تأثیر اِل-کارنیتین و نوع چربی بر خصوصیات لاشه و سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 6، دوره 8، 2 (30) تابستان، شهریور 1393، صفحه 493-502   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

خسرو پارسائی‌مهر^{* 1}؛ حبیب چراغی²؛ سعید حسین‌زاده³؛ محمد افروزیه⁴؛ عباسعلی احمدی‌نقدهی⁵

¹کارشناس ارشد واحد دامپروری ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

²کارشناس واحد دامپروری ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

³دانش‌آموخته علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

⁴استادیار گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

⁵کارشناس ارشد علوم دامی، مدرس هنرستان کشاورزی شهید اسماعیلی نقده، ایران.

چکیده

   در این تحقیق­240 قطعه جوجه نـر یک روزه سویه راس 308 در قالب طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار و 10 قطعه جوجه سویه راس 308 در هر تکرار استـفاده شد. طول دوره پرورش 42 روز بود. تیمارهای آزمایشی شامل: 1- جیره حاوی 5 درصد چربی گیاهی (جیره فاقد ال-کارنیتین)، 2- جیره حاوی 5 درصد چربی گیاهی و 300 میلی‌گرم ال-کارنیتین، 3- جیره حاوی 5 درصد چربی حیوانی (جیره فاقد ال-کارنیتین)، 4- جیره حاوی 5 درصد چربی حیوانی و 300 میلی‌گرم ال-کارنیتین، 5-جیره حاوی مخلوط چربی گیاهی و حیوانی (به نسبت مساوی 5/2 درصد) فاقد ال-کارنیتین، 6-­جیره حاوی مخلوط چربی گیاهی و حیوانی ( به نسبت مساوی 5/2 درصد) با 300 میلی­گرم ال-کارنیتین بود. تیمار حاوی چربی حیوانی و ال-کارنیتین باعث افزایش وزن جوجه‌ها در دوره رشد و کل دوره شد. از طرف دیگر افزودن ال-کارنیتین در جیره باعث افزایش وزن نسبی لاشه قابل طبخ، سینه و ران در جوجه‌ها و باعث کاهش چربی حفره بطنی شد. هم‌چنین تیمارهای حاوی ال-کارنیتین باعث افزایش وزن قلب، بورس، تیموس و طحال شدند. افزودن ال-کارنیتین در جیره تأثیر معنی‌داری بر میزان گلوکز، پروتئین، آلبومین و گلوبولین نداشت. افزودن ال-کارنیتین در جیره تاثیر معنی‌داری بر پاسخ جوجه‌ها بر علیه واکسن نیوکاسل در 32 روزگی داشت ولی تاثیر معنی‌داری نسبت به پاسخ جوجه‌ها علیه واکسن نیوکاسل در 42 روزگی نداشت. با توجه به نتایج تحقیق اخیر می‌توان گفت افزودن ال-کارنیتین در جیره جوجه‌های گوشتی تاثیر به‌سزایی بر عملکرد و سیستم ایمنی آن‌ها دارد. 

