بختیاریها و قاجاریه

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 3، دوره 5، شماره 18، تیر 1389، صفحه 1-28   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

منصور امانی

عضو هیأت علمی گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر

چکیده

محدوده سرزمین بختیاری در زمان قاجار گسترش یافت، چنانکه محمدتقی­خان چهارلنگ از تیره کنورسی و یکی از اعقاب علیمردان­خان بختیاری دهات متعددی را در نواحی فریدن و بربرود خریداری کرد. و مناطق شوشتر و رامهرمز را به تصرف خود درآورد و بدین­سان محدوه بختیاری از شمال و جنوب گسترش یافت. محمدتقی­خان در سال 1249 هجری قمری سر از فرمان فتحعلی­شاه پیچید، ولی در زمان حکمرانی محمدشاه، شاه قاجار موفق به ایجاد نفاق در بین بختیاری‌ها و توانست این رقیب مهم قاجار را از میان بردارد. سرنگونی محمدتقی­خان، موجب انتقال قدرت از چهارلنگ به هفت­لنگ گردید، چنانکه در زمان حکمرانی ناصرالدین­شاه یکی از سران دورکی (هفت­لنگ) به نام حسینقلی‌خان موفق به سرکوبی رقیبان شد و با حمایت دولت، نفوذ خود را بر سراسر بختیاری گسترش داد و ملقب به ایلخانی گردید. او هم به عنوان رهبر ایل بختیاری و هم به صورت نماینده رسمی دولت در منطقه بختیاری حکمرانی و با برخورداری از بنیه قوی مالی و نیروی جنگی قدرتمند برخاسته از ایل بختیاری، به عنوان یک سردار قدرتمند پا به میدان سیاست گذاشت، اما دیری نپایید که گسترش نفوذ و قدرت این سردار بختیاری، سبب بدبینی و کینه­توزی سردمداران قاجار که خود را وارث تاج و تخت می‌دانستند و به ویژه آنکه نسبت به لرها عداوت قدیمی داشتند گردید. این کینه­توزی­ها و فتنه­ها، سرانجام منجر به صدور حکم قتل حسینقلی­خان از طرف ناصرالدین­شاه شد که در ماه رجب سال 1299 هجری قمری اتفاق افتاد. خوانین بختیاری در دوره قاجار آزادی عمل در تنوع و میزان مالیات ها داشتند و اقتصاد حکومتشان بر اساس همین مالیاتها و درآمد جاده لینچ بود.

کلیدواژه‌ها

قاجاریه؛ بختیاری؛ محمدتقی‌خان چهارلنگ؛ حسینقلی‌خان هفت‌لنگ؛ جاده لینچ؛ مالیات