آشنایی با ویژگیهای آوایی و دستوری زبان گونه های فیروزآباد

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقاله 3، دوره 5، شماره 2، شهریور 1394، صفحه 37-63   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

نویسنده

عبدالنبی سلامی^*

گویش پژوه، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس

چکیده

مجموعۀ گونه­های زبانی متداول در منطقۀ فیروزآباد را می­توان ترکیبی از گویش­ها و لهجه­ها دانست. در این مقاله، سه گونۀ زبانی متعلق به گروه گویش­های کوهمرّه­ای، گروه گویش­های لُری و گویش قشقایی و گونه­ای زبانی متعلق به لهجۀ فارسی محلی  از نظر ساخت آوایی و دستوری معرفی و تبیین شده­اند. در این زبان­گونه­ها واکه­های کشیده­ای وجود دارد که جایگاه تولیدشان، جایگاه تولید واکه­های کوتاه با کشیدگی بیشتر است. گویش­های کوهمرّه­ای و از جمله دو گویش دادنجانی و بایگانی در گذشتۀ فعل­های متعدی دارای ساخت کُنایی (ارگتیو) هستند و در این مورد با دیگر زبان­گونه­های فیروزآباد متفاوت­اند. نشانۀ معرفه در گویش­های دادنجانی، بایگانی، لُردارنگانی و دِهرَمی u/ow ، در حیاتی eku/aku و در دژگاهی â/aku است. در قشقایی پسوند معرفه وجود ندارد. در گویش­های مطالعه­شده، صفت شبیه به فارسی است، جز در صفت عالی که به گونه­ای دیگر ادا می­شود

کلیدواژه‌ها

فیروزآباد؛ گونه های زبانی؛ ساخت آوایی؛ ساخت دستوری

مراجع

 1 .  ابن­بلخی، (1921م.)، فارسنامه، تصحیح گای لیسترانج و رینولد الن نیکلسون، لندن، دارالفنون کمبریج.

2 .  امیری، سیدرزاق، (1382)،  تاریخ و فرهنگ مردم فراشبند، شیراز، انتشارات نوید.

3  . حسینی فسایی، حاج­میرزاحسن، (1367)، فارسنامۀ ناصری، تصحیحِ منصور رستگار فسایی، تهران، انتشارات امیرکبیر.

4 . دومورینی، ژ، (1375)، عشایر فارس، ترجمۀ جلال­الدین رفیع­فر، انتشارات دانشگاه تهران.

5 .  کریستن­سن، آرتور، (1351)، ایران در زمان ساسانیان، ترجمۀ رشید یاسمی، انتشارات ابن­سینا، تهران.

6 . معین، محمد، (1363)، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران.