تأثیر استفاده از عصاره‌ شیرین‌بیان (Glycyrrhiza glabra) بر سطح ایمنی، پارامترهای بیوشیمیایی و عملکرد مرغ‌های تخم‌گذار

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 9، دوره 4، 3 (15) پاییز، آذر 1389، صفحه 933-941   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد صدقی^{* 1}؛ ابولقاسم گلیان²؛ پریسا سلیمانی³

¹دانشجوی دکتری تغذیه طیور دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استاد گروه علوم دامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه طیور دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

چکیده

این آزمایش به منظور بررسی سطوح مختلف عصاره­ شیرین­بیان بر تولید تخم­مرغ، وزن تخم­مرغ، وزن مخصوص، ضریب تبدیل غذایی، کیفیت پوسته و فاکتورهای خونی مرغ­های تخم­گذار انجام شد. 128 قطعه مرغ تخم­گذار در سن 58 هفتگی به مدت 12 هفته با چهار جیره­ حاوی سطوح 0، 2، 4 و 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان تغذیه شدند. آزمایش در غالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 4 تکرار و 8 قطعه مرغ در هر تکرار انجام شد. درصد تولید
تخم­مرغ مرغ­هایی که با جیره­ حاوی 4 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان تغذیه شدند، در مقایسه با گروه کنترل، بیشتر (06/0>p) و پوسته­ تخم مرغ آنها نسبت به مرغ­های تغذیه شده با 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان ضخیم­تر بود (05/0>p). درصد چربی حفره بطنی و کلسترول سرم پرندگان تغذیه شده با جیره­ حاوی 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان در مقاسیه با جیره­ کنترل، به طور معنی­داری کاهش یافت (05/0>p). افزودن 2، 4 و 6 گرم عصاره شیرین­بیان در کیلوگرم جیره، باعث افزایش تیتر SRBC کل و IgG شد.مصرف خوراک، ضریب تبدیل خوراک، وزن تخم­مرغ، وزن پوسته خشک، وزن مخصوص، درصد آلبومن و زرده­ و وزن اندام­های داخلی مرغ­های تغذیه شده با تیمارهای مختلف تفاوت معنی­داری نداشت. این مطالعه نشان داد که تغذیه مرغ­ها با جیره­ حاوی 4 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان باعث افزایش تولید تخم­مرغ و کیفیت پوسته می­شود. مصرف جیره حاوی 6 گرم بر کیلو­گرم عصاره­ شیرین­بیان، احتمالا چربی حفره­ بطنی را کاهش می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عصاره شیرین بیان؛ مرغ های تخم گذار؛ تولید تخم مرغ

اصل مقاله

مقدمه

    استفاده بی­رویه از آنتی­بیوتیک­ها در تغذیه دام و طیور باعث شده است که التیام عفونت­ها و درمان بیماری­ها با مشکل روبرو شود. بنابراین استفاده از آنتی­بیوتیک­ها در اتحادیه اروپا محدود شده است. این موضوع باعث شده است که محققین به دنبال جایگزین مناسبی برای آنتی­بیوتیک­ها در تغذیه طیور باشند (10). امروزه استفاده از افزودنی­ها­ی با منشأ گیاهی به منظور جایگزینی با آنتی بیوتیک­ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است. گیاه شیرین­بیان (Glycyrrhiza glabra) از خانواده لگومیناسه است و از مهم­ترین گیاهان دارویی است که از 4000 سال پیش برای درمان بسیاری از بیماری­ها استفاده شده است (2). تعدادی از مواد موثر این گیاه شامل تری­ترپن­های ساپونینی، فلاونوییدها و ایزوفلاون­ها است. مهم­ترین ماده موجود در گیاه شیرین­بیان، اسید گلیسریزیک است که مقدار آنها در ریشه­ شیرین­بیان بیشتر از سایر قسمت­های گیاه است (2).

