اثر تراکم کاشت و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد علوفه ژنوتیپ‌های سورگوم

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 7، دوره 8، شماره 1 (پاییز 1392) 29، آبان 1392، صفحه 73-86

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

اسحق میرحسن زاده^{* 1}؛ محمدرضا توکلو²؛ مجید رحیمی زاده²

¹کارشناس ارشد زراعت و مدرس آموزشکده کشاورزی سمنگان

²استادیار گروه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد

چکیده

به منظور بررسی اثر تراکم کاشت و مقادیر مختلف کود نیتروژن بر عملکرد علوفه سورگوم، آزمایشی در تابستان 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، اجرا گردید. آزمایش به­صورت اسپلیت- فاکتوریل بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. ژنوتیپ­های مورد کاشت سورگوم شامل رقم Speed Feedو لاین MFS1در کرت­های اصلی و ترکیب تراکمگیاهی شامل سه سطح 30،25 و 35 بوته در مترمربع و میزان مصرف نیتروژن از منبع اوره شامل سه سطح 100،0 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار در کرت­های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس داده­ها نشان داد افزایش تراکم کاشت باعث کاهش تعداد پنجه شد اما ارتفاع بوتهو شاخص سطح برگ را افزایش داد. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک در تراکم 350 هزار بوته در هکتار به­دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که عامل مقدار نیتروژن، صفات کمی مورد مطالعه را به غیر از تعداد پنجه در بوته و ارتفاع بوته به­طور معنی داری تحت تأثیر قرار داد، به­طوری که با افزایش مصرف نیتروژن از صفر به 200 کیلوگرم در هکتار، عملکرد علوفه تر و خشک سورگوم علوفه­ای رقم اسپیدفید به ترتیب به میزان 9 و 96/12 % و در لاین MFS1به ترتیب 91/10 و 07/15 % افزایش یافت. بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک از رقم اسپیدفید حاصل شد. حداکثر عملکرد علوفه تر (93/82 تن در هکتار) و خشک (38/14 تن در هکتار) با مصرف 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و در تراکم 350000 بوته در هکتار برای رقم زود رس اسپیدفید بدست آمد.

کلیدواژه‌ها

سورگوم علوفه‌ای؛ تراکم کاشت؛ نیتروژن؛ عملکرد

مراجع

- آقاعلیخانی،م. 1372. بررسی تأثیر مقادیر مختلف و شیوة توزیع کود ازته بر منحنی رشد و خصوصیات کمی و کیفی سورگوم علوفه­ای. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت دانشگاه تربیت مدرس، ۲۱۳ صفحه.

2- آقاعلیخانی، م.، م.ا. احمدی و ع.م. مدرس ثانوی. 1386. تأثیر تراکم کاشت و مقادیر نیتروژن بر عملکرد و کیفیت علوفه ارزن مرواریدی. مجله پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 77، زمستان 86، صفحات: 27-19.

3- آناقلی، ا.، س.ع. طباطبایی و ع. فومن. 1389. ارزیابی تحمل به شوری ارقام سورگوم علوفه ای با استفاده از شاخص های حساسیت و تحمل به تنش. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی، جلد سوم، شماره اول، صفحات: 102-89.

4- تربتی نژاد، ن.م.، م.ر. چائیچی و س. شریفی. 1381. اثر سطوح نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سورگوم علوفه­ای در منطقه گرگان. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، سال نهم، شماره 2، تابستان 81، صفحات:220-205.

5- توکلو، م. و ف. پاک نژاد. 1379. بررسی تاثیر تراکم­های مختلف روی عملکرد علوفه هیبرید­های سورگوم و یک رقم سودانگراس در شرایط آب و هوایی تربت جام. ششمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، بابلسر.

6- خالص رو، ش.، م. آقاعلیخانی و س.ع.م. مدرس ثانوی. 1389. تأثیر مقدار کود نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی علوفه ذرت، ارزن مرواریدی و سورگوم در نظام کشت دوگانه. نشریه پژوهش­های زراعی ایران، جلد 8،  شماره 6، صفحات: 938-930.

7- خلیلی محله، ج.، م. تاج بخش، ا. فیاض مقدم و ع.ا. سیادت. 1386. تاثیر تراکم بوته بر ویژگی­های کمی و کیفی هیبریدهای سورگوم علوفه­ای در کشت دوم. نشریه پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی، شماره 75، صفحات: 67-59.

8- راعی، ی. و ر. سید شریفی. 1388.  اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد سورگوم علوفه­ای. مجله دانش کشاورزی، شماره 1، جلد 19، صفحات: 127-116.

9- رستم زا،م. 1384.بررسی عملکرد و خصوصیات کیفی سه رقم هیبرید سورگوم علوفه­ای. چکیده مقالات اولین همایش گیاهان علوفه­ای کشور، ضمیمه چکیده مقالات، صفحه 51.

10- رضوانی مقدم، پ. 1369. اثر مقادیر مختلف کود ازته بر ارزش غذایی، عملکرد و خصوصیات رشد چهار رقم سورگوم علوفه­ای. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، 144 صفحه.

11- زمانیان، م.1378. بررسی عملکرد ارقام مختلف سورگوم علوفه­ای در شرایط سرد همدان. نهال و بذر، جلد 15، شماره 2، 8 صفحه.