کلیدواژه‌ها

ال-کارنیتین؛ منابع چربی؛ خصوصیات لاشه؛ سیستم ایمنی؛ جوجه‌های گوشتی

اصل مقاله

مقدمه

   امروزه انتخاب به‌منظور افزایش رشد و بهبود ضریب تبدیل خوراک جوجه‌های گوشتی باعث افزایش تجمع چربی در لاشه، به‌ویژه در محوطه بطنی و نواحی احشایی و افزایش بیماری‌های متابولیکی مانند آسیت بوده است  (Buyse et al., 200). از طرفی مصرف‌کنندگانی که به اثرات منفی چربی روی سلامتی اعتقاد دارند، تمایلی به مصرف مرغ پر چرب ندارند (Lien and Horng, 2001). مطالعات انجام گرفته در مورد انسان نشان می‌دهد که، استفاده بیش از حد از چربی از جمله چربی لاشه مرغ‌های چاق، منجر به بروز بیماری‌های قلبی و عروقی خواهد شد (Cartwright et al.,1986). این گونه مرغ‌ها از نظر پرورش‌دهندگان هم نامطلوب هستند چون مقدار زیادی انرژی خوراک باید صرف ایجاد چربی شود، هم‌چنین باعث کاهش بازده خوراک و در نتیجه باعث کاهش بازده اقتصادی واحد تولیدی خواهد شد (Barker and Sell., 1994). به‌نظر می­رسد ال­-کارنیتین به عنوان یک عامل تغذیه­ای نه تنها می­تواند بر بهبود عملکرد تولیدی طیور گوشتی تاثیرگذار باشد، بلکه باعث کاهش بعضی از مشکلات ذکر شده می­گردد (Borum, 1983). ال-کارنیتین یک شبه ویتامین محلول در آب است و نقش‌های مختلفی ازجمله محافظت و تنظیم غشای سلول، افزایش سوخت وساز چربی‌ها، افزایش توان سیستم ایمنی، بهبود عملکرد و خصوصیات لاشه را دارا می‌باشد (Barker and Sell, 1994). ال-کارنیتین برای اولین بار در سال 1905 از بافت ماهیچه جدا و ساختمان آن در سال 1927 شناسایی شد (مرادی و همکاران، 1383). اصولاً ال-کارنیتین در کبد حیوانات و انسان ساخته شده و از آنجا به بافت ماهیچه‌ای منتقل می‌شود. کارنیتین به عنوان­ یک ترکیب آمینی نقش حیاتی در متابولیسم چربی و قند بازی می‌کند و وجود آن برای فعالیت صحیح قلب و ماهیچه‌ها ضروری است (Harmear, 2002). گیاهان و جانوران به وسیله اسید آمینه‌های متیونین و لیزین در حضور آهن، پیریدوکسین، ویتامین C، نیاسین و منیزیم قادر به ساخت کارنیتین می‌باشند. در این واکنش‌ها لیزین تامین‌کننده اسکلت کربنی و متیونین به عنوان دهنده گروه متیل می‌باشد (Biber, 1988; Leibetseder, 1995; Sandor et al., 1983; Bremer, 1983). نیاز به ال-کارنیتین تحت بعضی از شرایط خاص مانند محدود بودن سنتز آن در حیوانات جوان، استفاده از جیره‌های با چربی بالا و هم‌چنین کاهش جذب روده‌ای آن افزایش می‌یابد (Daskiran and Tetter, 2001). از طرف دیگر جیره طیور گوشتی شامل درصد زیادی غلات و محصولات فرعی آن‌هاست و دارای مقدار کمی ال-کارنیتین است زیرا، همان‌طور که گفته شد ال-کارنیتین عمدتاً از دو اسید آمینه متیونین و لیزین ساخته می‌شود و متاسفانه میزان این اسید آمینه‌ها در گیاهان خیلی پایین است. از این رو، جوجه‌های گوشتی جهت تامین میزان ال-کارنیتین مورد نیاز بدن تنها متکی به سنتز داخلی می‌باشند (et al., 2001 Buyse). بنابراین، میزان ال-کارنیتین موجود در جیره جوجه‌های گوشتی و ال-کارنیتین سنتز شده توسط بدن آنها برای برطرف کردن احتیاجات سوخت و سازی بالای جوجه‌های گوشتی کافی نیست و منجر به چرب­تر شدن لاشه حیوان خواهد شد (Cartwright et al., 1986). ال-کارنیتین نقش متابولیکی مهمی در انتقال اسیدهای چرب بلند زنجیر به داخل میتوکندری برای ورود در مسیر بتا-اکسیداسیون و تولید انرژی بر عهده دارد (Mast et al., 2000). ال-کارنیتین با حمل اسیدهای چرب بلند زنجیر به داخل میتوکندری باعث افزایش اکسیداسیون این اسیدهای چرب شده و موجب افزایش سطح استیل کوآنزیم آ در میتوکندری‌ها می‌شود. افزایش غلظت استیل کوآنزیم آ باعث فعال شدن آنزیم پیروات کربوکسیلاز خواهد شد که این آنزیم باعث تبدیل پیروات به اگزالواستات می‌شود. بنابراین غلظت‌های مناسبی از اگزالواستات برای پیوستن به استیل کوآنزیم آ فراهم می‌شود. استیل کوآنزیم آ و اگزالواستات تولید سیترات می‌کنند و بدین صورت چرخه اسید سیتریک شروع می‌شود. چرخه اسید سیتریک به عنوان منشأ اسکلت‌های کربنی در سنتز اسیدهای آمینه غیرضروری است و هم‌چنین این چرخه تولیدکننده انرژی می‌باشد. فراهمی اسیدهای آمینه منجر به بهبود راندمان استفاده از پروتئین و افزایش رشد خواهد شد (Rabie et al., 1997b; Rabie et al., 1997a). چربی‌ها استفاده از انرژی جیره را برای طیور بیش از آن‌چه انتظار می‌رود افزایش می‌دهند. این اثر به‌نام اثر افزایشی انرژی­زایی چربی‌ها شناخته شده است که به واسطه چند عامل عمده مانند طولانی‌تر شدن زمان عبور غذا از دستگاه گوارش در اثر افزودن چربی‌ها و در نتیجه بهبود میزان هضم و جذب سایر مواد مغذی، کمتر بودن اتلاف حرارتی جیره مکمل شده با چربی و در نتیجه استفاده بهتر از انرژی جیره و نیز افزایش جذب اسیدهای چرب به جهت مناسب شدن نسبت اسیدهای چرب غیر اشباع به اشباع حاصل می شود (Nitsan et al., 1997). از طرفی استفاده از جیره‌های با تراکم انرژی بالا، منجر به افزایش سطح تری گلیسیرید، کلسترول و VLDL خون می‌شود، که در نتیجه منجر به افزایش ذخیره چربی در لاشه و کاهش کیفیت لاشه تولیدی می‌شود. با توجه به نتایج تحقیقات اخیر، به نظر می‌رسد استفاده از ال-کارنیتین همراه با مخلوط چربی گیاهی و حیوانی در جیره جوجه‌های گوشتی منجر به افزایش وزن شد. با توجه به نتایج تحقیقات اخیر، به نظر می‌رسد استفاده از ال-کارنیتین در جیره جوجه‌های گوشتی با سطوح و منابع مختلف چربی، منجر به بهبود عملکرد جوجه‌های گوشتی می‌شود.

 

مواد و روش‌ها

   این آزمایش در مزرعه دانشگاه ارومیه انجام شد. برای این منظور تعداد 240 قطعه جوجه‌ نر یک‌روزه سویه‌ راس 308 در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار با 10 قطعه جوجه در هر پن برای بررسی اثرات سطوح مختلف ال-کارنیتین با چربی گیاهی، چربی حیوانی و مخلوط چربی گیاهی و حیوانی مورد استفاده قرار گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل: 1- جیره حاوی 5 درصد چربی گیاهی (جیره فاقد ال-کارنیتین)، 2- جیره حاوی 5 درصد چربی گیاهی و 300 میلی‌گرم ال-کارنیتین، 3- جیره حاوی 5 درصد چربی حیوانی (جیره فاقد ال-کارنیتین)، 4- جیره حاوی 5 درصد چربی حیوانی و 300 میلی­گرم ال-کارنیتین، 5- جیره حاوی مخلوط چربی گیاهی و حیوانی (به نسبت مساوی 5/2 درصد) فاقد ال-کارنیتین، 6- جیره حاوی مخلوط چربی گیاهی و حیوانی ( به نسبت مساوی 5/2 درصد) با 300 میلی­گرم ال-کارنیتین بود. جیره­های آزمایشی مورد استفاده در این مطالعه از 11 روزگی در اختیار جوجه‌ها قرار گرفت. ترکیب جیره‌ها در جدول 1 گزارش شده است. در پایان هر هفته همه 10 جوجه یک پن توسط ترازوی دیجیتال با دقت 10± وزن می‌شد. اگر جوجه‌ای هم تلف می‌گردید وزن آن اندازه‌گیری و از طریق فرمول روز مرغ لحاظ می‌شد. افزایش وزن جوجه‌ها در دوره‌های 1 تا 21 روزگی و 22 تا 42 روزگی و1-42 روزگی محاسبه شد. برای انجام تست HI در روز 23 جوجه‌ها با واکسن نیوکاسل (لاسوتا) واکسینه شدند. بعد از 9 روز در 32 روزگی اولین خون­گیری انجام شد در پایان دوره (42 روزگی) نیز به‌منظور بررسی پاسخ سیستم ایمنی، تست نیوکاسل انجام شد. برای این منظور، از هر پن یک جوجه به‌طور تصادفی انتخاب و از ورید بال خون‌گیری شد. سپس خون‌ها سانتریفیوژ گردید و سرم شفاف حاصل از آن­ها به داخل میکروتیوب‌ها ریخته شد و در دمای 20- درجه سلسیوس نگه­داری شد تا برای انجام آزمایشات نهایی به آزمایشگاه انتقال داده شود. گلوکز، پروتئین، آلبومین و گلوبولین سرم در آزمایشگاه پزشکی وابسته به دانشگاه تبریز به روش اسپکتو فتومتریک توسط کیت پارس آزمون با دستگاه alcyon 300 (ساخت کشور آمریکا) مورد سنجش قرار گرفت و تست HI توسط اداره کل دامپزشکی آذربایجان­شرقی انجام گردید. هم‌چنین برخی اندام‌ها از قبیل قلب، کبد، چربی محوطه بطنی، ران، سینه، طحال، تیموس و بورس در پایان 42 روزگی بعد از کشتار وزن­کشی شدند. در این تحقیق برای تحلیل داده‌ها، از طرح کاملاً تصادفی با مدل ریاضی زیر استفاده شد.

