بررسی تأثیرتنش کم آبی و کود دامی بر عملکرد کمی، کیفی و برخی خصوصیات فیزیولوژیک گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata Forssk.)

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 1، دوره 2، شماره 4 (تابستان 1387) 8، شهریور 1387، صفحه 327-337   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

بهناز افشارمنش^{* 1}؛ غلامرضا افشارمنش²؛ محمدعلی وکیلی شهر بابکی³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد باغبانی دانشگاه آزاداسلامی واحد جیرفت

²عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت و کهنوج

³عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت

چکیده

به منظور ارزیابی تأثیر تنش کم آبی و کود دامی بر عملکرد کمی، کیفی و برخی خصوصیات فیزیولوژیک گیاه داروئی اسفرزه(Plantago ovata Forssk.) آزمایشی در بهار سال 1388 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت انجام شد. آزمایش به صورت اسپیلت پلات در قالب      بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری به عنوان تیمار اصلی شامل 3 سطح آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 75 درصد FC رسید(تنش ملایم)، آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 50 درصد FC رسید(تنش متوسط) و آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 25 درصد FC رسید(تنش شدید) و کود دامی به عنوان تیمار فرعی در پنج سطح شامل مقادیر0،10،20، 30  و40  تن در هکتار  بود. نتایج نشان داد اثر تنش کم آبی و کود دامی و همچنین اثر متقابل بین دو عامل فوق برعملکرد دانه به ترتیب در سطح آماری 5% و1% معنی دار بود. بالاترین عملکرد دانه با میزان 3/232 کیلوگرم در هکتار از تیمار تنش کم آبی ملایم با مصرف 20 تن کود دامی در هکتار حاصل شد. ولی اثرات این دو عامل بر میزان موسیلاژ در این گیاه معنی دار نبود. با افزایش میزان تنش کم آبی محتوای رطوبت نسبی برگ کاهش یافت. بیشترین محتوای رطوبت نسبی برگ در تیمار مصرف 40 تن کود دامی در هکتار حاصل شد. پایداری غشاء سیتوپلاسمی تحت تأثیر شدت تنش قرار گرفت و با افزایش شدت تنش از میزان پایداری غشاء سلولی کاسته شد. به استناد نتایج این تحقیق در شرایط آب و هوایی جیرفت برای حصول عملکرد بالا در زراعت اسفرزه مصرف 20 تن کود دامی در هکتار می تواند مناسب باشد.

کلیدواژه‌ها

اسفرزه؛ تنش کم آبی؛ کود دامی؛ عملکرد دانه؛ موسیلاژ؛ پایداری غشاء سیتوپلاسمی

مراجع

1- ابراهیم زاده، ح.، میرمعصومی، م. و فخر طباطبایی، م. 1375. بررسی جنبه های تولید موسیلاژ در چند منطقه ایران با کشت اسفرزه، بارهنگ و پسیلیوم. مجله پژوهش و سازندگی، شماره 33 : صفحه 51 – 46.

2- افشارمنش، غ. 1386. بررسی تاثیر استرس کم آبی  بر روی برخی خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و آناتومیک ارقام یونجه. پایان نامه دکتری زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران.

3- پورموسوی، س. م.، گلوی، م.، دانشیان، ج.، قنبری، ا. و بصیرانی، ن. 1386. بررسی تأثیر تنش خشکی و کود دامی بر محتوای رطوبت، میزان پایداری غشاء سلول و محتوای کلروفیل برگ سویا، مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی،شماره 4.

4- جباری، ف.، احمدی، ع.، پوستینی، ک. و علیزاده، ه. 1385. بررسی ارتباط فعالیت برخی آنزیم های آنتی اکسیدانت با پایداری غشای سلولی و کلروفیل ارقام گندم نان مقاوم و حساس به تنش خشکی. مجله علوم کشاورزی. شماره 2.

5- خندان، ا. 1383. تاثیر کودهای آلی وشیمیایی بر خصوصیات شیمیایی- فیزیکی خاک و گیاه دارویی اسفرزه. پایان نامه کارشناسی ارشد خاک شناسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

6- لطفی، آ.، وهابی سدهی، ع.، قنبری، ا. و حیدری، م. 1387. بررسی تاثیر کم آبیاری و کود دامی بر خصوصیات کمی و کیفی اسفرزه (Plantago ovata Forssk.)در منطقه سیستان. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی  و معطر ایران، شماره 4: صفحه 518-506.

7-Azizi-e-Chakherchaman, Sh., Mostafaei, H., Yari, A., Hassnzadeh, M., Jamaati-e-Somarin, Sh. and Easazadeh, R. 2009. Study of relationships of leaf relative water content, cell membrance stability and duration of growth period with grain yield of  Lentil under rain-fed and irrigated conditions. Research Journal of Biological Science., 7: 842-847.

8-Blaise, D., Singh, J. V., Bonde, A. N., Tekale, K. U. and Mayee, C. D. 2005. Effects of farmyard manure and fertilizeaers on yield, fiber quality and nutrient balance of rain fed cotton (Gossypium hirsutum). Bioresorce Technology., 96: 345-349.

9-Carruba, A., La Torre, R. and Matranga, A. 2002. Cultivation trials of some aromatic and medicinal plants in a semi-arid Mediterranean environment. Proceedings of an Introduction Conference on MAP. Acta Hortic., (ISHS)., 576: 191-202.

