه مشخص و معرفی گردد. بدین سبب در این تحقیق تعداد و روش برداشت کتیرا و تاثیر آن روی زندهمانی و عملکرد محصول مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی آمار و نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که گونه A. gossypinus در سال ششم دارای بالاترین درصد تاج پوشش می باشد (جدول 2) و تعداد برداشت بر روی تاج پوشش گیاه تأثیر دارد بطوریکه حداکثر تاج پوشش در تیمار شاهد حاصل شده است. و سه تیمار برداشت دیگر با یکدیگر اختلاف معنی دار ندارند (جدول 3). بنابراین این گونه حتی با دو بار برداشت هم تحت تأثیر قرار گرفته و رشد آن کاهش می یابد. علاوه بر این اثر متقابل تیغ و برداشت (جدول 4) نشان دهنده این موضوع است که با افزایش تعداد برداشت ها و تیغ، گیاه تحت تأثیر سو قرار گرفته و رشد تاج پوشش کاهش می یابد. همچنین این موضوع برای اثر متقابل سال و برداشت (جدول 5) هم صدق می نماید و همچنان تیمار شاهد دارای بالاترین درصد تاج پوشش می باشد. آنالیز واریانس عملکرد محصول گونه A. gossypinus در سال 81 بیانگر این مطلب است که تعداد تیغ روی عملکرد محصول اختلاف معنی دار ندارد. نوبت های مختلف بهره برداری از گیاه اختلاف بسیار معنی دار نشان می دهند و حداکثر محصول در تیمار شش نوبت برداشت با میانگین 25/72 گرم بدست آمده است. که با میانگین 32/49 گرم محصول در چهار نوبت برداشت اختلاف معنی دار ندارد. بنابراین منطقی است که برای جلوگیری از صرف هزینه بیشتر و صدمه به گیاه برای بهره برداری روی بوته دو تیغ زده شود و چهار بار برداشت گردد. اثر متقابل برداشت و تیغ روی وزن هزار دانه بذر گیاه تأثیر دارند (جدول 8) و بالاترین وزن هزار دانه با میانگین 954/4 در تیمار شاهد (بدون بهره برداری) بدست آمده است که با تیمار چهار بار برداشت اختلاف معنی دار ندارد. بنابراین مشخص می گردد بهره برداری از این گونه زادآوری آن را تحت الشعاع قرار می دهد و در صورت بهره برداری نباید بیش از چهار نوبت برداشت صورت گیرد. آنالیز واریانس عملکرد محصول در سال 84 (جدول 10) نیز نشان می دهد که تعداد برداشت و اثر متقابل تیغ و برداشت روی عملکرد محصول تأثیر معنی دار دارند. بطوریکه حداکثر محصول در تیمار شش نوبت بهره برداری با میانگین 74/129 گرم و شش مرتبه برداشت و دو تیغ با میانگین 5/144 گرم بدست آمده است. در جدول 14 دیده می شود که حداکثر تلفات بوته در 5 سال متوالی در شش نوبت برداشت رخ داده است و اثر متقابل برداشت و تیغ (جدول 15) بیانگر این موضوع است که در سه سال متوالی حداکثر تلفات در تیمار شش مرتبه برداشت و سه تیغ حاصل شده است. Asadian و Barati (2006) و همچنین Asadian et al., (2008)، نشان دادند که دفعات تیغ زنی بر میزان محصول کتیرا تاثیر گذار نیست و مقایسه میانگین تولید تحت تیمار تعداد برداشت معنی دار نبود. این در حالی است که در این تحقیق، تعداد و دفعات تیغ زنی بر میزان محصول کتیرا، موثر بوده و تعداد 4 بار برداشت به لحاظ اقتصادی و علمی توصیه شده است. حفظ و نگهداری از گیاهان جنس گون در مراتع چه به لحاظ اقتصادی (استخراج کتیرا و استفاده از علوفه جهت چرای دام) و حفاظتی (جلوگیری از فرسایش آبی ) از جایگاه ویژه ای برخوردار است. افزایش قیمت کتیرا در سال های اخیر و توجه هرچه بیشتر بهره برداران به استخراج این ماده از گون های موجود در مراتع، موجبات انهدام گون های مولد کتیرا را فراهم نموده است. بنابراین در راستای بهرهبرداری پایدار و اقتصادی از گونههای مختلف گون و بخصوص گونه مورد مطالعه تعداد برداشت 4 نوبت در سال و تعداد 2 تیغ برای هر پایه توصیه میشود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مراجع | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
References
1-Abdollah poor, M., 2014. Tragacanth product that culture must be revived. Iran's Islamic Republic News Agency.
2-Akbarian, M., 1999. Final report of tragacanth utilization in Yahya abad rangelands of Natanz, Natural recourses office of Isfahan.
3-Al-Tamimi, M., R. Palframan, J. Cooper, G. Gibson, & R. Rastall, 2006. In vitro fermentation of sugar beet arabinan and arabino-oligosaccharides by the human gut microflora.Jounal of Applied Microbiology 100(2): 407-414.
4-Asadian, Gh. & A. Barati, 2006. Investigation of effect of number and type of incision in different times on amount of gum tragacanth production in white milk-vetch (Astragalus gossypinus). Pajouhesh & Sazandegi 70: 40-33.
5-Asadian, Gh., N. Kolahchi, & M.R. Sadeghimanesh, 2008. An investigation on the effect and type of construct in different times on amount of gum tracaganth production in yellow milk-vetch (Astragalus parrowianus), Pajouhesh & Sazandegi 81: 170-175.
6-Bagherzadeh, K., 2000. Final Report of the National Plan of gum tragacanth-producing Astragalus Detection and diversity of the Isfahan province. Research institute of forests and rangelands Publications. Tehran, Iran.85pp.
7-Eftekhari, M., 1999. Final report of Ecological regions, Research institute of forests and rangelands Publications. Tehran, Iran.150pp.
8-FAO, 1995. Gums, resins and latexes of plant origin. (Non-wood forest products 6). FAO, Rome.
9-Heidari Poor, M., & H. Hosein Nejad, 1990. Study and utilization of tragacanth in Chehel Tan mountain. Natural recourses office of Isfahan. 122pp.
10-Jabal Ameli, A., 2013. Exchange technology three million dollars from the export of tragacanth. News Javan Journalist Club.
11-Karimi, H., 1992. Weather of Isfahan province, Management and Planning Organization. 157pp.
12-Maassoumi, A.A., 1986. The genus Astragalus in Iran, Research institute of forests and rangelands Publications. Tehran, Iran.
13-Maskooki, A.A., 2014. Iran is the world's largest exporter of tragacanth. Online news, news analysis of Iran.
14-Mozaffarian, V. 1996. A dictionary of Iranian plant names. Farhang Moaser publication. 596p.
15-Saeidfar, M., 1992. Final report of Ecological regions, Research institute of forests and rangelands Publications. Tehran, Iran.130pp.
16-Saffar, M.T., & S.M. Razavi, 1993. Project of gum tragacanth in Mousa Abad and Natanz. Administration of natural resources of Isfahan province. 98pp.
17-Whistler, R.L., 1993. Exudate gums. In R. L. Whistler & J. N. BeMiller (Eds.), Industrial gums, polysaccharides and their derivatives (pp. 309–339): Academic Press, San Diego. 18-Zargari, A., 1989. Medical Plants, Vol. 1. Publication of Tehran University. Tehran, Iran. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 3,494 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 825 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||