ارتباط پارامترهای وکتوری کاربری اراضی و کیفیت آب رودخانه با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعة موردی: رودخانه زاینده رود)

سنجش‌ازدور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی

مقاله 6، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 18، خرداد 1394، صفحه 79-89   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا خبری^{* 1}؛ فرهاد نژادکورکی²؛ حمید سودائی زاده³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد محیط زیست، دانشگاه یزد

²دانشیار گروه محیط زیست، دانشگاه یزد

³استادیار گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشگاه یزد

چکیده

رودخانه­ها از مهم­ترین منابع آب­های سطحی و تأمین کننده آب شیرین مصرفی در بخش­های شهری، کشاورزی و صنعتی هستند. هدف این پژوهش ارزیابی اثر منابع آلاینده اطراف بر کیفیت آب رودخانه زاینده رود با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی است. در این مطالعه داده­های فیزیکوشیمیایی (دبی، سختی، کلر، هدایت الکتریکی، اسیدیته) در دورة 9 ماهه (پاییز 1389- بهار 1390) در 7 ایستگاه زاینده رود مورد بررسی قرار گرفت. لیست صنایع مهم اطراف رودخانه تهیه و با تبدیل آن­ها به فایل­های اطلاعات مکانی به محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی منتقل شد. درصد مساحت کاربری اراضی در بافرهای 10 کیلومتری اطراف رودخانه و ایستگاه­ها محاسبه گردید. همچنین فاصله هر یک از 10 صنعت مادر اطراف تا ایستگاه­ها تعیین شد. سپس مجموع داده­ها مورد تجزیه و تحلیل آماری (SPSS^®19) قرار گرفت. نتایج نشان داد که در بافر 3/451682 هکتاری اطراف رودخانه، 9/40% این مساحت را کشاورزی و 1/8% را توسعة شهری تشکیل داده است و غلظت آلاینده­ها با مساحت کشاورزی اطراف هر ایستگاه و فاصله تا صنایع اطراف رودخانه مثل تصفیه خانه جنوب اصفهان رابطه معنی­دار دارد. با توجه به اهمیت حفاظت رودخانه زاینده رود اعمال مدیریت صحیح بر روی این رودخانه به خصوص در محدودة بعد از شهر ضروری است. ایجاد سیستم تصفیه مناسب برای خروجی پساب صنایع اطراف رودخانه، توصیه به کشاورزان جهت استفاده صحیح از کودهای شیمیایی می­تواند راهکارهای مناسبی باشد.

کلیدواژه‌ها

کیفیت آب؛ منابع آلاینده؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)؛ رودخانه زاینده رود