مأخذشناسی برخی حکایت‌های "آداب‌الحرب و‌الشجاعه"

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 4، دوره 5، شماره 17، آذر 1393، صفحه 95-122   

نوع مقاله: پژوهشی

چکیده

کتاب "آداب‌الحرب والشجاعه"، تألیف فخر مدبّر، از آثار نثر پارسی در سدة ششم و هفتم به شمار می­رود که دربردارندة اطلاعات گسترده­ای نسبت به روزگار حیات نویسنده و قبل از آن است. باب اول کتاب (اندر کرم و حلم و عفو پادشاهان)، حاوی داستان­های متعددی از امامان، پادشاهان، خلفاء و حاکمان ایرانی و عربی است. نویسنده با تسلطی که به زبان عربی داشته است، به طرز هنرمندانه­ای از حکایت­های عربی و فارسی در جهت بیان معنای کرم و بخشش استفاده کرده است. این پژوهش پس از معرفی اثر و نویسنده و سبک وی در داستان­پردازی، به بررسی سرچشمه­ها و منابع هر یک از حکایت­ها پرداخته است. نتیجه این‌که با توجه به ترتیب زمانی منابع، مؤلف در پرداختن به این حکایت­ها بیشتر به منابع عربی قدیم (قرن سوم و چهارم هجری) عنایت داشته است و غالباً آن­ها را با دخل و تصرف بیان کرده است. نکته دیگر این است که اغلب حکایت‌های این باب در کتاب "جوامع الحکایات و لوامع‌الروایات" عوفی (630 ق) آمده است و با توجه به این که هر دو اثر مربوط به نیمه اول قرن هفتم می‌باشند، به نظر می­رسد که هر دو از منابعی تقریباً مشترک برای بیان حکایات استفاده کرده­اند و این احتمال که هر دو کتاب از هم متأثر بودند، نیز وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

آداب الحرب والشجاعه؛ مأخذشناسی؛ حکایت