عصاره گیاه شیرین­بیان دارای خواص ضد باکتریایی است بنابراین پیشنهاد شده که این ترکیب می­تواند به عنوان یک داروی ضد باکتریایی در درمان بیماری­ها به کار رود (15). نصیری اصل و حسین­زاده (1381) اثرات ضد ویروسی گیاه شیرین­بیان و ترکیب موثر حاصل از آن (گلیسریزین) را بررسی کردند. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که عصاره ریشه­ گیاه شیرین­بیان در برابر طیف وسیعی از ویروس­ها، اثر ضد ویروسی فعالی را نشان می­دهد (4). Sato و همکاران (2000) تاثیر خواص ضد قارچی چند عصاره گیاهی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این بررسی نشان داد که شیرین­بیان دارای خواص ضد قارچی می­باشد (17). اثرات مفید عصاره اتانولی شیرین بیان در درمان افراد مبتلا به تصلب شرایین ثابت شده است و تصور بر این است که شیرین بیان از اکسیداسیون LDL جلوگیری می­کند (9). علاوه بر خواص ذکر شده در بالا شیرین­بیان دارای خواص کاهش دهنده درد (1) و کاهش دهنده آسم (6) نیز می­باشد.

نتایج قبلی نشان داد که مصرف شیرین­بیان درتغذیه موش و انسان باعث کاهش وزن و چربی حفره بطنی می­شود (5، 14 و 19). ولی استفاده از این گیاه در تغذیه مرغ­های تخمگذار تاکنون گزارش نشده است. با توجه به وفور شیرین­بیان در ایران و خواص دارویی این گیاه استفاده از آن احتمالاً به­عنوان یک افزودنی در تغذیه مرغ­های تخم­گذار حائز اهمیت می‌باشد که در این مطالعه مورد بررسی قرار می­گیرد.

مواد و روش­ها

     آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 128 قطعه مرغ تخم­گذار تجاری سویه­ی های­لاین W36 در سن 58 تا 70 هفتگی انجام شد. هر تیمار شامل 4 تکرار بود که در هر تکرار 8 قطعه مرغ (4 قفس مجاور با 2 قطعه در هر قفس) قرار داشت. چهار سطح 0، 2، 4 و 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان به یک جیره پایه مکمل شدند (جدول1). مدت روشنایی روزانه آشیانه 16 ساعت و با استفاده از لامپ معمولی تأمین گردید. دمای آشیانه در طول آزمایش حدود 20 درجه سانتی­گراد بود. در طول آزمایش پرنده­ها دسترسی آزاد به آب و خوراک داشتند. تولید تخم مرغ و تلفات، روزانه رکورد­گیری شدند. مصرف خوراک در روز آخر هر هفته از مابه­التفاوت خوراک داده و مانده اندازه­گیری شد ولی به صورت هر چهار هفته یکبار گزارش شد وزن مخصوص با استفاده از
تخم­مرغ­های تولیدی در روزهای 13، 14، 27 و 28 هر دوره اندازه­گیری شد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 1- ترکیب و میزان مواد مغذی محاسبه شده در جیره پایه تغذیه شده به مرغ­های تخم­گذار در سن 58 تا 70 هفتگی

 

اجزای جیره پایه	(درصد)	ترکیب محاسبه شده
ذرت	5/61	انرژی قابل سوخت و ساز(kcal/kg)	2831
کنجاله سویا	95/21	پروتئین خام (درصد)	0/15
روغن گیاهی	4/3	کلسیم (درصد)	41/4
سنگ آهک	54/10	فسفر قابل دسترس (درصد)	40/0
دی کلسیم فسفات	45/1	متیونین (درصد)	36/0
متیونین	12/0	لیزین (درصد)	76/0
HCL لیزین	012/0	ترئونین (درصد)	59/0
ترئونین	035/0
مکمل مواد معدنی2	25/0
مکمل ویتامینی2	25/0
ویتامینE	10/0
نمک	398/0
جمع	100

 

¹ شیرین­بیان در سطوح 0، 2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم جیره به جیره پایه مکمل شد و 4 جیره آزمایشی ساخته شدند.

² مقدار در هر کیلوگرم جیره: ویتامین A، 10000واحد بین­المللی; ویتامین D3 9790 واحد بین­المللی; ویتامین E، 121 واحد بین­المللی; ویتامین K2، 2 میلی­گرم; ویتامین B12، 02/0 میلی­گرم; تیامین، 4 میلی­گرم; ریبوفلاوین، 4/4 میلی­گرم; نیاسین، 22 میلی­گرم; پیریدوکسین، 4 میلی­گرم; بیوتین، 03/0 میلی­گرم; فولیک اسید، 1 میلی­گرم; ca-پنتوتنات، 40 میلی­گرم; کولین کلرید، 840 میلی­گرم; اتوکسی کوئین، 125/0 میلی­گرم; Zn، 65 میلی­گرم; Mn، 75 میلی­گرم; Cu، 6 میلی­گرم; Se، 2/0 میلی­گرم; Fe، 75 میلی­گرم.

 

 

ترکیبات تخم­مرغ، در روز 14 و 28 هر دوره با استفاده از 3 تخم­مرغ از هر تکرار اندازه­گیری شدند. به طور خلاصه پس از شکستن تخم­مرغ­ها، سفیده و زرده از یکدیگر جدا شدند. زرده پس از جداکردن باقیمانده­ سفیده و لایه­های شالاز چسبیده به آن (با غلتاندن زرده بر روی کاغذ) توزین شد. برای اندازه­گیری رنگ زرده از رنگ استاندارد رش استفاده شد (13). قبل از وزن پوسته، باقیمانده­ سفیده موجود در داخل آن با آب شسته و برای محاسبه­ وزن سفیده، از فرمول زیراستفاده شد.

(وزن زرده + وزن پوسته­ مرطوب)- وزن کل تخم­مرغ = وزن سفیده

پوسته تخم­مرغ (همراه با غشاهای پوسته) پس از شستشوی در آب و خشک شدن در دمای اتاق به مدت 48 ساعت توزین شدند. سفیده و زرده­ مرطوب به صورت درصدی از وزن کل تخم­مرغ محاسبه و ضخامت پوسته با استفاده از میکرومتر دیجیتال اندازه­گیری شد.

وزن مخصوص تخم مرغ =وزن تخم مرغ در آب مقطر- وزن تخم مرغ در هوا/ وزن تخم مرغ در هوا

وزن مخصوص بر اساس روش Holder و Bradford (1979) با فرمول زیر اندازه­گیری شد (11). پاسخ ایمنی آنتی SRBC و ایمنوگلوبولین­های M و G با استفاده از سرم خون مرغ­ها در سن 69 هفتگی و با روش توصیه شده توسط
 Cheema و همکاران (2003) اندازه­گیری شد (7). برای تعیین تری­گلیسرید و کلسترول سرم، از طریق ورید بال پرنده در سن 70 هفتگی خونگیری به عمل آمد. تری­گلیسرید و کلسترول با استفاده از کیت­های شرکت زیست شیمی و مطابق دستورالعمل آن اندازه­گیری شد.

آنالیز آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­های خطی عمومی نرم­افزار SAS تجزیه و تحلیل و میانگین­ها با روش توکی در سطح (05/0>p) مقایسه شدند. از مدل آماری زیر برای تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد:      Yij = µ + Ai + Bj + eij

Yij= مقدار اندازه­گیری شده برای هر پرنده، µ= میانگین جامعه، Ai= اثر عصاره­ شیرین­بیان، Bj= اثر بلوک،
 eij= خطای آزمایشی.

یافته­ها

    عملکرد مرغ­های تخم­گذار تغذیه شده با جیره­های حاوی 0، 2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم عصاره شیرین بیان در سن 58 الی 70 هفتگی در جدول 2 نشان داده شده است. درصد تولید تخم­مرغ در مرغ­های تغذیه شده با جیره­ حاوی 4 گرم در کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان در مقایسه با گروه کنترل، در سن 58-62 هفتگی بیشتر (06/0>p) بود ولی در کل دوره تأثیری نداشت. وزن تخم­مرغ، تولید تخم­مرغ روزانه، مصرف خوراک و ضریب تبدیل در کل دوره­ آزمایش تحت تأثیر سطوح مختلف عصاره شیرین­بیان قرار نگرفتند.           

 

جدول2- تاثیر تغذیه­ سطوح مختلف عصاره­ شیرین­بیان بر عملکرد مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

