چه نوع آزمونی برای اندازه‌گیری وضعیت مهارت‌های سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه پیام نور، مناسب است؟

دانش شناسی

مقاله 8، دوره 6، شماره 23، اسفند 1392، صفحه 101-114   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

فریدون یزدانی

استادیار دانشگاه پیام نور مرکز نهاوند

چکیده

هدف: هدف اساسی این پژوهش عبارت است از ساخت، اعتباریابی و پایاسازی آزمونی برای سنجش مهارت­های سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه پیام نور.
روش پژوهش: روش مورد استفاده در این پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است و جامعه آماری آن را کلیه دانشجویان دانشگاه پیام نور استان همدان در سال تحصیلی 91-1390 تشکیل می­دهند، که تعداد کل آنها 28530 نفر می­شود. برای نمونه­گیری از شیوه نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای استفاده شد، و بر این اساس تعداد 387 نفر آزمودنی از دو مرکز بر اساس فرمول نمونه­گیری کرجسی و مورگان انتخاب گردید. برای جمع­آوری اطلاعات لازم، مقیاسی به نام مقیاس سنجش سواد اطلاعاتی توسط محقق بر اساس معیارهای علمی و بر اساس طیف لیکرت ساخته شد. این مقیاس در برگیرنده‌ی 5 مؤلفه (مبتنی بر 5 استاندارد سواد اطلاعاتی) و 30 گویه است که آزمودنی باید آن را به شیوه خود - ارزیابی پاسخ دهد. برای مناسب­ سازی گویه­های آن از توان افتراقی، و برای تعیین میزان روایی آن از روایی محتوایی، صوری و سازه (روایی همگرا و تحلیل عاملی) استفاده شد. بر این اساس، میزان همبستگی بین این آزمون و آزمون اصغرنیا (Asgharnia, 2009) در روایی همگرا 77/0 بوده است. هم‌چنین نتیجه تحلیل عاملی اکتشافی مقدماتی (به روش تحلیل مؤلفه­های اصلی) بر روی مقیاس به استخراج 6 عامل با یک واریانس تراکمی نزدیک 5/66% منجر می­شود. به علاوه، نتیجه تحلیل عاملی تأییدی بر روی ابزار نیز منجر به استخراج 5 عامل با واریانس تراکمی حدود 63% می­گردد. برای تعیین میزان پایایی آزمون به شیوه همسانی درونی نیز از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد، و بر این اساس میزان آلفای کرونباخ برای کل گویه­ها عدد 94/0 به دست آمد.
یافته­ها: در کل نتایج تحقیق نشان داد که مقیاس سنجش سواد اطلاعاتی، مقیاسی مناسب برای استفاده‌ در سنجش سواد اطلاعاتی دانشجویان، در بافت نظام آموزش از دور است. علاوه بر این، نتیجه بررسی نشان داد که وضع سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه پیام نور در کل در حد نسبتاً متوسطی است.
نتیجه­ گیری: با توجه به اینکه ابزار معرفی شده در این پژوهش روا و پایا بوده است، پیشنهاد می­شود از این ابزار برای سنجش سطح مهارت­های سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه­های پیام نور سایر استان­ها نیز استفاده شود، تا از این راه بتوان با برنامه­ریزی درست نسبت به رفع کم و کاستی­های مهارت­های آنان اقدام کرد. نتیجه دیگر پژوهش نشان داد که بین وضع موجود سواد اطلاعاتی دانشجویان دانشگاه پیام نور استان همدان و سطح مطلوب آن فاصله وجود دارد. پیشنهاد می­شود مسئولین دانشگاه نسبت به برگزاری کلاس­ها و کارگاه‌های سواد اطلاعاتی برای دانشجویان اقدام کنند. توصیه می­شود درسی به عنوان مهارت­های سواد اطلاعات پایه، برای دانشجویان مقطع کارشناسی در برنامه درسی تمامی رشته­ها گنجانده شود تا دانشجویان با مهارت­های لازم سواد اطلاعاتی از محیط دانشگاه فارغ التحصیل شوند، و بتوانند در محیط واقعی جامعه با در برداشتن این توانایی به حل مشکلات بپردازند.

کلیدواژه‌ها

سواد اطلاعاتی؛ مقیاس سنجش سواد اطلاعاتی؛ روایی؛ پایایی؛ آموزش عالی؛ دانشجویان دانشگاه پیام نور

مراجع

ACRL (2000). Information literacy competency standards for higher education. Chicago: Illinois. From: http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/standards.pdf. (Retrieved at: 30/September/2009).

Alinejad, M.; Sarmadi, M.R.; Zandi, B.; Shobeiri, S.M. (2011). Information literacy level and the role of it in the process of e-learning and teaching for students. Quarterly Journal of Scientific and Research of informing and public libraries, 17(2), 65: 337-371. [In Persian].

