بررسی تغییرات گستره جنگل های زاگرس میانی با استفاده از تفسیر عکس های هوایی و بهره گیری از GIS (مطالعه موردی: منطقه کاکا رضا، استان لرستان)

اکوسیستم های طبیعی ایران

مقاله 8، دوره 5، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 95-109   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

آرش دریکوندی^{* 1}؛ مهری خسروی²؛ مجتبی تاسه³؛ امین حیدرپور منفرد⁴

¹دانشجوی دکتری، دانشگاه تهران، گروه جنگلداری، تهران، ایران

²کارشناس ارشد، دانشگاه یزد، گروه جنگلداری، یزد، ایران

³دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه جنگلداری، تهران، ایران

⁴دانشجوی دکتری، دانشگاه مازندران، گروه جنگلداری، ساری، ایران

چکیده

چکیده
این تحقیق با هدف بررسی تغییرات سطح و تراکم تاج پوشش منطقه در شیب­ها و ارتفاع­های مختلف با استفاده از تفسیر عکس‌های هوایی سال 1334 (1:55000) و سال 1376 (1:40000) و بهره‌گیری از GIS انجام شد. بدین منظور ابتدا تصحیحات هندسی بر روی عکس­های هوایی ذکر شده انجام شد، سپس طبقات تراکمی تاج پوشش با استفاده از یک شبکه نقطه چین 2 میلی­متری تعیین شدند و مرز طبقات تفکیک شده به صورت پلی­گون­های بسته ترسیم و مساحت هر پلی­گون به طور مجزا تعیین و در هر مرحله از عکس­ها، با هم مقایسه شد، در ادامه، اقدام به تهیه نقشه­های شیب و ارتفاع در سه کلاسه مختلف در محیط نرم افزار ArcView شد و از تلفیق هر کدام از این نقشه­ها با نقشه تراکمی سال­های 1334 و1376، میزان تغییرات جنگل در طبقات مختلف شیب و ارتفاع مشخص شد. نتایج نشان می­دهد که طبقات انبوه (F₁) و نیمه انبوه (F₂) در طبقه شیب (60-30 درصد) دارای بیشترین میزان مساحت و در طبقه شیب (30-0 درصد) کمترین میزان مساحت را دارند، اما در طبقه تراکمی تنک (F₃) بیشترین میزان مساحت در شیب (60-30 درصد) و کمترین آن در طبقه شیب (30-0 درصد) است. همچنین نتایج نشان می­دهد که بیشترین مساحت طبقات تراکمی انبوه (F₁) و نیمه انبوه (F₂) و تنک (F₃) در ارتفاع (2000-1700 متر) و کمترین مقدار مساحت آن­ها در ارتفاع (بیشتر از 2000 متر) است.

