تحلیل گفتمان شعر طنز مشروطه (نگاهی به قطب‌بندی‌های اشعار مشهورترین شاعران این دوره)

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 6، دوره 5، شماره 17، آذر 1393، صفحه 165-192   

نوع مقاله: پژوهشی

چکیده

نهضت مشروطه پیش از آن­که صرفاً یک خیز سیاسی باشد، مولود یک جنبش تمام­عیار اجتماعی در ایران است. در این دوره است که به­تدریج ارتباط هرچه بیشتر ایرانیان با تمدّن غرب افزایش‌ می‌یابد و این ارتباطات خطّ فکری روشن‌فکران ایرانی را به سوی غرب متمایل می­سازد. در خلال این تحول، ادبیّات و علی­الخصوص شعر، به مَحملی برای تبیین نظرات مردم، اندیش‌مندان و روشن‌فکران جامعه می­شود. در این مقاله، با عنایت به روش‌های تحلیل گفتمانِ نورمن فرکلاف، با واکاوی "قطب­بندی"­های حاکم بر این اشعار مورد نظر، بر مبنای نظریه­ی تحلیل گفتمان، با روش "تبیین" و در سطح "تحلیل روابط بین فرآیندهای گفتمانی و فرآیندهای گوناگون اجتماعی" به بررسی این نمونه­ها پرداخته­­شد و این نکته به دست آمد که قطب­بندی­های شاعران مورد نظر، علی­رغم تفاوت­های عمدة اعتقادی و حتّی دانشی، بسیار نزدیک و شبیه به هم است. 

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان؛ شعر طنز؛ عصر مشروطه؛ قطب‌بندی‌های شعر طنز مشروطه