		عصاره­ شیرین­بیان (گرم در کیلوگرم جیره)
		0		2		4		6		سطح معنی­داری
سن (هفته)		تولید تخم­مرغ (درصد)
58-62		3± 13/79		4± 48/83		1± 6/85		3± 14/82		060/0
62-66		4±5/78		2± 4/83		4± 4/80		3± 5/80		493/0
66-70		2±3/73		2±4/73		3± 9/70		3± 7/72		798/0
58-70		1±0/77		3±0/80		3± 6/79		2± 9/78		466/0
		میزان تخم­مرغ تولیدی روزانه (گرم/مرغ/روز)
58-62		2± 5/51		2± 9/53		1± 6/55		2± 3/53		100/0
62-66		3± 8/51		2± 3/54		2± 3/53		2± 0/53		726/0
66-70		2± 0/48		0/5± 3/47		2± 4/47		1± 8/46		795/0
58-70		5/0± 5/50		2± 8/51		2± 1/52		1± 8/50		613/0
		مصرف خوراک (گرم/مرغ/روز)
58-62		5± 98		4± 101		5± 101		5 ± 97		157/0
62-66		3± 98		4±  94		4 ± 97		3±  97		579/0
66-70		3± 90		5±  90		6± 93		3±  91		674/0
58-70		2± 94		2±  95		6± 97		3 ± 95		611/0
		ضریب تبدیل خوراک (گرم خوراک/گرم تخم­مرغ)
58-62		08/0± 83/1		1/0± 89/1		1/0± 84/1		14/0± 83/1		722/0
62-66		1/0± 10/2		1/0± 97/1		3/0± 00/2		12/0± 00/2		681/0
66-70		2/0± 99/1		1/0± 93/1		09/0±00/2		16/0± 00/2		469/0
58-70		06/0± 95/1		08/0± 91/1		17/0±97/1		08/0± 95/1		829/0

 

کیفیت تخم مرغ مرغ­های تخم­گذار تغذیه شده با جیره­های حاوی 0، 2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان در سن 58 الی 70 هفتگی در جدول 3 نشان داده شده است. پوسته تخم­مرغ تولید شده از مرغ­های تغذیه شده با جیره­ حاوی 4 گرم بر کیلوگرم در مقایسه با 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان به طور معنی­داری ضخیم­تر بود. مصرف جیره­های حاوی عصاره­ شیرین­بیان بر وزن خشک پوسته، وزن مخصوص، درصد سفیده و زرده­ مرطوب براساس وزن کل تخم­مرغ و رنگ زرده تأثیر­گذار نبود.

 

جدول 3- تأثیر سطوح مختلف عصاره­ شیرین­بیان در جیره بر عوامل کیفی تخم­مرغ مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

		عصاره­ شیرین­بیان (گرم در کیلوگرم جیره)
		0		2		4		6		سطح معنی­داری
سن (هفته)		ضخامت پوسته تخم­مرغ (میکرومتر)
58-62		8±    387		10±  378		17  ±  395		14±384		264/0
62-66		10±   394		5±    394		22  ±  388		13±376		269/0
66-70		7±     ab376		6±    ab372		10±a384		4±b364		018/0
58-70		5±      ab387		3±     ab382		14±a390		4±b376		042/0
		وزن پوسته تخم­مرغ (گرم)
58-62		26/0± 82/5		7/0±52/5		27/0±85/5		19/0±75/5		771/0
62-66		14/0± 52/5		13/0 ±78/5		16/0±68/5		18/0±85/5		061/0
66-70		13/0±50/5		14/0 ± 61/5		4/0   ±87/5		10/0±67/5		249/0
58-70		17/0±63/5		26/0 ± 64/5		18/0  ±79/5		13/0±77/5		644/0
		نسبت وزن زرده به کل وزن تخم­مرغ
58-62		5/0±    7/26		1± 9/26		2±2/30		01/0±0/28		183/0
62-66		8/0±  8/27		5/1±7/26		2±0/26		02/0±2/28		323/0
66-70		9/0   ±7/26		1±5/27		7/0±1/27		1/1±1/27		541/0
58-70		8/0    ±1/27		6/0±1/27		8/0±7/27		5/0±8/27		856/0
		نسبت وزن سفیده به کل وزن تخم مرغ
58-62		1± 2/64		1± 0/64		3± 7/60		3/0±7/62		179/0
62-66		2    ± 1/61		3/1± 0/64		3± 6/64		4/2±4/62		252/0
66-70		9/0 ±  1/64		2/1±5/63		7/0±6/63		52/0±2/64		456/0
58-70		1  ±   8/63		74/0±8/63		2/1±0/63		4/1±1/63		824/0
		وزن مخصوص تخم­مرغ
58-62		002/0± 083/1		004/0± 085/1		01/0±084/1		003/0± 081/1		372/0
62-66		009/0± 081/1		002/0± 083/1		03/0±082/1		002/0± 083/1		949/0
66-70		003/0±086/1		002/0± 085/1		003/0±080/1		002/0± 083/1		446/0
58-70		001/0±083/1		004/0±084/1		004/0±082/1		002/0± 082/1		514/0
		رنگ رش
58-70		3/0± 03/7		31/0±10/7		27/0±12/7		21/0±88/6		640/0