کلیدواژه‌ها

جنگل؛ عکس‌های هوایی؛ بلوط؛ کاکارضا؛ زاگرس؛ لرستان

اصل مقاله

مقدمه

منابع جنگلی از منابع مهم و حیاتی هر کشوری است و توالی این منابع در دوره­های مختلف اقلیمی و انسانی برای برنامه­ریزی­های آینده مهم بوده است. جنگل­های ایران با مساحتی حدود 4/12 میلیون هکتار 4/7 درصد مساحت کشور ایران را شامل می­شوند (4). جنگل­های بلوط غرب بر روی رشته کوه زاگرس به لحاظ وسعت، مسائل محیط­زیستی و حفظ منابع آب و خاک از اهمیت خاصی برخوردار بوده که در طی دهه­های گذشته به دلیل عوامل اقتصادی و اجتماعی و عدم مدیریت جامع، توان تولیدی خود را از دست داده و این روند آینده جنگلهای منطقه را به مخاطره افکنده است. نقش جنگلهای زاگرس در تأمین منابع آب بر کسی پوشیده نیست چرا که بیش از 40 درصد از آب­های سطحی کشور فقط در محدوده زاگرس جاری و منبع تأمین آب چندین رود بزرگ در کشور است و زندگی ساکنان این منطقه در سایه تأمین آب از حوزه مذکور امکان پذیر است (5). زاگرس میانی دارای جنگل­هایی است با تنوع زیستی بالا، از این رو تنوع اقلیمی، پوشش گیاهی خاک و شرایط فیزیوگرافی، همچنین تفاوت طول و عرض جغرافیایی، شرایط اکوسیستمی خاصی را ایجاد نموده و باعث این تنوع شده است و در این میان استان لرستان، منطقه­ای است کوهستانی که 60 درصد مساحت آن دارای شیبی بالاتر از 12 درصد است و 100 درصد این عرصه در حوزه آبخیز بزرگ کرخه و دز قرار داشته و از نظر پوشش گیاهی دارای جنگل­های فراوانی است و مساحت کلی جنگل­های این استان 885000 هکتار است (14). اهمیت اطلاعات دقیق و به روز از وضعیت، وسعت منابع طبیعی و تغییرات زمانی آن­ها به­خصوص با رشد سریع وسعت مناطق شهری در حال افزایش است (21). در دهه­های اخیر داده­های سنجش از دور به­طور وسیعی برای فراهم کردن اطلاعات کاربری پوشش زمین مانند کاهش سطح جنگل­ها و باتلاق­ها، نرخ شهری شدن و شدت فعالیت­های کشاورزی و سایر تغییرات انسان ساخت مورد استفاده قرار گرفته­اند (1). مطالعات مختلفی در زمینه تهیه نقشه جنگل و بررسی تغییرات گستره جنگل با استفاده از تصاویر ماهواره­ای و عکس­های هوایی انجام شده، از جمله Shataee (1996) با استفاده از تصاویر سنجنده TM به تهیه نقشه گستره جنگل در منطقه نور پرداخته است (19). Mortazaee (2005) با استفاده از تصاویر سنجنده TM و ETM⁺ به­ترتیب مربوط به سال­های 1992 و 2002 میلادی، تغییرات کاربری اراضی را در بخش مرکزی زنجان مورد بررسی قرار داد که در این پژوهش به­منظور تهیه نقشه واقعیت زمینی برای سال 1992 از عکس­های هوایی استفاده شد (11). Manteghi & Sammak (2000) به بررسی امکان اعلام آمار به ‌هنگام از سطح جنگل‌های شمال کشور با استفاده از عکس‌های هوایی سال 1994 و بررسی تغییرات حاصل‌شده در مقایسه با آمار سال‌های پیش پرداخته­اند (9). Tavakoli (1996) و Delafkaran (2002) روند تغییرات کمی و کیفی جنگل­های زاگرس شمالی را مطالعه نمودند. در این تحقیق توصیف تیپ­های مختلف اراضی از نظر کمی (تعیین نسبت درصد هر تیپ از اراضی) و تشریح و توصیف تیپ اراضی جنگلی از لحاظ کیفی (تعیین نسبت درصد درجات مختلف جنگل از نظر تراکم) با استفاده از عکس­های هوایی سالهای 1955 و 1968 و 1990 را در طول زمان بررسی مورد مطالعه قرار دادند (20 و2). Pirbavaqar (1982) در مطالعه­ای به بررسی تغییرات گستره جنگل در ارتباط با عوامل توپوگرافی و مناطق انسان ساخت با استفاده از نقشه­های رقومی جنگل در حالت دو بعدی که از عکس­های هوایی سالهای 1967 و 1994 استخراج شده، پرداخته است (13).  Rafieyan et al., (2006) به بررسی تغییرات گستره جنگل­های شمال کشور بین سال­های 1994 تا 2001 با استفاده از تصاویر سنجندهETM پرداخته و در نهایت به نقشه­ای با صحت کلی قابل قبول، دست پیدا کرده است (16).Dunbar  (2004) تغییرات پوشش­های جنگلی منطقه­ای از ایالت کانزاس آمریکا را طی سالهای 1941 تا 2002 مورد بررسی قرار داده است؛ برای این کار از پنج مرحله عکس­های هوایی سیاه و سفید مربوط به سال­های 1941 تا 1991 و یک مرحله عکس­های هوایی مادون قرمز رنگی مربوط به سال 2002 استفاده شده است (3). تشخیص موقعیت مکانی و تعیین نرخ تغییرات گستره جنگل در هر منطقه­ای می­تواند به وضعیت جنگل­ها در گذشته و برنامه­ریزی در احیاء آن­ها کمک زیادی نماید. استفاده از عکس­های هوایی به عنوان یک منبع تفسیر بصری تغییرات می­تواند کمک زیادی در این امر نماید. هدف اصلی از انجام این تحقیق بررسی تغییرات سطح جنگل‌های بلوط منطقه کاکارضای استان لرستان در شیب­ها و ارتفاع­های مختلف با استفاده از تفسیر عکس‌های هوایی سال 1334 (1:55000) و سال 1376 (1:40000) و بهره‌گیری از  GIS است.

 

 

 

مواد و روش­ها

منطقه مورد مطالعه:

جنگل­های کاکارضا در 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان خرم آباد واقع شده است. طول جغرافیایی آن بین ″ 00  ′ 15  ˚ 48 تا ″ 33 ′ 18  ˚ 48 شرقی و عرض جغرافیایی آن  ″ 36 ′ 40  ˚ 33 شمالی، شیب عمومی منطقه 40 درصد و متوسط ارتفاع از سطح دریای آزاد آن 2150 متر می­باشد (شکل1) . بنابراین جهت انجام تحقیق ناحیه­ای به ­وسعت تقریباً  3000 هکتار در قسمت غرب منطقه توسطGPS  محدود شد که در دامنه کوه چک­ریز واقع شده است. پوشش جنگلی منطقه شامل گونه­های اصلی از جمله بلوط ایرانی(Quercus brantia var.persica)  ، زالزالک ((Crataegus aronia ، کیکم (Acercinerascens)، گلابی وحشی (Pyrus syriaca)، بنه (Pistacia atlantica) و گونه های همراه از جمله گیلاس وحشی (Cerasus microcarpa)، شیرخشت (Cotoneastersp.)، بادام (Amygdalus sp.) می­باشد و تیپ غالب منطقه بلوط ایرانی است (12).

 

 

شکل1-  موقعیت منطقه مورد مطالعه در ایران و استان لرستان

 

 

 

داده­های مورد استفاده:   

نقشه­های کاغذی منطقه در مقیاس1:50000 و نقشه­های رقومی به صورت دو بعدی و سه بعدی در مقیاس 1:25000 از سازمان نقشه­برداری کشور تهیه شد­ند.

عکس­های هوایی منطقه مربوط به سال­های 1334 با مقیاس متوسط 1:55000 ، 1347 با مقیاس متوسط 1:20000و سال 1376 با مقیاس متوسط 1:40000 که عکس­های مربوط به سال 1334 از سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و بقیه از سازمان نقشه­برداری کشور تهیه شدند.

آماربرداری زمینی در اوایل تیر ماه سال 1386 جهت تعیین وضعیت موجود به شیوه تصادفی  سیستماتیک با ابعاد شبکه 1000×500 متر و با پلات­های مربعی 100×100 متر که تعداد 60 پلات از کل منطقه برداشت شد و عواملی هم­چون مساحت تاج پوشش و تعداد درختان در قطعات نمونه اندازه‌گیری شد .

روش تحقیق:

استخراج نقشه جنگل از عکس­های هوایی:

ابتدا از عکس­های هوایی سال 1376 منطقه جهت انجام تصحیات هندسی لازم و تهیه ارتوفتو، اسکن فیلم مثبت تهیه شده و با ورود اطلاعاتی از قبیل نوع دوربین، فاصله کانونی، نقاط حاشیه عکس، ارتفاع پرواز، نقاط کنترل زمینی و مدل رقومی ارتفاع، تصویر تصحیح شده منطقه از نرم­افزار PCI 9.1 استخراج شد. از آنجا که عکس­های هوایی سال­های 1334 و 1347 منطقه فاقد تمامی اطلاعات لازم جهت انجام تصحیحات هندسی به روش ذکر شده بودند، برای تصحیح آنها از روش تصحیح تقریبی این تصاویر با استفاده از یک تصویر زمین مرجع شده (عکس هوایی سال 1376) استفاده شد. در این روش با استفاده از دو تابع چند جمله­ای روابط بین نقاط عکس زمین مرجع شده () و عکس زمین مرجع نشده () مشخص شده و در نهایت از انطباق تصویر مورد نظر با تصویر زمین مرجع شده مبنا، تصحیحات تصویر انجام شده و با استفاده از مختصات مکانی نزدیکترین پیکسل در تصویر زمین مرجع شده تصویر مورد نظر مختصات­دار می­شود (6). عکس­های مربوط به سال 1347 به علت پایین بودن کیفیت عکس­ها حذف شدند، بنابراین مساحت و انبوهی به دست آمده بین دو دوره عکس­های هوایی سال­های 1334  و 1376 که طبقه بندی اراضی روی آنها صورت گرفته بود مقایسه شدند، سپس با توجه به دامنه شیب و ارتفاع در منطقه، اقدام به تهیه نقشه­های شیب در سه کلاسه (30-0 درصد، 60-30 درصد و بیش از 60 درصد) و نقشه­های ارتفاع در سه کلاسه (1700-1400 متر، 2000-1700 متر و بیش از 2000 متر) برای دو دوره در محیط نرم افزار ArcView شد و از تلفیق هر کدام از این نقشه­ها با نقشه تراکمی سال های 1334 و 1376، میزان تغییرات جنگل در طبقات مختلف شیب و ارتفاع مشخص شد.

- محاسبه مساحت:

اراضی جنگلی به شیوه تفسیر بصری، روی عکس­های هوایی مقیاس 1:40000 و  1:55000 مشخص و محدوده آنها روی عکس­های مذکور تعیین شد و با توجه به نوع پوشش، منطقه مورد بررسی در دو دوره (1334،1376) به پلی­گون­های جداگانه تقسیم شد و محاسبات مساحت در نرم­افزارArcView  برای هر کدام از واحدهای تعیین شده به صورت مجزا انجام گرفت. بدین ترتیب مساحت هرکدام از پلی­گون­ها که دارای تراکم مختلف (F3، F2، F1) هستند، طی دو دوره محاسبه شد که با این کار، تعیین میزان تغییرات مساحت در طول دوره نیز به آسانی میسر می­شود.

- تعیین تراکم تاج پوشش:

برای تعیین تراکم از روش چشمی استفاده شد. روی مناطق مورد نظر که توده­های جنگلی در آنها بسته شده بود اقدام به ایجاد شبکه نقطه­چین شد. با توجه به اینکه نیاز به دقت زیاد در تعیین تراکم باید مد نظر قرار می­گرفت و همچنین با در نظر گرفتن کوچک بودن  توده­های جنگلی در این مناطق ابعاد شبکه نقطه چین 2 میلی­متر در 2 میلی­متر در نظر گرفته شد. برای این منظور در نرم افزارPCI ، شبکه مورد نظر طراحی شد و روی مناطق مورد نظر قرار گرفته شد، بعد از ساختن و منتقل کردن شبکه نقطه­چین بر روی عکس تعداد نقطه های موجود در پلی­گون شمارش شد، همچنین تعداد نقطه­های واقع شده بر روی توده­های جنگلی شمارش شدند. در این مرحله نقاطی که بر روی مرز قرار داشتند بدین صورت در نظر گرفته شدند که اگر نصف بیشتر نقطه بر روی منطقه قرار داشت شمارش شد، هم­چنین نقاطی که به صورت میانی بر روی منطقه و خارج آن قرار داشت شمارش شدند. بعد از شمارش کامل نقاط با در نظر گرفتن نسبت و تناسب بین نقاط موجود در توده جنگلی و نقاط موجود در پلی­گون­ها تراکم توده جنگلی تعیین شد.