                                                                                       y_{ij =} μ + A_i + e_ij

y_ij      مقدار هر مشاهده

μ    میانگین جامعه

A_i      اثر تیمار آزمایشی

e_ij   اثر خطای آزمایشی

داده‌ها با استفاده از رویه مدل خطی (GLM) نرم‌افزار آماری SAS (1998) مورد تحلیل آماری قرار گرفتند. مقایسه تفاوت‌های معنی‌دار در سطح 5 درصد و با استفاده از آزمون دانکن صورت گرفت.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1- اجزا و ترکیب شیمیایی جیره­های آزمایشی

پایانی (42-25)

رشد (22-11)

آغازین (1-10)

T6

T5

T4

T3

T2

T1

T6

T5

T4

T3

T2

T1

ترکیب جیره

6/60

60/63

60/6

60/63

60/6

60/63

53/53

53/56

53/53

53/56

53/56

53/56

57

ذرت

30/5

30/5

30/5

30/5

30/5

30/5

37/5

37/5

37/5

37/5

37/5

37/5

38/6

کنجاله سویا

2/5

2/5

-

-

5

5

2/5

2/5

-

-

5

5

-

روغن سویا

2/5

2/5

-

-

5

5

2/5

2/5

-

-

5

5

-

چربی حیوانی

1/04

1/04

1/04

1/04

1/04

1/04

1/05

1/05

1/05

1/05

1/05

1/05

1/18

پودر آهک

1/6

1/6

1/6

1/6

1/6

1/6

1/68

1/68

1/68

1/68

1/68

1/68

1/85

دی کلسیم فسفات

0/16

0/16

0/16

0/16

0/16

0/16

0/21

0/21

0/21

0/21

0/21

0/21

0/16

نمک

0/2

0/2

0/2

0/2

0/2

0/2

0/18

0/18

0/18

0/18

0/18

0/18

0/23

بی­کربنات سدیم

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

مکمل ویتامینه

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

0/25

مکمل معدنی

0/13

0/13

0/13

0/13

0/13

0/13

0/18

0/18

0/18

0/18

0/18

0/18

0/19

متیونین

0/24

0/24

0/24

0/24

0/24

0/24

0/14

0/14

0/14

0/14

0/14

0/14

0/29

لیزین

0/03

-

0/03

-

0/03

-

0/03

-

0/03

-

0/03

-

-

ال-کارنیتین

ترکیب مواد

3060

2950

2850

انرژی (%)

19

20/7

22

پروتئین (%)

161

142/5

129/5

انرژی/ پروتئین

0/85

0/9

1

کلسیم (%)

0/42

0/45

0/5

فسفر قابل دسترس (%)

0/42

0/49

0/52

متیونین (%)

0/78

0/87

0/92

متیونین+ سیستئین (%)

1/13

1/27

1/4

آرژنین (%)

1/15

1/23

1/38

لیزین (%)

پریمیکس: ویتامینA ،400 واحد بین‌المللی؛ ویتامین D،250 واحد بین‌المللی؛ ویتامیE،30 میلی‌گرم؛ ویتامین K3، 13 میلی‌گرم؛ ویتامین B1، 10 میلی‌گرم؛ ویتامین B2،  16 میلی‌گرم؛ ویتامین B6، 12 میلی‌گرم؛ ویتامین B12، 1/0 میلی‌گرم؛ پنتوتنات کلسیم، 60 میلی‌گرم؛ اسید فولیک، 2/0 میلی‌گرم؛ اسید نیکوتنیک، 83 میلی‌گرم؛ کولین، 105 میلی‌گرم؛ کبالت، 4/0 میلی‌گرم؛  مس، 7/3 میلی‌گرم؛ ید،  5/0 میلی‌گرم؛ منگنز، 86 میلی‌گرم؛ منیزیم، 108 میلی‌گرم؛ روی، 62 میلی‌گرم؛ آهن، 42 میلی‌گرم؛ کلسیم، 11 میلی‌گرم؛ سدیم، 390 میلی‌گرم؛ کلر، 671 میلی‌گرم؛ پتاسیم، 78 میلی‌گرم و متیونین، 45 میلی‌گرم.

 

یافته­ها

   نتایج تاثیر ال-کارنیتین و نوع چربی بر خصوصیات لاشه جوجه‌های گوشتی در جدول 2 آورده شده است. استفاده از ال-کارنیتین همراه با چربی گیاهی و حیوانی و مخلوط چربی گیاهی و حیوانی تاثیر معنی‌داری بر میانگین افزایش وزن در دوره آغازین نداشت (05/0<p). تیمار حاوی چربی حیوانی و ال-کارنیتین باعث افزایش معنی‌دار وزن جوجه­ها در دوره رشد شد (05/0p<). در کل دوره نیز تیمار حاوی چربی حیوانی و ال-کارنیتین و تیمار حاوی مخلوط چربی گیاهی و حیوانی و ال-کارنیتین باعث افزایش وزن جوجه­ها در کل دوره شد (05/0p<). تفاوت معنی­داری بین وزن نسبی لاشه قابل طبخ، سینه و ران در جوجه­های تغذیه شده با ال-کارنیتین در مقایسه با سایر تیمارها وجود داشت (05/0p<).

 

 

 

جدول 2- تاثیر ال-کارنیتین و نوع چربی بر خصوصیات لاشه جوجه‌های گوشتی
وزن سرد ران	وزن سرد سینه	بازده سرد  لاشه	وزن	وزن	وزن	تیمارها
(%)	(%)	(%)	(6-1 هفتگی)	(6-4 هفتگی)	(3-1 هفتگی)
b  2/23	b   5/32	cd7/5	c  1930	d5/1269	ab7/660	T1
ab 2/25	b 7/32	ab4/74	b2126	bc1460	ab7/665	T2
ab    24	b   33	d 5/67	c 1901	d1290	b2/611	T3
a     26	a5/36	a2/77	a 2309	a2/1601	ab7/707	T4
ab  24	b 2/32	bc7/71	bc 1998	cd 1373	ab625	T5
a2/26	a  36	ab75	a2285	ab1550	a735	T6
342/0	46/0	605/0	6/21	8/19	9/17	SEM
0334/0	012/0	0003/0	0001/0	0001/0	176/0	درصد احتمال
میانگین در هر ستون با حروف لاتین متفاوت دارای اختلاف معنی‌داری می‌باشند (05/0 p<).

  

 

   تیمار حاوی ال-کارنیتین و مخلوط چربی گیاهی و حیوانی باعث افزایش وزن کبد شد. میزان چربی حفره بطنی هنگامی که چربی حیوانی همراه با ال-کارنیتین در جیره استفاده شد، کاهش معنی‌داری نشان داد. جدول 3 نشان می‌دهد که درصد وزن بورس، طحال و تیموس جوجه‌هایی که از جیره‌های حاوی ال-کارنیتین استفاده کرده بودند، افرایش یافته است (05/0p<). جدول 4 نشان می­دهد که افزودن ال-کارنیتین در جیره تاثیر معنی‌داری بر میزان گلوکز، پروتئین، آلبومین و گلوبوبین سرم نداشت (05/0p>). افزودن ال-کارنیتین در جیره تاثیری معنی‌داری بر پاسخ جوجه‌ها علیه واکسن نیوکاسل در 32 روزگی داشت (05/0p<)، ولی تاثیر معنی‌داری بر پاسخ جوجه‌ها بر علیه واکسن نیوکاسل در 42 روزگی نداشت (05/0p>).

 

 

جدول 3- تاثیر ال-کارنیتین و نوع چربی بر خصوصیات لاشه و سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی

بورس (%)

تیموس (%)

طحال (%)

کبد (%)

قلب

چربی حفره بطنی (%)

تیمارها

b  175/0

b   47/0

b08/0

ab  7/2

b05/10

a9/2

T1

a 22/0

a 69/0

b1/0

ab9/2

a8/13

cd6/1

T2

b    17/0

b   4/0

b 08/0

ab 8/2

b3/11

bc1/2

T3

a     24/0

a65/0

b12/0

ab 7/2

a14.2

d01/1

T4

b  165/0

b 49/0

b08/0

b 4/2

b 5/10

b4/2

T5

a237/0

a  74/0

a21/1

a3/3

a6/13

d17/1

T6

004/0

025/0

014/0

097/0

31/0

097/0

SEM

0001/0

0004/0

0001/0

0908/0

0002/0

0001/0

درصد احتمال

میانگین در هر ستون با حروف لاتین متفاوت دارای اختلاف معنی‌داری می باشند (05/0 p<).

جدول 4- تاثیر ال-کارنیتین و نوع چربی بر سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی

HI نیوکاسل (42 روزگی)

HI  نیوکاسل (32 روزگی)

گلوبولین (mg/dL)

آلبومین (mg/dL)

پروتئین (mg/dL)

تیمارها

25/4

ab  5/4

b75/2

ab  37/1

b15/4

T1

5/5

ab  5

ab95/2

ab42/1

a37/4

T2

25/4

c  75/1

ab 82/2

ab 6/1

b17/4

T3

75/4

c  25/2

a07/3

b32/1

a4/4

T4

5/4

bc  5/3

b75/2

a 62/1

b 27/4

T5

75/4

a  5/5

ab87/2

ab55/1

a42/4

T6

255/0

3/0

045/0

045/0

055/0

SEM

55/0

0016/0

1627/0

1141/0

3966/0

درصد احتمال

میانگین در هر ستون با حروف لاتین متفاوت دارای اختلاف معنی‌داری می‌باشند (05/0 p<).

