قارچ‌های جدا شده از ضایعات پوستی گوسفندان قزل و ماکویی مشکوک به کچلی در شهرستان ارومیه

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 7، دوره 6، 1 (21) بهار، خرداد 1391، صفحه 1477-1481   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

عبداله عراقی سوره^{* 1}؛ امیر چهاردولی²؛ علی حسنپور³

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم درمانگاهی، ارومیه، ایران

²دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ارومیه، دانشکده دامپزشکی، دانش آموخته دامپزشکی، ارومیه، ایران

³دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تبریز، دانشکده دامپزشکی، گروه علوم درمانگاهی، تبریز، ایران

چکیده

قارچ­های غیر درماتوفیت به فراوانی از کشت­های استفاده شده برای مطالعه حیوانات مشکوک به کچلی جدا می­گردد. مطالعه حاضر به منظور شناسایی قارچ­های ساپروفیت و درماتوفیت جدا شده از گوسفندان واجد ضایعات مشکوک به کچلی در شهرستان ارومیه انجام شد. در کل 1323 راس گوسفند از دو نژاد قزل (727 راس) و ماکویی (596 راس) برای ضایعات پوستی مورد معاینه قرار گرفت. از این تعداد فقط در 4 راس (035/0%) گوسفند قزل ضایعات پوستی به­صورت ریزش مو و شوره در ناحیه گوش مشاهده گردید. نمونه­های اخذ شده از ضایعات در ابتدا با استفاده از پتاس و میکروسکوپ نوری بررسی شده و سپس بر روی دو محیط سابرو دکستروز آگار و سابرو دکستروز آگار حاوی کلرامفنیکل و سیکلوهگزامید کشت شده و در دو دمای 25 و 37 درجه سانتی­گراد به مدت 4 هفته انکوبه گردیدند. در هر چهار مورد کشت قارچی مثبت بود. جدایه­ها شامل جنس آلترناریا از سه مورد (75%) و موکور از دو مورد (50%) بودند. از کشت هیچ یک از موارد مشکوک به کچلی درماتوفیت جدا نگردید. قارچ­های ساپروفیت جدا شده در این مطالعه را نمی­توان عامل ضایعات پوستی گوسفندان قزل در نظر گرفت. 

کلیدواژه‌ها

قارچ ساپروفیت؛ درماتوفیت؛ گوسفند؛ کچلی

اصل مقاله

مقدمه

 

     علاوه بر درماتوفیت­ها قارچ­های ساپروفیت به فراوانی از کشت­های استفاده شده برای مطالعه حیوانات مشکوک به کچلی جدا می­شوند (7). در اکثر موارد، آلودگی­های پوست حیوانات سالم با این قارچ­ها به عفونت منجر نمی­گردد، ولی در شرایط خاص به مانند تضعیف ساز و کارهای دفاعی پوست و کاهش عملکرد سیستم ایمنی، بعضی از این قارچ­های فرصت­طلب بافت­های پوست را مورد تهاجم قرار می­دهند. بیماری­زایی و همه­گیرشناسی قارچ­های فرصت­طلب برای اولین بار در سال 1977 توسط Rippon مورد مطالعه قرار گرفت (26).
قارچ­های مذکور به مانند درماتوفیت­ها  قادر به تولید آنزیم­های پروتئولیتیک و مصرف کراتین می­باشند (33). گزارش­های زیادی از عفونت­های پوست ناشی از قارچ­های ساپروفیت در حیوانات اهلی و وحشی وجود دارد (7). مطالعات زیادی نیز در جهت شناسایی فلور قارچی پوست و پوشش خارجی حیوانات مختلف (8 و 9) و از جمله گوسفند (5 و 11) انجام شده است (6). پنی­سیلیوم، آسپرژیلوس، آلترناریا، موکور، اسکوپولاریوپسیس و کرایزوسپوریوم معمول­ترین جدایه­های قارچی از پوست و موی حیوانات مختلف سالم می­باشند (7، 9، 13، 23 و 31). در ایران بررسی­های محدودی در خصوص شناسایی قلور قارچی پوست و پوشش خارجی حیوانات سالم (17 و 27) و بیمار (3 و 23)انجام یافته است. هدف از پژوهش حاضر شناسایی قارچ­های ساپروفیت و درماتوفیت جدا شده از ضایعات پوستی مشکوک به کچلی در گوسفندان نژاد قزل و ماکویی در منطقه ارومیه می­باشد.

مواد و روش­ها

    پژوهش حاضر از تاریخ 1/10/89 تا 30/2/90 با مراجعه مرتب به کشتارگاه ارومیه، کلینیک تخصصی دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه و روستاهای اطراف شهرستان ارومیه بر روی  1323 راس گوسفند، 768 راس نر (05/58%) و 555 راس ماده (95/41%)، انجام گرفت. گوسفندان تحت مطالعه از دو نژاد قزل (727 راس، 95/54%) و ماکویی (596 راس، 05/45%) انتخاب شدند.  بر اساس فرمول دندانی گوسفندان به چهار گروه یک سال و پائین­تر به تعداد 329 راس (86/24%)،  دو سال به تعداد 627 راس (39/47%)، سه سال به تعداد 240 راس (14/18%) و چهار سال و بالاتر به تعداد 127 راس (59/9%)  تقسیم شدند. جهت نمونه­برداری، پس از شناسایی دام­های واجد ضایعات پوستی مشکوک به کچلی که با آلوپسی و تولید کراست مشخص می­شد، ابتدا سطح جراحات با الکل 70 درجه ضدعفونی می­شد. پس از خشک شدن از حاشیه جراحات توسط پنس و اسکالپل استریل از موهای شکسته و کراست­ها نمونه­برداری شده و درون پلیت­های یکبار مصرف واجد مشخصات دام به آزمایشگاه میکروبیولوژی فرستاده می­شد. در آزمایشگاه نمونه­ها با استفاده از پتاس 20% برای مشاهد مسیلیوم و یا آرتروکونیدیا با میکروسکوپ نوری بررسی می­شد و سپس بر روی دو محیط سابرو دکستروز آگار و دیگری سابرو دکستروز آگار حاوی کلرامفنیکل (50 میلی­گرم در لیتر) و سیکلوهگزامید (500 میلی­گرم در لیتر) کشت می­شد. برای هر نمونه چهار پلیت مورد استفاده قرار می­گرفت و در دو دمای 25 و 37 درجه سانتی­گراد به مدت 4 هفته تا منفی شدن نتایج کشت نگه­داری می­شد. تشخیص نهایی براساس بررسی ماکروسکوپی و میکروسکوپی پرگنه­ها انجام می­گرفت (22).

یافته­ها

    از مجموع 1323 راس گوسفند، فقط در 4 راس (035/0%)  جراحات جلدی مشکوک به کچلی مشاهده گردید. تمام موارد مثبت در گوسفندان قزل (55/0%) و جنس نر (52/0%) به ثبت رسید. هر چهار مورد در ناحیه گوش گوسفندان قرار داشت. از کشت قارچی هیچ یک از چهار مورد مشکوک درماتوفیت جدا نگردید. قارچ­های ساپروفیت از دو جنس آلترناریا و موکور از  کشت هر چهار مورد مشکوک به کچلی جدا گردید. از سه مورد یک جنس و از یک مورد دو جنس قارچی به طور توام جدا گردید (جدول 1). در مشاهده میکروسکوپیک ضایعات جلدی، مسیلیوم و یا آرتروکونیدیا دیده نشد.

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1- فراوانی جدایه های قارچی، محل جراحت، نژاد ، جنس و سن گوسفندان واجد جراحات مشکوک به کچلی

جدایه	گوسفند
	محل ضایعه	نوع ضایعه	نژاد	جنس	سن
Alternaria spp.	گوش	ریزش مو و شوره	قزل	نر	2 سال
Mucor spp.+Alternaria spp.	گوش	ریزش مو و شوره	قزل	نر	1 سال
Mucor spp.	گوش	ریزش موو شوره	قزل	نر	3 سال
Alternaria spp.	گوش	ریزش مو  و شوره	قزل	نر	2 سال

 