 

 

- تعیین تغییرات سطح و تراکم تاج پوشش:

بعد از مشخص شدن پلی­گون­های جنگل و همچنین تعیین مساحت هر کدام از پلی­گون­ها (در نرم افزار ArcView)، مساحت همه پلی­گون­ها در هر منطقه و در هر دوره به­طور مجزا با همدیگر جمع شدند و یک عدد به­عنوان مساحت در منطقه و در سال مورد نظر بدست آمد. این روند برای عکس­های دو دوره 1334 و 1376 انجام گرفت و مساحت در هر دوره تعیین شد، سپس با تهیه نقشه­های شیب و ارتفاع در کلاسه­های مختلف برای دو دوره از تلفیق هر کدام از این نقشه­ها با نقشه تراکمی سال­های 1334 و 1376، میزان تغییرات جنگل در شیب­ها و ارتفاع­های مختلف مشخص می­شود.

نتایج:

- بررسی مساحت طبقات تراکمی در شیب­های مختلف در سال­های 1334 و 1376:

طبق بررسی­های بعمل آمده، مشخص شد که در سال 1334 مساحت طبقات تراکمی  (انبوهی بیش از 50 درصد) و  (انبوهی 50-25 درصد) در طبقه شیب (60-30 درصد) دارای بیشترین مقدار مساحت و در طبقه شیب (بیشتر از 60 درصد) دارای کمترین مقدار مساحت است. همچنین طبقه تراکمی  (انبوهی 25-5 درصد) در طبقه شیب (60-30 درصد) دارای بیشترین مقدار مساحت و در طبقه شیب (30-0 درصد) دارای کمترین مقدار مساحت است (شکل2 و 3).

 

 

شکل 2- مساحت طبقات تراکمی در شیب­های مختلف در سال 1334

 

                     شکل 3- پوشش منطقه در شیب­های مختلف با استفاده از عکس­های هوایی سال 1334

 

 

هم­چنین مشخص شد که در سال 1376 مساحت طبقات تراکمی  (انبوهی بیش از50 درصد) و  (انبوهی 50-25 درصد)، در طبقه شیب (60-30 درصد) دارای بیشترین مقدار مساحت و در طبقه شیب (بیشتر از 60 درصد) دارای کمترین مقدار مساحت است. همچنین طبقه تراکمی  (انبوهی 25-5 درصد) در طبقه شیب (بیشتر از 60 درصد) دارای بیشترین مقدار مساحت و در طبقه شیب (30-0 درصد) دارای کمترین مقدار مساحت است (شکل4 و 5).

 

شکل 4- مساحت طبقات تراکمی در شیب‌های مختلف در سال 1376

 

شکل 5- پوشش منطقه در شیب­ های مختلف با استفاده از عکس­های هوایی سال

1376

 

- بررسی مساحت طبقات تراکمی در ارتفاعهای مختلف در سال­های 1334 و 1376:

طبق بررسی­های بعمل آمده، مشخص شد که در سال 1334 بیشترین مساحت طبقات تراکمی  (انبوهی بیش از 50 درصد)،  (انبوهی50-25 درصد) و  (انبوهی 25-5) در ارتفاع (2000-1700 متر) و کمترین مقدار مساحت آنها در ارتفاع (بیشتر از 2000 متر) است (شکل6 و 7).

 

 

شکل6- مساحت طبقات تراکمی در ارتفاع­های مختلف در سال 1334

 

شکل7- پوشش منطقه در ارتفاع­های مختلف با استفاده از عکس­های هوایی سال 1334

 

هم­چنین مشخص شد که در سال 1376 بیشترین مساحت طبقات تراکمی  (انبوهی بیش از 50 درصد)،  (انبوهی 50-25 درصد) و  (انبوهی 25-5 درصد) در ارتفاع (2000-1700 متر) و کمترین مقدار مساحت آنها در ارتفاع (بیشتر از 2000 متر) است (شکل 8 و 9).

 

 

شکل8- مساحت طبقات تراکمی در ارتفاع­های مختلف در سال 1376

 

شکل 9- پوشش منطقه مورد بررسی در ارتفاع­های مختلف با استفاده از عکس­های هوایی سال 1376

 

 

در نهایت مقایسه نتایج حاصل از عملیات میدانی با عکس­های هوایی مورد مطالعه بیانگر این است که میزان انبوهی جنگل در سال 1386 نسبت به سال 1376 تغییرات محسوسی نداشته است، به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که میزان انبوهی طبقات تراکمی F₁ (انبوهی بیش از %50) ،F₂  (انبوهی %50-25) و F₃ (انبوهی %25-5)که با بررسی‌های انجام گرفته بر روی عکس­های هوایی 1376 مشخص شده است، نسبت به طبقات تراکمی که در سال 1386، با توجه به آماربرداری صورت گرفته بدست آمده است، تغییرات محسوسی مشاهده نمی‌‌شود.

جهت بررسی این موضوع که آیا اختلاف معنی­داری بین تاج پوشش استخراج شده از پلاتها (آماربرداری جدید) و تاج پوشش محاسبه شده در عکس­های هوایی 1376 (در محل پلاتها) وجود دارد یا نه، از  آزمون t جفتی استفاده شد. نتیجه آزمون نشان دهنده این است که در سطح اعتماد %99 اختلاف معنی­داری بین تاج پوشش اندازه گیری شده در پلاتها و تاج پوشش استخراج شده از عکس­های هوایی (در محل پلاتها) وجود ندارد. ( 699/0a=). همچنین رابطه رگرسیونی بین داده­های حاصل از پلات (y) با داده­های استخراج شده از عکس­های هوایی (x) در ذیل آورده شده است، مدل کلی فرمول رگرسیون بصورت y=b₀+b₁x می­باشد:

 

(%8/96=x          (R²9552/0 +0668/1  y=

این بدین معنی است که در % 8/96 از موارد با استفاده از اطلاعات عکس­های هوایی می­توان وضعیت فعلی را به درستی تعیین کرد.

 

بحث و نتیجه­گیری:

در این پژوهش تغییرات گستره جنگل‌های بلوط منطقه کاکارضای استان لرستان در شیب­ها و ارتفاع­های مختلف با استفاده از تفسیر عکس هوایی سال 1334 (1:55000) و سال 1376 (1:40000) و بهره‌گیری از GIS بررسی شد. در این بررسی نظر به سالم بودن دیاپوزتیو (عکس مثبت) مربوط به سال 1334، عکس­های مربوط به این دوره مورد استفاده قرار گرفتند، اما عکس­های مربوط به سال 1347 به علت پایین بودن کیفیت عکس­ها حذف شدند. Hajarian (2005) در تحقیقی مشابه با توجه به کیفیت پایین عکس­های هوایی مربوط به سال 1955، در نهایت عکس­های مربوط به این دوره را حذف کرده و عکس­های هوایی 1967 و 1994 مورد بررسی قرار گرفتند (6).

 جهت تعیین دقیق مرز اراضی و تیپ­های جنگلی، استفاده از روش تفسیر تلفیقی (چشمی- رقومی) روش مناسبی تشخیص داده شد. Rafieyan (2003) و Sadeghi (2005)، نیز روش تفسیر چشمی و تلفیقی را برای تفکیک مرزهای جنگل و تیپ­های جنگلی مناسب تشخیص داده­اند (15 و 18).

همان­طوری­که Sachs  (1998) عنوان کرد که اگر امکان تفکیک تیپ­های پوشش گیاهی در عکس­های هوایی امکان­پذیر باشد این داده­ها منابع بسیار خوبی برای بررسی تغییرات در سطح سیمای مناظر (Land scape) هستند (17)، در این بررسی نیز صحت این موضوع مورد تأیید قرار گرفت.

نتایج جدول­های 1 و 2 در سالهای 1334 و 1376 نشان می‌دهد که تراکم جنگل در طبقات انبوه () و نیمه انبوه () دارای بیشترین میزان مساحت در طبقه شیب (60-30 درصد) است که علت آن شرایط مناسب رویشگاه از نظر شیب، حاصلخیزی خاک و کاهش میزان فرسایش می‌باشد و کمترین میزان مساحت آنها در طبقه شیب (بیشتر از 60 درصد) است که علت آن می‌تواند تخریب جنگل در گذشته به منظور زغال­گیری که در شیب‌های بالا باعث ایجاد فرسایش شدید و نمایان شدن سنگ مادری شده و در نتیجه رویشگاه بسیار فقیر و غیر حاصل­خیز ایجاد شده است. اما در مورد طبقه تراکمی تنک () بیشترین میزان مساحت آن، همانند  و  ، مربوط به طبقه شیب (60-30 درصد) است که دلایل آن در بالا ذکر شده است و کمترین میزان مساحت آن در طبقه شیب (30-0 درصد) می‌باشد که به دلیل دسترسی آسانتر افراد بومی و غیر بومی (سیاحتی) روند منفی را داشته است. همچنین نتایج جدول­های 3 و 4 در سال­های 1334 و 1376 نشان می­دهد که مساحت طبقات تراکمی انبوه ((  و نیمه انبوه () و تنک () در ارتفاع (2000-1700 متر) بهترین شرایط را از لحاظ خاک و عدم دسترسی افراد بومی دارا می‌باشند و از طرفی، چون ارتفاع 2000 متر به بالا دارای شرایط نامساعدی از نظر خاک، صخره‌ای بودن، سرمای زیاد و همچنین شیب زیاد است، باعث کمبود مناطق جنگلی انبوه (( و نیمه انبوه () و تنک () شده است .

همچنین به علت واقع شدن مناطق مسکونی منطقه مورد بررسی در ارتفاع (1700-1400) متر میزان انبوهی مناطق جنگلی در این حد فاصل ارتفاعی نیز مقدار چشمگیری نمی‌باشد و کمتر از حد ارتفاعی (2000-1700) متر می‌باشد، به­طور کلی طبقات ارتفاعی بالاتر و پایین­تر نقش حفاظ برای طبقه ارتفاع میانی دارند و با این عمل شرایط مساعدی برای توده های آن بوجود آمده و باعث می­شود که این طبقه وضعیت مطلوب­تری داشته باشد. بنابراین ارتفاع از سطح دریا در مرغوبیت یا ضعف رویشگاه تأثیر داشته و با توجه به وضع رویشگاه خصوصیات کمی و کیفی درختان تحت تأثیر قرار می­گیرد. در ارتفاعات پایین نیز به­خاطر تردد دام و چرای آن­ها، نهال­ها سر چر شده و از بین می­روند که این نتایج با بررسی­های Jalali et al., (2003)، Marvi Mohajer (1984) و Hosseini et al., (2008) مطابقت دارد (8، 10 و 7).

پیشنهادها:

1- به منظور بررسی عکس‌های هوایی به شیوه رقومی و استخراج اطلاعات از آنها، ابتدا تصحیحات هندسی به همراه جابجایی ناشی از پستی و بلندی بر روی آنها انجام شود.

2- طی انجام یک تحقیق، میزان دقت استخراج اطلاعات از عکس‌های هوایی به شیوه دستی و رقومی با یکدیگر مقایسه شود.

3- طی انجام یک تحقیق، حساس‌ترین عوامل کاهنده سطح جنگل را پیدا کرده و درتدوین راهبرهای مدیریت کلان این مناطق مورد استفاده قرار داد.

4- اجرای طرحهای پایش (Monitoring) دوره ای جهت تهیه اطلاعات دقیق و به­هنگام از وضعیت جنگل­های منطقه.

5- جهت نمایش و نماسازی تغییرات پوشش جنگل در این مناطق از تلفیق اطلاعات استخراج شده از عکس­های هوایی و اطلاعات قابل استخراج از تصاویر ماهواره­ای استفاده شود.

مراجع

 

References

1-Alrababah, M.A., M.N. Alhamad, 2006. Land use/cover classification of arid and semi-arid Mediterranean landscapes using Landsat ETM. International Journal of Remote Sensing, 27: 2703-2718.

2- Delafkaran, A., 2002. History of Photography in Iran. Journal of Mapping, 11: 5-10.

3-Dunbar, M.D., L.M. Moshkal, M.E. Jakubauskas, 2004. 3D Visualization for the Analysis of Forest Cover Change. Kansas Applied Remote Sensing (KARS) Program and Department of Geography.

