اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر استقرار مدیریت زنجیرۀ تأمین با هدف مدیریت چالش‌های زیست محیطی در صنایع معدنی کشور (بررسی موردی: هلدینگ صنعت، معدن و فناوری قدر نیکان)

پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار

مقاله 6، دوره 5، شماره 9، دی 1393، صفحه 61-71   

نویسندگان

علی رمضانی^{* 1}؛ امیر رحیمی قاضی کلایه²؛ مهدی امیر افشاری³

¹استادیار ، گروه مدیریت، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد کرج، کرج، ایران

²مدرس مدعو، گروه مهندسی معدن، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران جنوب

³عضو هیئت علمی، گروه مهندسی معدن، دانشکدۀ فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران جنوب

چکیده

مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز، امروزه به‌عنوان یک راهکار اساسی برای تأمین خواست‌های کلیۀ ذی‌نفعان سازمانی ارائه شده است. این زنجیره سعی دارد در طول کلّ زنجیره، ارزش شرکت لجستیک سبز، طراحی سبز محصول، تولید سبز و فروش و بازیافت محصول ضمن مدیریت هزینه‌های سازمان‌های(حداقل مصرف انرژی، منابع)، خواسته‌ها و فشارهای قانونی و زیست محیطی( حداقل آلاینده‌ها در طول زنجیره) را پاسخگو باشد.
عملکرد مؤثر زنجیرۀ تأمین سبز، وابستگی بسیار زیادی به محرک‌های محیطی و عوامل درون‌‌سازمانی دارد. برای استخراج متغیرهای محیطی و درون‌سازمانی مؤثر بر عملکرد زنجیرۀ تأمین سبز، از روش تحلیل محتوا و تکنیک آنتروپی شانون بهره گرفته شده است. در مرحلۀ بعد، با استفاده از تکنیک دیماتل، هریک از زیرمؤلفه‌های ابعاد اصلی مدل رتبه‌بندی شدند و درنهایت، برای تعیین روابط بین اجزای مدل، از پرسشنامۀ ۱۰۰سؤالی و روش معادلات ساختاری استفاده شد.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد مهم‌ترین عوامل محیطی تأثیرگذار بر عملکرد زنجیرۀ تأمین سبز، عبارت از رویدادهای قانونی ـ اجتماعی(۳۲%)، شبکۀ کسب و کار(۲۵%)، تغییرات تکنولوژی(۲۰%)، رقبا(۱۶%) و مشتریان(۷%) است. به‌علاوه، مهم‌ترین عوامل درون‌سازمانی که بر اجرای موفقیت‌آمیز زنجیرۀ تأمین سبز در سازمان تاثیرگذار هستند، عبارت‌اند از: استراتژی(۲۷%)، دانش سازمانی(۲۲%)، تکنولوژی تولید(۱۹%) ، ساختار(۱۸%) و منابع انسانی(۱۴%).
شایان ذکر است اجرای موفقیت‌آمیز مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز نتایجی را به‌همراه خواهد داشت که مهم‌ترین آنها، به ترتیب، عبارت است از: دستیابی به جایگاه رقابتی برتر(۳۲%)، اغنای مشتریان(۲۲%)،ایجاد ارزش برای ذی‌نفعان، به‌ویژه در حوزۀ زیست‌محیطی و کاهش آلایندگی(2۰%) ، افزایش روابط همکارانه با سایر عناصر موجود در زنجیره (۱۸%)،و انعطاف‌پذیری و یکپارچگی سازمانی(۸%).
به‌علاوه، نتایج حاصل از آزمون روابط بین ابعاد اصلی مدل نشان می‌دهد که عوامل محیطی بیشترین تأثیرگذاری را بر عملکرد زنجیرۀ تأمین دارند.

کلیدواژه‌ها

مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز؛ عوامل درون‌سازمانی؛ محرک‌های محیطی؛ تکنیک آنتروپی شانون؛ تکنیک دیماتل