بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد و همبستگی بین ارقام مختلف نخود دیم در کشت بهاره

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 4، دوره 8، شماره 3 (بهار 1393) 31، اردیبهشت 1393، صفحه 229-238   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فریده ملکی^{* 1}؛ امین فرنیا²؛ فرزاد میرزایی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد

²استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

³دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح گیاهان باغبانی ملایر

چکیده

این آزمایش در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد اجرا گردید. تیمارهای آبیاری شامل آبیاری در مرحله گلدهی، غلاف دهی و گلدهی+ غلاف دهی و ارقام نخود شامل آرمان، آزاد و هاشم در یک آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. در این مطالعه آبیاری در مرحله گلدهی+غلاف دهی دارای بیشترین عملکرد (3/1458 کیلوگرم در هکتار) نسبت به سایر تیمارهای آبیاری موجود در آزمایش بود. همچنین ارقام آرمان و آزاد در عملکرد و بیشتر صفات دیگر تفاوت معنی دار و برتری نسبت به رقم هاشم داشتند.در مطالعه رگرسیونی گام به گام صفات، متغیرهای عملکرد اقتصادی،شاخص برداشت و فاصله تشکیل اولین غلاف از سطح خاک با R2=0/996  بیشترین میزان توجیه کنندگی مدل برای متغیر وابسته عملکرد بیولوژیک را داشتند وارد مدل شدند. همچنین برای متغیر وابسته عملکرد اقتصادی، صفات شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، فاصله تشکیل اولین غلاف از سطح خاک و تعداد غلاف در ساقه اصلی با  R2=0/998 وارد مدل رگرسیونی شد. نتایج تجزیه مسیر نشان داد که عملکرد اقتصادی بیشترین اثر مستقیم و فاصله تشکیل اولین غلاف از سطح خاک کمترین اثر مستقیم و بیشترین اثر غیر مستقیم را بر عملکرد بیولوژیک داشتند. نتایج تجزیه همبستگی نیز نشان داد که بیشترین همبستگی معنی دار بین عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی می باشد. همچنین تمامی صفات هم با عملکرد بیولوژیک و هم با عملکرد اقتصادی همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. در بین این صفات، صفت تعداد غلاف پوک با سایر صفات همبستگی منفی و معنی دار از خود نشان داد.
     

کلیدواژه‌ها

آبیاری تکمیلی؛ عملکرد؛ رقم؛ همبستگی

مراجع

1- پزشکپور، پ.، رفیعی، م.،  سیادت، الف. و شیخ حسینی، م. 1384. واکنش کمی وکیفی چهار رقم نخود دیم به تراکم بوته و آبیاری تکمیلی. چکیده مقالات اوین همایش ملی حبوبات  پژوهشکده علوم گیاهی. دانشگاه فردوسی مشهد.

2- پزشکپور، پ. کلهر، م. و احمدوندی، ع. 1384. به گزینی مدیریت تک آبیاری در زراعت نخود دیم در منطقه کوهدشت لرستان. چکیده مقالات اولین همایش ملی حبوبات در ایران. پژوهشکده علوم گیاهی . دانشگاه فردوسی مشهد.

3- جلیلیان،ج. ع.، مدرس ثانوی، م. و صباغ پور، س. ح. 1380. مطالعه اثر تراکم بوته و آبیاری تکمیلی برعملکرد، اجزا عملکرد ومیزان پروتیئن چهار رقم نخود در شرایط دیم . مجله علوم کشاورزی ومنابع طبیعی. سال دوازدهم. شماره پنجم.

4- شبیری، س.، قاسمی گلغذانی، ک.، الگلچین، ف. وصبا، ج. 1385. مطالعه تأثیر میزان آب آّبیاری برفنولوژی وعملکرد سه رقم نخود. مجله دانش کشاورزی .جلد 16. شماره 2.

5- طلیعی، ع. ا. وصیادیان، ک.1379. تأثیر آبیاری تکمیلی وتعیین نیاز غذایی در زراعت نخود. مجله علوم زراعی ایران. جلد دوم.شماره 3.

6- فلاح، س. 1381. مطالعه رشد، عملکرد واجزاء عملکرد سه رقم نخود زراعی در تراکم های مختلف و تحت دوسطح رطوبتی در خرم آباد. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت .  دانشگاه صنعتی اصفهان.

7- قاسمی گلعذانی، ک. موحدی، م.،  رحیم زاده خویی، ف. و مقدم، م. 1376. اثرات کمبودآب بر رشد وعملکرد دورقم نخود درتراکم های مختلف، دانش کشاورزی . جلد 7، شماره های 3و4. ص 42-17.

8- کافی، م. و مهدوی دامغانی، ع. 1381. مکانیسم های مقاومت گیاهان به تنش های محیطی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 467 صفحه.