 

a وb: میانگین­های هر سطر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

وزن اندام­های داخلی و فاکتور­های خونی مرغ­های تخم­گذار تغذیه شده با جیره­های حاوی 0، 2، 4 و 6 گرم در کیلوگرم عصاره شیرین بیان در سن 58 الی 70 هفتگی در جدول 4 نشان داده شده است. تفاوت معنی­داری در وزن کبد، قلب، طحال یا کل اندام­های داخلی در اثر افرودن عصاره شیرین بیان به جیره مرغ­های تخم­گذار مشاهده نشد. چربی حفره­ بطنی مرغ­های تغذیه شده با سطح 6 گرم بر کیلوگرم عصاره­ شیرین­بیان در مقایسه با گروه کنترل به طور معنی­داری کمتر بود.

تغذیه­ عصاره­ شیرین­بیان تاثیر معنی­داری بر تری­گلیسرید سرم نداشت ولی غلظت کلسترول در پرندگان تغذیه شده با 6 گرم بر کیلوگرم شیرین­بیان نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. تغذیه­ی مرغ­های تخم­گذار با سطوح مختلف عصاره شیرین­بیان باعث افزایش تیتر آنتی SRBC کل و IgG شد (05/0>p) ولی بر تیتر IgM تأثیری نداشت.

 

 

جدول 4-  تاثیر سطوح مختلف عصاره­ شیرین­بیان در جیره بر درصد اندام­های داخلی و فاکتور­های خونی مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

 

		عصاره­ شیرین­بیان (گرم در کیلوگرم جیره)
		0		2		4		6		سطح معنی­داری
		وزن (درصد وزن لاشه)
چربی حفره بطنی		5/2±96/14		6/3±25/13		16/1±98/10		1/3±  37/8		048/0
کبد		5/0± 22/5		6/0±  55/4		85/0± 52/4		8/0±  93/4		335/0
طحال		02/0± 18/0		03/0± 14/0		01/0± 16/0		04/0±15/0		490/0
کل دستگاه گوارش		7/1±43/19		4/1±34/19		8/4±47/19		1/2±01/21		914/0
قلب		12/0     ± 86/0		07/0± 87/0		02/0±81/0		19/0± 87/0		908/0
		تیتر SRBC
SRBC		7/1±   62/6		86/0±25/9		2/1± 0/9		2/0±75/8		048/0
IgG		64/0± 75/2		28/0± 75/3		6/0±75/3		62/0±87/3		042/0
IgM		4/1±   87/3		1± 50/5		6/0±25/5		62/0±88/4		075/0
		کلسترول سرم (میلی­گرم/دسی­لیتر)
سن 64 هفته		12± a211		11± ab184		7±  ab199		11± b153		047/0
سن 70 هفته		8± 226		13± 229		15±226		10± 215		453/0
		تری­گلیسرید(میلی­گرم/دسی­لیتر)
سن 64 هفته		7±    454		6±450		10± 456		13±457		555/0
سن 70 هفته		9±    478		5± 478		4± 488		6± 485		930/0

 

a                  وb: میانگین­های هر سطر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

 

بحث و نتیجه­گیری

     عدم تأثیر پودر شیرین بیان بر خوراک مصرفی در این آزمایش با نتایج Aoki و همکاران (2007)، Nakagawa و همکاران (2004) و Tominaga و همکاران (2006) مطابقت داشت (5، 14 و 19). بررسی نتایج آزمایشات این محققین روی موش نشان داد که هیچ تغییری در میزان خوراک مصرفی در هنگام استفاده از مقادیر مختلف شیرین بیان در مقایسه با تیمار شاهد مشاهده نشد. غریب­ناصری و همکاران (1386) گزارش کردند که عصاره آبی الکلی برگ شیرین بیان باعث کاهش انقباضات ایلئومی در موش می­شود و بیان کردند که احتمالاً این عصاره بدون دخالت رسپتور­های بتا آدرنرژیک، اوپیوئیدی و نیتریک اکساید سبب کاهش انقباضات ایلئومی می­شود و نتیجه گرفتند که بخش عمده این اثر مهاری با دخالت کانال­های عبور کلسیم اعمال می­شود و احتمال می­رود بخش کمی از عملکرد ضد انقباضی این عصاره نتیجه فعال شدن کانال­های پتاسیمی وابسته به ATP بوده و شاید این اثر ضد انقباضی نتیجه عملکرد فلاونوئیدهای موجود در عصاره شیرین بیان باشد (3). بنابراین به نظر می­رسد که عصاره­ شیرین­بیان باعث کاهش در سرعت عبور خوراک و افزایش قابلیت هضم و جذب کلسیم در مرغ­های تخم­گذار شده است.