بحث و نتیجه­گیری

    درماتوفیت­ها از قارچ­های کراتینولیتیک می­باشد که با ایجاد کچلی در زمره فراوان­ترین علل اختلالات درماتولوژیک حیوانات اهلی قرار دارند (25). لیکن کچلی در گوسفند،
علی­رغم گزارشات چندی از وقوع همه­گیری­هایی از آن در اسکاتلند (28)، ایرلند (20)، مصر (12)، مراکش (21)،  فرانسه (18) و افریقای جنوبی (30)،  یک بیماری نادر محسوب
می­گردد (15). در بررسی حاضرکه در آن 1323 راس گوسفند از سنین مختلف تحت مطالعه گرفت، مورد مثبتی از کچلی تائید نگردید. سن پائین، فقر غذایی، رطوبت، حرارت، تهویه ضعیف و فقدان نور از فاکتورهای مستعد کننده ظهور بیماری می­باشند (24). با توجه به زمان انجام تحقیق حاضر و محقق بودن شرایط مذکور به دلیل نگه­داری حیوانات در شرایط مسقف با تهویه نامناسب و ازدحام که موجب افزایش دما و رطوبت می­گردد، درماتوفیتوز در گوسفندان تحت بررسی دیده نشد. اما در بررسی قارچ شناختی انجام شده از ضایعات پوستی مشکوک به کچلی، دو جنس از قارچ­های ساپروفیت یعنی آلترناریا و موکور جداسازی شد.

در مطالعات متعددی فراوانی نسبتاً پائین درماتوفیت­ها در حیوانات مختلف با جراحات مشکوک به کچلی به اثبات رسیده است(19). در بررسی  khosravi and mahmudi که در سال 2003 در ایران انجام دادند، درماتوفیت­ها را از 55% گربه­ها، 8% سگ­ها، 38% گاوها، 22% گوسفندان، 4% بزها، 19% اسب­ها و 22% شترهای واجد جراحات مشکوک به کچلی جدا سازی کردند (16). در تحقیق آویزه و همکاران بر روی کچلی سگ­ها و گربه­های شهری و روستایی اهواز، درماتوفیت از 5% سگ­ها و 12% گربه­های واجد جراحات مشکوک به درماتوفیتوز جدا گردید (1). در مطالعه­ای که میکائیلی و همکاران روی 1125 راس گاو مشکوک به درماتوفیتوزیس انجام شد، از 8/4% این موارد درماتوفیت جدا گردید (4). در مطالعه قربانپور و همکاران در سال 1380 روی فراوانی کچلی در گوسفندان اهواز،  فقط از 6/18% ضایعات پوستی شبیه کچلی، درماتوفیت جدا گردید (2).

گزارشات متعددی نیز حضور قارچ­های ساپروفیت در جراحات مشکوک به کچلی را نشان داده است. در مطالعه­ای که Aho در سال 1983 انجام داد قارچ آلترناریا را با فراوانی 8/13% از
سگ­ها، 8%  از گربه­ها و 7/6% از اسب­ها مبتلا به جراحات مشکوک به کچلی جدا نمود (7). در این تحقیق از 19 راس گاو و یک راس بز مطالعه شده، آلترناریا جداسازی نگردید. در همین مطالعه قارچ موکور با فراوانی 9/57 % از گاوها، 3/23% از
اسب­ها، 3/13% از گربه­ها و 5/6% از سگ­های واجد جراحات مشکوک به درماتوفیتوز جدا گردید. تنها قارچی که در این تحقیق از یک راس بز مبتلا به جراحات مشکوک به کچلی جدا شد از جنس موکور بود (7).

قارچ­های ساپروفیت مورد نظر از پوست و موی حیوانات سالم  نیز گزاش شده است. در مطالعه شکری و خسروی بر روی مایکوفلور موی شترهای یک کوهانه، قارچ­های آلترناریا و موکور را به ترتیب با فراوانی 6/5% و 2/14% جدا سازی کردند (27). در بررسیEl-Said  و همکاران بر روی بزها و گوسفندان سالم نیز این دو قارچ  گزارش گردید. در این مطالعه آلترناریا پس از آسپرژیلوس، پنی­سیلیوم و امریسلا، فراوان ترین جدایه بود (11). در مطالعه Abdel-Gawad بر روی پشم گوسفندان سالم هر دو این قارچ ها با فراوانی 10% جدا گردید (5).

بیماری­زایی آلترناریا به صورت ریزش مو و شوره در گوزن دم سفید (32)، ندول­های جلدی در اسب (10 و 14) و جراحات جلدی در گاو، اسب، سگ و گربه (7) گزارش شده است.