Asgharnia, F. (2009). Investigation about status of students’ information literacy of perfecting grade at University of AllamehTabatabaee, in terms of information literacy competent standards for higher education, acknowledged by Association of College and Research Libraries (ACRL). Unpublished thesis. University of AllamehTabatabaee, college of psychology and education, Tehran [In Persian].

Bigdeli, z.; Momtazan, m. (2011). Comparing the students’ information literacy at International Unit University with nursing college of medical Sciences University of JondiShapoor, in Ahvaz, branch of Abadan. Health Information Management, 8(4): 524-537. [In Persian].

Chiang, Yu-Chen; Wang, Tien-Chian; Chen, Y           ing-Hsiu (2007). Study on Information Literacy of Elementary School Teachers. 6th WSEAS International Conference on EDUCATION and EDUCATIONAL TECHNOLOGY, Italy, November 21-23, 274.

Cobus L. (2008). Integrating information literacy into the education of public health professionals: roles for librarians and the library. J Med Libr Assoc 2008, 96(1): 28-33.

Critchfield, R. (2005). The development of an information literacy indicator for incoming college freshman. Unpublished doctoral dissertation, University of Nova Southeastern. from: ProQuets Databases (UMI). (Retrieved at: 30/September/2009).

Davarpanah, M.R; Siamak, M. (2009). Constructing and validating a questionnaire for assessing the students’ basic and real information literacy in bachelor degree. Librarianship and Informing, 12(1). [In Persian].

Ghasemi, Alihossein (2006). Investigation about status of students’ information literacy of perfecting grade and adapting it with information literacy standards (acknowledged by ACRL), and with four national development documents. MA Thesis, library and informing, University of Mashhad, college of education and psychology, Mahshad [In Persian].

Hashemzadeh, M.J.; Yari, Sh. (2010). Investigating about the effective factors upon students’ information literacy at perfecting grade, in the Universities of Birjand and Ferdousi. Library Studies and Information Sciences, 17 (5): 237-264. [In Persian].

Kerlinger, F.N., & Lee, H.B. (2000). Foundations of behavioural research (4^th ed.). Toronto: wadsworth Thomson learning.

Levy, Yair. (2006). Assessing the Value of E-learning Systems. USA: Infosci. First edition.

Neely, T. (2010). Information literacy assessment: standards-based tools and assignments. (A. A. Khaseh, and R. Alijani, Trans.). Tehran: Iran: Chapar Publication. (Original work published 2006). [In Persian].

O’Conner, L. G.; Radcliff, C. J. & Gedeon, J. A. (2001). Assessing information literacy skills: developing a standardized instrument for institutional and longitudinal measurement. From: http://www.ala.org/content/NavigationMenu/ACRL/Events_and_Conferences/oconnor.pdf. (Retrieved at: 21/September/2011).

Pandpazir, M.; CheshmehSohrabi, M. (2010). Investigation about the students’ information literacy of perfecting grade at University of medical sciences of Kermanshah based on Isenberg and Bercuits’s six great skills. Infuriating Researches and Public Libraries, 16(2): 115-137. [In Persian].

Poornaghi, R.; Abazari, Z. (2008). Comparative investigating about the level of Liberians’ information literacy at libraries of Iranians’ Universities (Shahid Beheshti’s medical sciences, Tarbiat Modares, Tehran and Shahid Behesti). Quarterly Journal of Scientific and Research of Health Management 11(31). [In Persian].

Rezvan, A.; Kokabi, M.; Bigdeli, Z. (2009). Investigating about the level of Liberians’ information literacy at public libraries of Khozestan province, in order to recognizing the strengths and weaknesses points of them. Library Message, (11). [In Persian].

Seifoori, V. (2011). Investigating about the level of senior students’ information literacy in bachelor degree, at the University of Razi, in Kermanshah. electronic journal of Shamseh, (1-3) From: http://www.aqlibrary.org/index.php?module=TWArticles&file=index&func=view_pubarticles&did=851&pid=11. (Retrieved at: 12/July/ 2012). [In Persian]

Straub, D. (1989).  Validating instrument in MIS research. MIS Quarterly, 13(2), 147-170.

Tayebnia, V. (2006). Investigation about of students’ information literacy of perfecting grade at economic college of AllamehTabatabaee University MA Thesis, Library and Information, Islamic Azad University, branch of Sciences and Researches Unit, Tehran . [In Persian].

Tylor, T.; Arth, J.; Solomon, A.; & Williamson, N. (2007). 100% Information Literacy Success. New York: Thomson Delmar Learning.

ZahedeBabolan, A.; Rajabi, S. (2011). Investigation about status of students’ information literacy of students at University of MohaghegheArdabili. Technology of Education, 5(4); 309-317. [In Persian]