10-Chaves, M. M., Pereira, J. S., maroco, J. P.,  Rodrigues, M. L., Ricardo, C. P., Osorio, M. L, Carvalho, I., Faria, T. and Pinheiro, C. 2002. How plants crope with water stress in the field: photosynthesis and growth. Annals of Botany., 89: 907-916.

11-Dhopte, A. M. and manuel, L. M. 2002. Principals and Techniques for plant scientists. 1^st  Edn. Updesh purohit for Agrobios (India). Odhpur, PP: 373.

12-Flexas, J., Bota, J., Loreto, F., Cornic, G. and Sharkey, T. D. 2004. Diffusive and metabolic limitations to photosynthesis under drought and salinity in c3 plants. Plant Biol. 6 : 269-279.

13-Ghosh, p. K., Ramesh, P., Bandyopadhay, K. K., Tripathi, A. K., Hati, K. M. and Misra, A. K. 2004.  Comprtive effectivence of cattle manure,poultry manure,phosphocompost and fertilizer-NPK on three cropping system in vertisols of semi-arid tropics.II.Drymatter yield,nodulation,chlorophyll content and enzyme activity.  Bioresource Technolyy., 95: 85-93.

14-Griff, P., Metha, S. and shankar, D. 2003. Organic production of medicinal,aromatic and dye-yielding plants (MADP_s): Forward, preface and Introduction. FAO.

15-Hansol, C. V. E. A., Oelke, D., Putnam, H. and Oplinger, E. S. 1992. Psyllium. Alternative Field Crops Manual. Hort. Purdue University, Indiana

16-Jiang, Y. and Huang, N. 2001.  Drought and Heat stress injury to two cool season turfgrasses in relation to antioxidant metabolism and lipid peroxidation. Crop science.,41: 436-442.

17-Karla, A. 2003. Organic cultivation of medicinal and aromatic plants. A hope for sustainability and quality enhancement. J. Organic. Prod. Med. Arom. Dye-Yielding  Plants.

18-Khan, H. U., Link, W., Hocking, T. and Stoddard, F. 2007. Evaluation of physiological traits for improving drought tolerance in fababean (viciafaba L.) Plant and Soil, 292:205-217.

19-Koocheki, A., Tabrizi, L. and Nasiri Mahallati, M. 2007. The effects of irrigation intervals and  manure on quantitative and qualitative characteristics of Plantago ovata and Plantago psyllium. Asian Journal of Plant Science.,8: 1229-1234. 

20-Liang,Y., chen, Q., Liu, O., Zhang, W. and Ding, R.,  2003. Exognous Silicon(Si)increases antoxidan enzyme activity and reduces lipid  peroxidation in roots of salt-stressed barely (Hordeum vulgarL.) plant physiology. 126: 1196-1204.

21-Munns, R. 2002. Comparative physiology of salt and water stress Trop. Agric., 25: 239-250.

22-Nautiyal, P. C., Rachaputi, N. R. and Joshi, Y. C. 2002. Moisture deficit –induced changes in leaf water content,leaf carbon exchange rate and biomass production in groundnut cultivars differing in specific leaf area. Field crop Research .74:67-79.

23- Oukarroum, A., Elmadidi, S. and Strasser, R. J. 2005. Analysis of the chlorophyll fluorescence transient OJIP during drought stress and re-watering of barely cultivars (Hordeum vulgare L.). Abstract. Int. http://www.plant stress.com/id2/ID2%20Posters.htm.

24-Pouryousef, M., Chaichi, M. R., Mazaheri, D., Tabatabaii, M. F. and Jafari, A. A. 2007. Effect of different soil fertilizing systems on seed and mucilage yield and seed P content of Isabgul (Plantago ovata Forssk.). Asian Journal of  Plant Science 6 (7): 1088-1092.

25-Reddy, A. R., Chaitanya, K. V. and Vivekanandan, M. 2004. Drought induced responses of photosynthesis and antioxidant metabolism in higher plants. J. Plant Physiol. 161: 1189-1202.

26-Rodriguez, L. 2006. Drought and drought stress on south taxas Landscape plants.san. Antonio Express News. Avilable at (Http:bexar-Tx.T.Tamu.edu).

27-Saneoka, H., moghaieb, R. E. A., premachandra, G. S. and Fujita, K. 2004. Nitrogen nutrition and water stress effects on cell membrane stability and leaf water relations in Agrostis palustris Huds. Environmental and Experimental Botany., 52:131-138.

28-Singh, D., ‍Chand, S., Anwar, M. and patra, D. 2003. Effect of organic and inorganic amendment on growth and nutrient accumulation by isabgol (Planta ovata) in sodic soil under greenhouse conditions. Journal of Medicinal and Aromatic Plant Science.,25: 414-419.

29-Singh, D. P., Chaud hury, B. D., singh, P., Sharma, H. C. and Karwasra, S. P. S. 2007. Drought tolerance in maize. Hisar,India:Directorate of Research,Haryana Agricultural university.

30-Tabrizi, L. 2004. The effect of water stress and manure on yield, yield components and quality characteristics of Plantago psyllium. MS Thesis. Faculty of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Iran (Text in Persian with English abstract).

31-Vannozi, G. and Larner, F. 2007. Proline accumulation during drought rhizogene in maise. J. Plant  Physiology., 85:441-467.

32-Visic,  M. 2006. The effect of water stress on maize growth, development and yield. Amer. J. 144 : 68-91.

33-Zahoor, A., Ghafor, A. and  Muhammad, A. 2004.  Plantago ovata – A crop of arid and dry climates with immense herbal and pharmaceutical importance. Introduction of Medicinal Herbs and  spices as crops  Ministry of  Food, Agriculture and Livestock, Pakistan.