با توجه به عدم مشاهده مسیلیوم و یا آرتروکونیدیا در بررسی مستقیم و میکروسکوپیک ضایعات جلدی و نیز فقدان تائید هیستوپاتولوژیک، قارچ­های ساپروفیت جدا شده در این تحقیق را نمی­توان عامل جراحات پوستی گوسفندان قزل قلمداد کرد. اما با توجه به وجود گزارشات متعدد از درماتومایکوز ناشی از این عوامل به خصوص آلترناریا که در حیوانات با ایمنی کاملنیز بیماری­زایی دارد (29)، باید احتمال وقوع ضایعات جلدی با قارچ­های مذکور در گوسقندانرا مد نظر داشت و توصیه می­شود در موارد مشکوک به کچلی، به ویژه در مواردی که کشت درماتوفیت منفی باشد، توجه خاصی به بیماری­زایی قارچ­های ساپروفیت مبذول گردد. به نظر می­رسد جهت افزایش دانش قارچ­های ساپروفیت حاضر در سطح پوست و پوشش خارجی گوسفندان منطقه به عنوان عوامل بالقوه در ایجاد مایکوزهای جلدی، مطالعه فلور قارچی پوست و پوشش خارجی این گونه دامی ضروری خواهد بود. 

مراجع

1. آویزه، ر. قربانپور، م. و بهبهانی، س. 1387. درماتوفیت های جدا شده از سگ ها  و گربه های شهری و روستایی شهرستان اهواز. مجله دامپزشکی ایران، سال چهارم، شماره سه، صفحات: 11-5.
2. قربانپور، م. حاجی حاجی کلایی، م. ر. و خوشبخت، ر.1380. سبب شناسی کچلی های گوسفند در اهواز. مجله علمی دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز،سال چهارم، شماره هفت،صفحات: 80-75.
3. میاحی، م. قربانپور نجف آبادی، م. فتاحی نیا، م. و شیرعلی، س. 1387. بررسی عوامل ایجاد کننده مایکوز های جلدی در پرندگان زینتی شهرستان اهواز. مجله دامپزشکی ایران، سال چهارم، شماره چهار، صفحات: 60-56.
4. میکائیلی، ع. مصطفایی، ع. رحیمی، م. و قشقایی، ع.1388. فراوانی واریته های ترایکوفایتون وروکوزوم در گاوهای مبتلا به درماتوفیتوزیس در گاوداری های شهرستان کرمانشاه. مجله دامپزشکی ایران، سال پنجم، شماره یک، صفحات: 69-64.
   1. Abdel-Gawad, K.M. 1997.  Mycological and some physiological studies of keratinophilic and other molds associated with sheep wool. Microbiol. Res. 152:181-188.
   2. Al-Shtayeh, M.S., Arda, H.M., Hassouna, M. andShaheen, S.F. 1988.Keratiophilic fungi on the hair of cows, donkeys, rabbits, cats, and dogs from the West Bank of Jordan. Mycopathol. 104(2): 109-121.
   3. Aho, R. 1983. Saprophytic fungi isolated from the hair of domestic and laboratory animals with suspecteddermatophytosis. Mycopathol. 83:65-73.
   4. Bagy, M.M.K. and Abdel-Hafez, A.A.I. 1985.Mycoflora of camel and goat hairs from Al-Arish, Egypt. Mycopathol. 92: 125-128.
   5. Bourdeau, P., Marchand, A.M.,Alexandre, F. and Marchand, A. 2004.  Skin fungal flora in horses: is an important component. Vet. Dermatol. 15: 66-66.
   6. Coles, B.M., Stevens, D.R. and Hunter, R.L. 1978. Equine nodular dermatitis with Alternariatenuis infection. Vet. Pathol. 15:779-780.
   7. El-Said, A.H.M., Sohair, T.H. and El-Hadi, A.G.2009. Fungi associated with the hair of goat and sheep in Libya. Mycobiol. 37(2): 82-88.
   8. El-Allawy, T., Amerv, A., Atia, M. and Ibrahim, H. 1980.  An outbreak of ringworm in Oseemy sheep in Egypt. Assiut Vet. Med. J. 7(13-14): 333-338.
   9. Efuntoye, M.O.,Fashanu, S.O. 2001. Fungi isolated fromskins and pens of healthy animals in Nigeria. Mycopathol.153: 21-23.
   10. Genovese, L.M., Whitbread, T.J. and Campbell, C.K. 2001. cutaneous nodular phaeohyphomycosis in five horses associated with Alternariaalternaria infection.Vet. Rec. 148(2):55-56.
   11. Hullinger, G.A., Colejr, J.R., Elvinger, F. and Stewart, R.L.1999.Dermatophytosis in show lamb in the United States. Vet. Dermatol. 10: 73-76.
   12. Khosravi, A.R. andMahmoudi M 2003. Dermatophytes isolated from domestic animals in Iran. Mycoses, 46:222-225.
   13. Khosravi, A.R. 1996. Fungal flora of the hair coat of stray cats in Iran. Mycoses, 39: 241-243.
   14. Luffau, G. 1976.Teignes du mouton. Bull. Soc. vet. Prat. France, 60: 1-7.
   15. Moretti, A., Boncio, L., Pasquali, P. andFioretti, D.P. 1998. Epidemiological aspect of dermatophyte infection in horses and cattle. J. Vet. Med. B 45: 205-208.
   16. Power, M.W. and Malone, A. 1987. An outbreak of ringworm in sheep in Ireland caused by Trichophytonverrucosum. Vet. Rec. 121: 218-220.
   17. Pandey, V. S., Mahin, L. and Vnabreuseghem R. 1979. Prevalence and distribution of ringworm by Trichophytonverrucosum in sheep in the high Atlas of Morocco. Ann. Soc. blege Med. trop. 59: 385-389.
   18. Quinn, P.J., Markey, M.E., Carter, W.J., Donnelly, W.J. and Leonard, F.C 2002.Veterinary microbiology and microbial Diseases. Blackwell Science Ltd. London, UK