بحث و نتیجه‌گیری

   جوجه‌هایی که با چربی حیوانی و ال-کارنیتین تغذیه شده بودند، میزان وزن نسبی لاشه قابل طبخ بیشتری نسبت به جوجه‌هایی که از جیره‌های بدون ال-کارنیتین مصرف کرده بودند، تولید کردند. زیرا که، ال-کارنیتین نقش متابولیکی مهمی در انتقال اسیدهای چرب بلند زنجیر به داخل میتوکندری برای ورود در مسیر بتا-اکسیداسیون و تولید انرژی بر عهده دارد. از طرفی نیز با حمل اسیدهای چرب بلند زنجیر به داخل میتوکندری باعث افزایش اکسیداسیون این اسیدهای چرب شده و موجب افزایش سطح استیل کوآنزیم آ در میتوکندری‌ها می‌گردد. افزایش غلظت استیل کوآنزیم آ باعث فعال شدن آنزیم پیروات کربوکسیلاز خواهد شد که این آنزیم باعث تبدیل پیروات به اگزالواستات می‌شود. بنابراین، غلظت‌های مناسبی از اگزالواستات برای پیوستن به استیل کوآنزیم آ فراهم می‌شود. استیل کوآنزیم آ و اگزالواستات تولید سیترات می‌کنند و بدین صورت چرخه اسید سیتریک شروع می­شود. چرخه اسید سیتریک به عنوان منشأ اسکلت‌های کربنی در سنتز اسیدهای آمینه غیرضروری است و هم‌چنین این چرخه تولیدکننده انرژی می‌باشد. فرآهمی اسیدهای آمینه منجر به بهبود راندمان استفاده از پروتئین و افزایش رشد خواهد شد. در این رابطه برخی از محققین گزارش کرده­اند که افزودن ال-کارنیتین به جیره جوجه‌های گوشتی سبب بهبود عملکرد آنها می‌شود. افزایش وزن بدن در جوجه‌های گوشتی در اثر مصرف ال-کارنیتین ممکن است به دلیل استفاده بیشتر از پروتئین جیره باشد چرا که، افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب بلند زنجیر به‌وسیله ال-کارنیتین موجب افزایش سطح استیل کوآنزیم آ در میتوکندری‌ها می­شود. افزایش غلظت استیل کوآنزیم آ باعث فعال شدن آنزیم پیروات کربوکسیلاز خواهد شد که این آنزیم باعث تبدیل پیروات به اگزالواستات می‌شود. بنابراین، غلظت‌های مناسبی از اگزالواستات برای پیوستن به استیل کوآنزیم آ فراهم می‌شود. استیل کوآنزیم آ و اگزالواستات تولید سیترات می‌کنند و بدین صورت چرخه اسید سیتریک شروع می‌شود. چرخه اسید سیتریک منشأ اسکلت‌های کربنی در سنتز اسیدهای آمینه غیرضروری است و هم‌چنین این چرخه تولیدکننده انرژی می­باشد (Rabie et al., 1997a; Rabie et al., 1997b; Rabie and Szilágyi, 1998). فرآهمی اسیدهای آمینه منجر به بهبود راندمان استفاده از پروتئین و افزایش رشد خواهد شد. سانز و همکاران طی آزمایشی تاثیر منابع مختلف چربی (روغن آفتابگردان و پیه گاو) را بر عملکرد جوجه‌های گوشتی بررسی کردند و گزارش کردند که منابع مختلف چربی تاثیری بر مصرف خوراک و افزایش وزن بدن نداشت (et al., 2000 Sanz). پستی و همکاران طی آزمایشی گزارش کردند که متوسط افزایش وزن جوجه­هایی که با روغن سویا تغذیه شدند، هیچ تفاوتی با جوجه­هایی که مخلوط چربی گیاهی و حیوانی و یا چربی طیور استفاده کردند، نداشت (Pesti et al, 2002). وقتی به جیره خوک 250 یا 500 میلی‌گرم ال-کارنیتین اضافه کردند وزن بدنی آنها افزایش یافت (Owen et al., 1996).