4-FAO., 2002. www.fao.org/forestry/site/23747/en/irn, visited on 21 December.

5-Ghazanfari, H., M. Namiranian, H. Sobhani, M.R. Mohajer, 2004. Traditional Forest Management and its Application to Encourage Public Participation for Sustainable Forest Management in the Northern Zagros Mountains of Kurdistan Province, Iran. Scandinavian Journal of Forest Research, 19: 65-71.

6-Hajarian, M., 2005. Investigation of quantitative changes of Mangro forests, Qeshm Island using aerial photos and satellite images in a 40-year period. M.Sc. thesis, faculty of natural resources, Tehran University, 124 p.

7-Hosseini, A., M.H. Moayeri, H. Heidari, 2008. Effect of site elevation on natural regeneration and other characteristics of oak (Quercus brantii) in the Hyanan^,s forest Ilam. Journal of Agricultural Sciences and Natural Resources. 15:1-10.

8-Jalali, G., B. Ersali Hagi Agha, M.R. Pour Majidian, M. Hosseini, 2003. Effect of elevation and soil changes on natural regeneration and other characteristics of Oak tree in Galandrood Forest, Noshahr. Journal of Research and Construction. 58:89-96.

9-Manteghi, A., M. Sammak, 2000. Announcement of updated statistics of northern forests area using aerial photos of year 1994, and assessment of the resulted changes in comparison with statistics of previous years. National Conference of northern forests management and sustainable development, Ramsar, 6 p.

10-Marvi Mohajer, M.R., 1984. A study on Oak Forest in Loveh, Gorgan. Journal of Natural Resources of Iran. 37:41-56.

11-Mortazaee, Sh, 2005. Survey of changes and classification of land use in central part of Zanjan town by using Landsat satellite image. M.Sc. Thesis. Gilan University, 97 p. (In Persian)

12-Natural resources ministration of Lorestan province, 2004. Kakareza multi-purpose forestry plan.

13-Pirbavaqar, M., 1982. Investigation of forest area variations related to topographic factors and regions built by human (A case study: eastern forests of Gilan province). MSc. thesis, faculty of natural resources, Tehran University, 136 p.

14-Pourreza M., J. Shaw, H. Zangeneh, 2008. Sustainability of wild pistachio (Pistacia atlantica Desf.) in Zagros forests, Iran. Journal of Forest Ecology and Manage, 255: 3667–3671.

15-Rafieyan, A., 2003. Investigation of the variations of northern forests area between years 1994-2001 using sensor images ETM⁺. M.Sc. thesis, Tehran University, 126 p.

16-Rafieyan, A., A. DarvishSefat, & M. Namiranyan, 2006. Determination of forest extent change by using ETM⁺ image, in the northern forest of Iran between 1994 to 2001 (Case study, Babol forests). Science and Technology of Agricultural and Natural Resources Sciences, 3:277-285. (In Persian)

17-Sachs, D.L., S. Phillip, W.B. Cohen, 1998. Detecting landscapes changes in the interior of British Columbia from 1975 to 1992 using satellite imagery, Journal of Forest Research, 28: 23-36.

18-Sadeghi, A., 2005. Investigation of area and density variations of Mangro in Oman Sea basin (Jask and Ciric region). M.Sc. thesis, Islamic Azad University, Sciences and Researches branch, 89 p.

19-Shataee, Sh., 1996. Forest mapping using satellite image with digital method. M.Sc. Thesis. Tehran University, 103 p. (In Persian)

20-Tavakoli, M, 1996. Trend of qualitative and quantitative changes of northern Zagros forests through aerial photos interpretation technique. M.Sc. thesis, faculty of natural resources, Tehran University, 71 p.

21-Yuan, F., K.E. Sawaya, B. Loeffelholz, M.E. Bauer, 2005. Land cover classification and change analysis of the Twin Cities (Minnesota) Metropolitan Area by multi temporal Landsat remote sensing. Remote Sensing of Environment, 98: 317-328.