 

1. Rostami, A., Shirani, D., Shokri, H., Khosravi, A.R., Daieghazvivni, R. andTootian, Z. 2010. Fungal flora of the hair coat of Persian squirrel (Sciurusanomalus) with and without skin lesion in Tehran, Iran. J. Myco. Med. 20: 21-25.
2. Radostitis O.M., Gay C.C., Hinchcliff K.W. and Constable P.D. 2007. Veterinary medicine, A text book of the disease of cattle , horses, sheep , pigs and goats, 10^th ed. Sunders Elsevier, Edinburgh, p:1476-78.
3. Richard, J.L., Debey, M.C., Chermette, R., Pier, A.C., Hasegawa, A., Lund, A., Bratberg, A.M., Padhye, A.A. andConnole, M.D. 1994. Advances in veterinary mycology. J. Med. Vet. Mycol., 32 (Suppl 1): 169-187.
4. Rippon, J.W. 1977.  Pathogenesis and epidemiology of opportunistic mycotic infection: a review.
5. Shokri, H. andKhosravi, A.R. 2011. Fungal flora isolated from the skin of healthy dromedary camels (Camelusdormedarius).Int. J. Vet. Res. 5 (2): 109-112.
6. Sargison, N.D., Thomson, J.R., Scott, P.R. and Hopkins, G. 2002. Ringworm caused by Trichophytonverrucosum- an emerging problem in sheep flocks. Vet. Rec. 150(24):755-756.
7. Sood, N., Gugnani, H.E., Guarro, J., Joshi, A.P. andVijayan, V.K. 2007. Subcutaneous phaeohyphomycosis caused by Alternaria alternia, in a immunocomponent patient. Int. J. Dermatol. 46: 412-413.
8. Scott, D. B. 1975. An outbreak of ringworm in karakul sheep caused by a physiological variant of Trichophytonverrucosum Bodin. Onderstepoort J. vet. Res. 42:49-52.
9. Stojanov, I.M.,Jakšic, S.M. and Prodanov, J.Z. 2007. Presence and importance of saprophyte fungal organisms on dog skin. Proc.Nat. Sci. 113: 261-265.
10. Salkin, I.F. and Stone, W.B.1974.  Subcutaneous mycotic infection of a white-tailed deer. J. Wildl. Dis.10: 34-38.
11. Vennewald, I. andWlollina, U. 2005. Cutaneous infections due to opportunistic molds: Uncommon presentation. Clin. Dermol. 23: 565-571.