12- ساریخانی، ش. و خ،رزمجو. 1384. اثرفاصله بین ردیف و روی ردیف کشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد سه رقم سورگوم علوفه ای. اولین همایش گیاهان علوفه­ای کشور ضمیمه چکیده مقالات صفحه ۵۳.

13- صابری، م. ح. 1370. بررسی اثرات تراکم بذر و فاصله خطوط کاشت بر عملکرد سورگوم علوفه­ای. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز.

14- صابری، م.ح.، ح. کاظمی، ف. رحیم زاده، م. مقدم و م. ولیزاده. 1373. بررسی اثر تراکم بوته و فاصله خطوط کشت بر عملکرد سورگوم علوفه­ای اسپیدفید. دانش کشاورزی، شماره های3و4، جلد 4، 14 صفحه.

15- فومن اجیرلو، ع. 1375. گزارش نهایی اصلاح سورگوم در ایران در سال­های 75-1365. همراه با نتایج تحقیقات به نژادی آن. صفحات: 11-6.

16- فومن، ع. 1384. بررسی اثر تراکم کاشت بر صفات مختلف ارقام امیدبخش سورگوم علوفه‌ای. نهال و بذر 21: 64-49.

17- کاظمی اربط، ح. ا.، ف. رحیم زاده خویی، م. مقدم و ا. بنالی خسرقی. 1379. اثر مقادیر مختلف کود های نیتروژن و فسفر و دور­های آبیاری بر روی بیوماس تولیدی سورگوم علوفه­ای واریته اسپیدفید. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 31، شماره 3: 723-713.

18- کریمیانکلیشادرخی، م.، ع.ر. کوچکی و م.نصیریمحلاتی. 1388. تاثیر کود نیتروژن و تراکم گیاهی بر جذب و کارآیی مصرف نور در دو رقم کلزای بهاره. مجله پژوهش های زراعی ایران، جلد 7،  شماره 1، صفحات: 172-163.

19- گالشی، س.، و د. مظاهری. 1375. مقایسه عملکرد چهار رقم و توده سورگوم علوفه­ای در گنبد. چهارمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان. صفحه 678.

20- مؤدبشبستری،م. وم،مجتهدی. 1369. فیزیولوژی گیاهان زراعی، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، چاپ اول، ۴۳۱ صفحه.

21- میرلوحی، ا.، ن. بزرگوار و م. بصیری. 1379. اثر مقادیر مختلف کود ازته بر رشد، عملکرد و کیفیت سیلویی سه هیبرید سورگوم علوفه­ای. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد چهارم، شماره 2، صفحات: 116-105.

22- Amano. O., and A.m. Salazar. 2004. Comprative prodactive prodactivity of corn and sorghum as affected by population density and nitrogen fertilization. Philippin Agricultrulist. 72(3):247-254.

23- Ayub, M., A. Tanveer, M.A. Nadeem and M. Tayyub. 2003. Fodder Yield and quality of sorghum (Sorghum bicolor L.) as influenced by different tillage methods and seed rates. Pakistan J. Agron. 2: 179-184.

24- Chaturvedi, V.K. 1992. Quality evaluation of forage sorghum. National Research Center for Sorghum, Ragendranagar, Hyderabad, India.

25- Coaldrake, P. 1985. Leaf area accumulation of pearl millet as affected by nitrogen supply. Field Crops Res. 11: 185-192.

26- Evans. L.T. 1978. Crop Physiology. Cambridge University Prees.

27- Ferraris, R., and D.A. Charles-Edwards. 1986. A comparative analysis of the growth of sweet and forage sorghum crops. I. Dry matter production phenology and morphology. Aust. J. Agric. Res. 37: 513-572.

28- House, L.R. 1985. A guid to sorghum breeding. ICRISAT, Patancharu, Andhra Pradesh 502324. India. 206 pp.

29- Karasu, A., M. Oz, G. Bayram, and I. Turgut. 2009. The effect of nitrogen levels on forage yield and some attributes in some hybrid corn (Zea mays indentata Sturt.) cultivars sown as second crop for silage corn. Afric. J. Agric. Res.4 (3): 166-170.

30- Mahmud, K., I. Ahmad, and M. Ayub. 2003. Effect of nitrogen and phosphorus on the fodder yield and quality of two sorghum cultivars (Sorghum bicolor L.). Int. J. Agri. Biol. 5(1): 61-63.

31- Maranville, J.W., and S. Madhavan. 2002. Physiology adaption for nitrogen use efficiency in sorghum. Plant and Soil. 245: 25-34.

32- Muldoon, D.K. 1985. Summer forage under irrigation I. Growth and development. Aust. J. Exp. Agric. 25: 392-401.

33- Patil, F.N., and S.M. Jawale. 1977. Effect of plant density and nitrogen levels on yield of sorghum under different Plant Papulation condition. J Maharashora Agri Univ 2: 30- 35.

34- Sastry, L.V.S. 1986. Genetic variability of alcohol soluble storage proteins in high lysine sorghum. Journal of Agriculture and Food Chemistry. 34: 1061-1067.

35- Sunseri, F., D. Palazzo, N. Montemurro, and F. Montemurro. 2002. Salinity tolerance in sweet sorghum (Sorghum bicolor L. Moench): Field performance under salt stress. Ital. J. Agron. 2: 111 – 116.