تاثیر زمان برداشت بر عملکرد و ریزش دانه کلزا (Brassica napus L. cv. Okapi) در اراک

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 6، دوره 2، شماره 3 (بهار 1387) 7، اردیبهشت 1387، صفحه 286-296   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

حمید مدنی^{* 1}؛ غلامرضا نادری بروجردی²؛ حسن آقاجانی³؛ مهدی چنگیزی²؛ علیرضا پازکی⁴

¹دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

²عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

³کارشناس ارشد زراعت معاونت دانه های روغنی وزارت جهاد کشاورزی

⁴عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری

چکیده

میزان ریزش دانه کلزا در اثر برداشت تاخیری به شدت افزایش پیدا می کند و برداشت زودهنگام نیز باعث کاهش شاخص برداشت و عملکرد دانه می گردد. در این تحقیق که به صورت مزرعه ای در سال زراعی86-1385 در ایستگاه تحقیقات زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی اراک انجام شد اهمیت زمان برداشت کلزا مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایشی به صورت  کرت های خرد شده نواری در قالب بلوک های کامل تصادفی و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ برداشت 20 خرداد ماه، 5 و 20 تیر ماه در کرت های عمودی و چهار زمان برداشت در ساعات مختلف 6 صبح، 12 ظهر، 6 بعد از ظهر و 11 شب در کرت های افقی بود. در این بررسی از رقم پائیزه Okapi که از ارقام توصیه شده برای شرایط آب و هوایی اراک است استفاده شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد رطوبت دانه، میزان و درصد ریزش دانه قبل و پس از برداشت بود. نتایج نشان داد مناسبترین زمان برداشت کلزای پائیزه در اراک 5 تیرماه بود. میانگین عملکرد دانه در ساعت برداشت 6 عصر و 11 شب بدون مشاهده اختلاف معنی دار حدود 3600 کیلوگرم در هکتار محاسبه گردید. همچنین در مناسبترین تاریخ برداشت یا پنجم تیرماه میزان ضایعات ناشی از ریزش دانه کمترین مقدار یعنی 8/14% را نشان داد که در مقایسه با تاریخ برداشت20 تیرماه 5/1% کمتر بود. ریزش قبل برداشت در 20 تیرماه 3/6% و در تاریخ 5 تیرماه 5/3% را می توان به علت 15 روز تاخیر نسبت به تاریخ بهینه برداشت محصول دانست.

کلیدواژه‌ها

کلزا؛ ریزش دانه؛ تاریخ برداشت؛ ساعت برداشت

مراجع

1- امیدی،‌ح.، طهماسبی روستانی، ز.، سروش زاده ،‌ ع.، برزعلی، ‌م. و صالحی، ‌ا.1381. تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت ارقام جدید کلزا در مناطق سردسیر و معتدل – هفتمین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران – ( ص 56).

2- الله دادی ، ا. 1369. بررسی تاثیر و نحوه برداشت روی کاهش افت عملکرد کلزا در منطقه کرج پایان نامه کارشناسی ارشد،دانشگاه تربیت مدرس ، دانشکده کشاورزی

3- دی. کیمبر، دی. آی . مک گریگور. 1378. کلزا- انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد مترجمان – عزیزی، م- سلطانی، ا- خاوری خراسانی ، س.

4- زواره، م. و امام، ی. 1379. راهنمایی شناسایی مراحل زندگی در کلزا (Brassica napus L.) مجله علوم زراعی ایران جلد  2 شماره 1 (ص 14-1).

5- سهرابی، ع.، اختری، م.، شریفی، ن. و رسولی، م.1381. بررسی و شناسایی وضعیت ضایعات محصولات کشاورزی صنایع غذایی و چگونگی بهره‌وری آن در استان همدان. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان همدان.

6- سیفی، ع.، شکیب ، ع. م. 1383.  مطالعه فرآیند ریزش بذر در کلزا ، اولین همایش دانه روغنی.

7- شیرانی راد، ا. ح. و احمدی، م. 1374. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر صفات زراعی دو رقم کلزای پائیزه ،نهال و بذر جلد 11 شماره 2.

8- عرشی، ی. 1379. راهنمای تولید کلزا، کمیته دانه های روغنی،شرکت سهامی خاص توسعه کشت دانه های روغنی.

9- حمدی، د. 1383. بررسی مشکلات تولید کلزا و مقایسه اقتصادی آن با گندم و جو در استان فارس، خلاصه مقالات اولین همایش و جشنواره دانه های  روغنی ، صفحات 107-106 .

10- مدنی، ح.، نورمحمدی، ق.، مجیدی، ا.، و دهقان شعار، م. 1385. تحلیل شاخص های دمایی و اهمیت آن در بهینه سازی تولید کلزای پائیزه- مجله علوم کشاورزی، سال 12- شماره 4 (ص 877-867).

11- مینائی، س. و افکاری سیاح، ا. ح. 1382. روشهای اندازه‌گیری و برآورد میزان ضایعات محصولات کشاورزی. مرکز مطالعه مواد و ضایعات محصولات کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده کشاورزی.

12-Ellis H., Chichester, U. K., Auld, D. L. and Mahler, K. A. 1991. Production of canola and rapeseed in the U.S. 8th International Rapeseed Congress, Saskatoon, Saskatchewan, July 1991. pp. 978-983.

13-Bailey,  J. 1980. Oilseed rape harvesting losses can be high. Arable Farming. May 1980. p.59 and 61.

14-Bandel, V. A., Mulford, F. R., Ritter, R. L., Kantzes, J. G. and Hellman, J. L. 1990. Canola production guidelines. Cooperative Extension Service, University of Maryland, System, College Park. Fact Sheet 635.

15-Cenkowski, S., Sokhansanj, S. and Sosulski, F. W. 1989. Effect of harvest date and swathing on moisture content and chlorophyll content of canola seed. Can. J. Plant Sci. 69: 925-928.

16-Krzymanski, J. 1998. Agronomy of oilseed Brassica . Acta. Hort.459:55-60

17-Mandal, S. M. A., Mishra, B. K. and Patra, A. K. 1994. Yield loss in rapeseed and mustard due to aphid in festation in respect of different varieties and dates of of sowing .Arissa Journal of Agricultural Research . 7: 58-62

18-Sokhansanj, S., Zhijie, W., Jayas, D. S. and Kameoka, T. 1986. Equilibrium relative humidity-moisture content of rapeseed (Canola) from 5^oC to 15^oC. Transactions of the ASAE. 29(3):837-839.

19-Thomas, D. L., Breve, M. A. and Raymer, P. L. 1991. Influence of timing and method of harvest on rapeseed yield. Journal of Production Agriculture. 4(2):266-272.

20-Thostenson, A. A., and Hennings, C. R. 1990. Canola (rapeseed) production systems in the Pacific Northwest. First International Canola Conference, Atlanta, GA.

21-Ward, J. T., Bedford, W. D., Hawkins, J. H. and Holliday, J. M. 1985. Oilseed Rape, Farming Press LTD. Wharf dale Rd., Ipswich, Suffolk, England. pp 223-258.

22-Zak, W.1995. Optimum technological parameters of two-stage harvesting of rape. Zeszyty - problemowe- postepow – Nauk – Rolniczych. 427:45-50.