مست و همکاران در سال 2000 گزارش کردند که جوجه‌های تغذیه شده با جیره حاوی 125 میلی‌گرم در کیلو گرم ال کارنیتین افزایش وزن بالاتری نسبت به جیره بدون ال کارنیتین نشان دادند (Mast et al., 2000). این گزارش با یافته‌های این آزمایش هم­خوانی دارد. افزودن ال کارنیتین به جیره سبب بهبود استفاده از پروتئین جیره می‌شود (Bremer, 1983). از طرف دیگر وقتی در جیره چربی جایگزین مواد نشاسته‌ای شود، انرژی به‌طور مستقیم در اختیار جوجه قرار می‌گیرد و باعث افزایش وزن بدنی جوجه‌ها می‌شود که با نتایج این آزمایش هم‌خوانی دارد (Bish et al, 1985). نتایج جدول 3 نشان می‌دهد که افزودن ال-کارنیتین باعث ایجاد تفاوت معنی‌داری در کاهش  چربی حفره بطنی شد . گزارش شده است که افزودن 50 میلی‌گرم در کیلوگرم ال-کارنیتین در جیره جوجه‌های گوشتی میزان گوشت سینه و ران را افزایش می­دهد (Rabie et al., 1997a; Rabie et al., 1997b; Rabie and Szilágyi, 1998). کمبود پیش­سازهای کارنیتین (اسید آمینه لیزین و متیونین) باعث افزایش چربی لاشه جوجه‌های گوشتی می‌شود (Daskiran and Tetter, 2001)، ولی با افزایش سطح مکمل ال-کارنیتین در جیره طیور گوشتی، میزان چربی محوطه بطنی کاهش و ماهیچه سینه افزایش پیدا می­کند (Xu et al., 2003). تیمار حاوی ال-کارنیتین نیز باعث افزایش وزن قلب و کبد شد. برخی از محققین گزارش کرده­اند که به‌کار بردن 100 قسمت در میلیون ال-کارنیتین در جیره جوجه‌های گوشتی باعث افزایش وزن قلب می­شود که این افزایش وزن قلب  با افزایش بهبود بازده قلبی مرتبط بوده و در واقع در کاهش وقوع آسیت موثر می‌باشد که این یافته با نتایج به‌دست آمده در این آزمایش هم­خوانی دارد (Buyse et al., 2001). نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که درصد وزن بورس، طحال و تیموس (غدد ایمنی) جوجه‌هایی که از جیره‌های حاوی ال-کارنیتین مصرف کرده بودند افرایش یافته است، اما افزودن ال-کارنیتین در جیره تاثیر معنی‌داری بر میزان گلوکز، پروتئین، آلبومین و گلوبوبین نداشت. در آزمایشی که روی جوجه‌های گوشتی انجام شده است، مشاهده کرده­اند که افزودن ال-کارنیتین به جیره باعث افزایش پاسخ ایمونوگلوبین G به آلبومین سرم گاوی (BSA) می­شود (Mast et al., 2000). طی آزمایشی گزارش کرده­اند، مرغ‌های مادری که با سطوح 0 و 60  قسمت در میلیون ال-کارنیتین تغذیه و نتاج آن‌ها با سطوح 0، 100، 200 قسمت در میلیون ال-کارنیتین تغذیه شده بودند، بر اندام‌های ایمنی ذکر شده تاثیر معنی‎دار داشت (خیرخواه و همکاران، 1388). با توجه به نتایج، افزودن ال-کارنیتین در جیره تاثیری معنی‌داری بر پاسخ جوجه‌ها علیه واکسن نیوکاسل در 32 روزگی داشت، ولی تاثیری بر پاسخ جوجه‌ها علیه واکسن نیوکاسل در 42 روزگی نداشت. با توجه به اینکه تحقیقات اندکی در مورد تاثیر ال-کارنیتین علیه واکسن نیوکاسل انجام شده است، به‌طور قطع نمی‌توان در مورد چگونگی مکانیسم عمل آن اظهار نظر کرد. به‌طور کلی می‌توان گفت افزودن ال-کارنیتین در جیره باعث افزایش وزن زنده، لاشه و ران شده و هم‌چنین باعث کاهش چربی حفره بطنی می‌شود.   