9- گلدانی، م. ورضوانی مقدم، پ.1383. اثر سطوح مختلف خشکی وتاریخ کاشت بر عملکرد واجزاء عملکرد سه رقم نخود دیم و آبی در مشهد . مجله پژوهش های زراعی ایران ، جلد 2شماره 2 . ص229-239.

10- لنگری، ع. 1375. مطالعه اثر تراکم بوته برعملکرد واجزاء عملکرد در3 ژنوتیپ مختلف نخود در شرایط دیم شمال خراسان . پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت . دانشگاه فردوسی مشهد ص128.

11- Anwar, M. R., Mckenzie, B. A. and Hill, G. D. 2003. Phenology and growth response to irrigation and sowing date of Kabuli chickpea (cicer arietinum L.) in a cool temperate subhumid climate. J.Agric. Sci., Camb.141:273-284.

12- FAO. 2003. Production Year Book, 2002, Food and Agriculture Organization of the United Nations  (FAO). Rome, Italy, http://apps. fao. Org

13-FAO, 2004. Production Year Book, Food and Agriculture Organization of the United Nations(FAO),Rome Italy.http://apps.fao.org.

14- Ghassemi-Golezani, K., Dalil, B., Muhammadi-Nasab, A. D. and Zehtab-Salmasi, S. 2008. The Response Of Chickpea Cultivars To Field Water Deficit. Not. Bot. Hort. Agrobot. 36: 25-28.

15- Jongdee, B., Fukai, S. and Cooper, M. 2002. Leaf water potential and osmotic adjustment as physiological traits to improve drought tolerance in rice .Field Crops Res 76:153-163.

16- Kumaga, F. K., Adiku, S. G. K. and Ofori, K. 2003. Effect of post-flowering water stress on dry matter and yield of three tropical grain legumes. International Journal of Agriculture and Biology. 4: 405-407.

17- Kumar, J. and Abbo, S. 2001. Genetics of flowering time in chickpea and its bearing on productivity in semi- arid environments. Advances in Agronomy.72:107-138.

18- Kumage, F.K., Adiku, S. G. K . and Ofori, k. 2003. Effect of post –flowering water stress on dry matter and yield of three tropical grain legumes .International Journal of Agriculture and Biology.4:405-407.

19- Malhorta, R. S., Singh, k. b. and Saxena, M. C. 1997. Effect of irrigation on winter sown chickpea in a Mediterranean environment .J. Agron .Crop Sci.178:237-243.

20- Oweis, T. and Hachum, A. 2004.Water  Harvestig and Supplement a I rrigation for Improved Water Productivity of Dry Farming Systems in West Asia and North Africa ."New Directions for a diverse planet". Proceedings of the 4 th International Crop Science Congress,26 Sep-1 Oct 2004,Brisbane,Australia.

21- Pacucci, G., Troccoli, C. and Leoni, B. 2006. Effects of supplementary on yield of chickpea genotypes in a Mediterranean climate. Agricultural Engineering Internatinol  :the Cleare Journal.3:1-9

22- Sabaghpour, S. h. 2003. Mechanism of drought tolerance in crops. Agricultural Aridity and Drought Scientific and Externsion  Quartery of Jahad Agric .PP.21-32.

23- Sabaghpour, S. H. 2004. Present status and future Prospects of food legume in Iran,pp.75-83.In:Jowda,C.L.L.and Pande, F.(ED).Role of legumes in crop diversification and poverty reducation in Asia. ICRISAT, 230PP.

24- Salam, M. A., Ahmad, S., Shahjahan, M., Islam, M. S. and Hossain, M. F. 2006. Response of chickpea varieties to different levels of irrigation in High Barind Trace.Int.J.Sustain .Agric. Tech.2:23-39.

25- Sarmadnia, G. and Kuchaki, A. 2001. Crop Physiology.(Translated). The publication  of Mashhad Jahad-Daneshgahi .400PP.

26- Saxena, M. C. 1980. Recent Advance in Chickpea Agronomy. In Proceeding of the International Workshop on Chickpea Improvement,28 Feb,2 may 1979,Hydarabad,ICRISAT,Patancheru,India,pp.96-98.

27- Sekhon, H. S. and Singh, G. 2007. Irigation management in chickpea.pp.246-267.In:Chickpea Breeding and Management (ed .S. S . Yadav).CAB International.

28- Singh, P.1991. Influence of water deficit on phenology,growth and matter allocation in chickpea.Field crops Research.28:1-15.

29- Singh, D. P., Sing, P., Sharma, H. C. and Turner, N. C. 1987. Influence of water deficit on the warter realations , canopy gas exchange and yield of chickpea(cicer arietinuml.)Field Crops Res.,16:231-241

30-Tuba Bicer, B., Narin kalender, A. and Akar, D. A. 2004. The Effect of Irrigation on Spring-sown ckickpea Journal of agronomy Asian Network for scientific Information.3:154-158