معرفی گیاهان دارویی شهرستان اراک

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 4، دوره 5، شماره 1 (پاییز 1389) 17، آبان 1389، صفحه 37-54   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نوراله عبدی^{* 1}؛ معصومه عبدی²؛ صدیقه رؤیا حسن‌زاده³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک، گروه مرتع و آبخیزداری، اراک، ایران.

²دانش آموخته کارشناسی باغبانی دانشگاه زنجان

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

چکیده

     این تحقیق با هدف معرفی، طبقه‌بندی و تعیین نقاط پراکنش گونه‌های دارویی شهرستان اراک انجام گردید. با استفاده از مطالعات میدانی و مرور منابع معتبر فهرست گونه‌های دارویی شهرستان تهیه شد و اطلاعاتی از قبیل نام علمی، نام تیره، نام فارسی، مشخصات گیاهشناسی، نقاط پراکنش، ارتفاع رویشگاه و اندام مورد استفاده برای هریک از گیاهان دارویی ثبت گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که در شهرستان اراک 143 گونه دارویی متعلق به 121 جنس و 40 تیره گیاهی وجود دارند. تیره‌های Asteraceae (17 گونه)، Papilionaceae (16 گونه)، Lamiaceae (14 گونه)، Brassicaceae و Linaceae (هرکدام 9 گونه)، Rosaceae (8 گونه) و Apiaceae (7 گونه)، دارای بیشترین گونه‌های دارویی در سطح شهرستان بودند. حدود 40 درصد از گونه‌های دارویی در دشت‌ها و 60 درصد در مناطق کوهستانی و تپه‌ماهوری رویش دارند. 126 گونه از گیاهان دارویی شهرستان اراک به‌صورت خودرو و 17 گونه به‌صورت کاشته شده می‌باشند. با توجه به شرایط متنوع اقلیمی و توپوگرافی و تنوع گونه‌های دارویی در شهرستان اراک، این منطقه از قابلیت‌های بالایی جهت توسعه کشت گیاهان دارویی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

گیاهان دارویی؛ شهرستان اراک؛ فلور

مراجع

1- آئینه‌چی، ی. 1365. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران، انتشارات دانشگاه تهران، 1196 صفحه.

2- اسدی، م. 1388-1367. فلور فارسی ایران، 58 جلد. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.

3- اکبری‌نیا، ا.، باباخانلو، پ. و مظفریان، و. 1385. بررسی فلورستیکی و ویژگی‌های زیستی گیاهان دارویی استان قزوین، فصلنامه پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی ، شماره 72، ص 76-70.

4- امین، غ. 1370.  گیاهان دارویی سنتی ایران، جلد اول، انتشارات معاونت پژوهشی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، تهران، 230 صفحه.

5- باقری، ح.، ادنانی، س. م. و بشری، ح. 1385. شناسایی و بررسی اکولوژیک گیاهان اسانس‌دار استان قم، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 22، شماره 2، صفحه 168-161.

6- توکلی صابری، م. ر.، و صداقت، م .ر. 1371. گیاهان دارویی (ترجمه)، چاپ چهارم، انتشارات روزبهان، تهران، 264 صفحه.

17- حاجی آخوندی، ع. و بلیغ، ن. 1381. راهنمای کاربردی گیاهان دارویی. مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، 282 صفحه.

18- حسینی، س. ع . ر.، ابرسجی، ق. و حسینی، س. ع. ح. 1387. گیاهان دارویی استان گلستان، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 24، شماره 4، صفحه 498-472.

19- خضری، ش. 1382. فرهنگ گیاهان دارویی، انتشارات سید شهاب خضری، سنندج، 567 صفحه.

20- ذوالفقاری، م.، هاشمی، م. ن. و حیدری، م. س. 1389. بررسی تغییرات مکانی بارندگی و حجم نزولات جوی در حوزه آبخیز کویر میقان، مجموعه مقالات اولین همایش ملی مقابله با بیابان‌زایی و توسعه پایدار تالاب‌های کویری ایران، اراک، 28-27 خرداد.

21- زارع زاده، ع.، میروکیلی، س. م. و عرب زاده، م. ر. 1386. بررسی فنولوژی و سازگاری گیاهان دارویی کشت شده در کلکسیون استان یزد، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 23، شماره 2، صفحه 217-204.

22- زرگری، ع. 1370-1368. گیاهان دارویی، جلد 5-1، انشارات دانشگاه تهران، 4850 صفحه.

23- سفیدکن، ف. 1387. برنامه راهبردی تحقیقات گیاهان دارویی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، 40 صفحه.

24- سلطانی پور، م. ا. 1384. گیاهان دارویی منطقه حفاظت شده گنو، فصلنامه پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 68، صفحه 37-27.

25- صابر آملی، س.، ناصری، 1.، رحمانی، غ. و کالیراد، ع. 1383. گیاهان دارویی استان کرمان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، شماره 4، جلد 20، صفحه 532-487.

26- صمصام شریعت، س. ه. 1383. گزیده گیاهان دارویی، انتشارات مانی، 1040 صفحه.

27- عبدی، ن. 1387. ارزیابی تنوع زیستی گیاهان در معرض خطر استان مرکزی، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، جلد 16، شماره 1، صفحه 74-50.

28- قهرمان، ا. 1384-1361. فلور رنگی ایران، جلد 25-1، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 3250 صفحه.

29- قهرمان، ا. و عطار، ف.،1377. تنوع زیستی گونه‌های گیاهی ایران، جلد اول. انتشارات دانشگاه تهران، 1176 صفحه.

30- کریمیان، ع. ا. 1384. گیاهان دارویی، معطر، مرتعی و نادر مناطق حفاظت شده کالمند بهادران و کوه بافق استان یزد، مجله محیط شناسی، شماره 37، صفحه 88-77.

31- کلوندی، ر.، صفی خانی، ک.، نجفی، ق. و باباخانلو، پ. 1386. شناسایی گیاهان دارویی استان همدان، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 23، شماره 3، صفحه374-350.

32- مازندرانی، م.، کسایی، م. و رضایی، م. ب. 1383. معرفی گیاهان دارویی کوهستان زیارت گرگان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 20، شماره 1، صفحه 58-39.

33- مظفریان، و. 1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران، انتشارات فرهنگ معاصر، تهران، 671 صفحه.

34- مظفریان، و. 1379. فلور یزد، مؤسسه انتشارات یزد، 560 صفحه.

35- موسوی، ا. 1383. گیاهان دارویی استان زنجان، فصلنامه پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 20، شماره 3، صفحه 368-345.

36- میرحیدر، ح. 1375-1372. معارف گیاهی، جلد 8-1، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، 4182 صفحه.

37- هوشیدری، ف.، 1388. گیاهان دارویی استان کردستان، فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 25، شماره 1، صفحه 103-92.

38- Jalili, A. and Jamzad, Z. 1999. Red Data Book of Iran. Research Institute of Forests & Rangelands (RIFR), Tehran, Iran. 748 p.

39- Rechinger, K. H. (ed.) 1963-2001. Flora Iranica, NO 1-175, Pub. Druck-u. Veriagsanstalt, Graz – Austria