مراجع

• · خیرخواه، ا.ر.، رحیمی، ش.، کریمی‌ترشیزی، م.ا.، و ملک‌محمدی، ح. (1388) .تاثیر تغذیه سطوح مختلف ال کارنیتین در جیره مرغ‌های مادر و جوجه‌های گوشتی بر عملکرد، ترکیبات سرم خون، خصوصیات لاشه و سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی. مجله تحقیقات دامپزشکی، دوره 62، شماره 4، صفحات: 289-283.
• · مرادی، ا.، گرائیلی، م. و نیکپور، ک. (1383). ال-کارنیتین در تغذیه حیوانات. چاپ اول، انتشارات ژیان، صفحه: 182.
  • · Barker, D.L. and Sell, J.L. (1994). Dietary carnitine did not influence performance and carcass composition of broiler chicken and young turkeys fed low- or high- fat diets. Poultry Science, 73: 281-287. 
  • · Borum, P.R. (1983). Carnitine. Annual Review Nutrition, 3: 233-259.
  • · Bremer, J. (1983). Carnitine metabolism and functions. Physiological Review, 63: 1421-1480.
  • · Biber, L. (1988). Carnitine. Annual Review Biochemistry, 57:261-283.
  • · Bish, C.L., Beans, W.L., Ruszler, P.L. and Cherry, J.A. (1985). Body weight influence on egg production. Poultry Science, 2259-2262.
  • · Buyse, J., Janssens, G.P. and Decuypere, E. (2001). The effects of dietary L-Carnitine supplementation on the performance, organ weights and circulating hormone and metabolite concentrations of broiler chickens reared under a normal or low temperature schedule. British Poultry Science, 42(2): 230-241.                                                                                                                                  
  • · Cartwright, A.L., Mcmurtry, P.J. and Plavink, I. (1986). Effect of early feed restriction on adipose cellularity of broilers. Poultry Science 65 (supplement1): 21(abstracts).     
  • · Daskiran, M. and Tetter, R.G. (2001). Effect of dietary L-carnitine (Carnicking) supplementation on overall  performance  and  carcass  characteristics  of  seven  week-old  broiler  chickens. Animal Science Research Report, 1-5.
  • · Deufel, T. (1990). Determination of L-carnitine in biological fluids and tissues. Journal of Clinical Chemistry and Clinical Biochemistry, 28: 307-311.
  • · Harmear, J. (2002). The Physiological role of L-carnitine. Lohmann Information, 27: 22-25. 
  • · Leibetseder, J. (1995). Studies on the effects of L-carnitine in poultry. Animal Nutrition, 48: 97-108.       
  • · Lien, T.F. and Horng, Y.M. (2001). The  effect of  supplementary dietary  L-carnitne  on  the performance,  serum  componens,  carcass  traits  enzyme  activates of  broiler  chickens.  British Poultry Science, 42: 92-95.   
  • · Mast, J., Buyse, J. and Godderis, B.M. (2000). Dietary L-carnitine supplementation increases antigen-specific immunoglobulin G in broiler chickens. British Journal of Nutrition, 83:161-166.  
  • · Nitsan, Z., Dvorin, A., Zoref, Z. and Mokady, S. (1997). Effect of added soybean oil and dietary energy on metabolizable and net energy of broiler diets. British Poultry Science, 38: 101-106. 
  • · Owen, K.Q., Nelssen, J.L., Coodband, R.D., Weeden, T.L. and Blum, S.A. (1996(. Effect of L- carnitine and soybean oil on growth performance and body composition of early weaned pigs. Journal of Animal Science, 74: 1612-1619.
  • · Pesti, G.M., Bakalli, R.I., Qiao, M. and Sterling, K.G. )2002(. A comparison of eight grades of fat as broiler feed ingredients. Poulty Science, 81: 382-390.
  • · Rabie, M.H., Szilagyi, M. and Gippert, T. (1997). Effects of dietary supplementation of diets differing in energy levels on performance, abdominal fat content, and yield and composition of edible meat of broilers. British Journal of Nutrition, 80(4): 221-229.
  • · Rabie, M.H., Szilagyi, M. and Gippert, T. (1997). Effects of dietary L-carnitine on the performance and egg quality of laying hens from 65-73 weeks of age. British Journal of Nutrition, 78: 615-62.
  • · Rabie, M.H. and Szilágyi, M. (1998). Effects of L-carnitine supplementation of diets differing in energy levels on performance, abdominal fat content, and yield and composition of edible meat of broilers. British Journal of Nutrition, 80: 391-400.
  • · SAS, Ins. )1998(. SAS/STET Users Guide. Release 6.3 SAS Inc: Carry, NC.
  • · Sandor, A., Kispal, G.y., Kerner, J. and Alkonyi, I. (1983). Combined effect of ascorbic acid deficiency and under feeding on hepatic carnitine level in quinea-piqs. Cellular and molecular life sciences, 39:512-513.
  • · Sanz, M., Lopez-Bote, C.J., Monoyo, D. and Bautista, J.M. )2000(. Abdominal fat deposition and fatty acid synthesis are lower and B-oxidation is higher in broiler chickens fed diets containing unsaturated rather than saturated fat. Journal of Nutrition, 130: 3034-3037.
  • · Xu, Z.R., Wang, M.Q., Mao, H.X., Zhan, X.A. and Hu, C.H. (2003). Effect of L – carnitine on growth performance, carcass composition and metabolism of lipids in male broiler. Poultry Science, 82: 408-413.