نتایج این آزمایش در مورد کاهش چربی حفره بطنی بر اثر حضور شیرین­بیان در جیره­ با نتایج Aoki و همکاران (2007)، Nakagawa و همکاران (2004) و Tominaga و همکاران (2006) مطابقت داشت (5، 14 و 19). این محققین گزارش کردند که استفاده از اسانس شیرین بیان در تغذیه­ موش، باعث کاهش معنی­داری در چربی حفره بطنی می­شود. در ابتدا تصور بر این بود که کاهش چربی حفره بطنی ناشی از سه دلیل کاهش در میزان مصرف خوراک، جذب لیپید­ها و بیوسنتز اسید­های چرب و افزایش در اکسیداسیون این اسیدها باشد (14). ولی بررسی نتایج آزمایشات Aoki و همکاران (2007) و Tominaga و همکاران (2006) نشان داد که هیچ تغییری در میزان مصرف خوراک مشاهده نشد (5 و 19). همچنین سطح تری­گلیسرید خون نیز تغییری نداشت که این عدم تغییر در جذب چربی خوراک را نشان می­دهد. بنابراین کاهش چربی حفره بطنی مرغ­ها احتمالاً به دلیل کاهش در سنتز اسیدهای چرب و افزایش اکسیداسیون این اسیدها می­باشد. Aoki و همکاران (2007) با استفاده از Microarray و PCR Real-time نشان دادند که شیرین­بیان باعث کاهش چربی از طریق کاهش بیان ژن­های موثر در سنتز و افزایش بیان ژن­های مؤثر در اکسیداسیون اسید­های چرب می­شود (5).

در این مطالعه استفاده از عصاره شیرین بیان باعث افزایش تیتر SRBC شد که احتمالاً می­تواند به دلیل حضور مواد موثر موجود در شیرین بیان باشد. مطالعه Kong و همکاران (2006) نشان داد که ترکیبات 4 گونه از گیاهان دارویی محلی چینی (گون، اپیمدیوم، وسمه تیره و پروپولیس) سبب افزایش قدرت سیستم ایمنی هومورال جوجه­های گوشتی در برابر ویروس بیماری نیوکاسل در شرایط درون­تنی و برون­تنی شدند (12).

 تغذیه­ عصاره شیرین­بیان تأثیر معنی­داری برروی تری­گلیسرید سرم نداشت که با نتایج Fuhrman و همکاران (2002) مغایرت دارد (9). غلظت کلسترول در پرندگان تغذیه شده با 6 گرم بر کیلوگرم شیرین­بیان نسبت به گروه کنترل کاهش یافت. Fuhrman و همکاران (2002) نیز نشان دادند که مصرف عصاره­ شیرین­بیان در بیماران هیپرکلسترولمیک سبب کاهش کلسترول تام، LDL، کلسترول و تری­گلیسرید شد (9). عصاره­ شیرین­بیان احتمالا از طریق فلاونوئیدهای هیسپاگلابریدین B، هیسپاگلابریدین A و فورمونونتین موجود در آن بر روی متابولیسم اسید آراشیدونیک اثر گذاشته و سبب کاهش تولید رادیکال­های آزاد می­گردد. این ترکیبات همچنین خاصیت ضد پلاکتی، ضد التهابی و آنتی­اکسیدانی دارند (18).

فعالیت آنتی­اکسیدانی عصاره­ ریشه­ شیرین­بیان در مقابل اکسیداسیون کلسترول در شرایط درون­تنی و برون­تنی نشان داده شده است. ترکیب­های آنتی­اکسیدان جدا شده از ریشه­
شیرین­بیان شامل: ایزوپرنیل چالکون، گلابریدین و فورمونونتین است. گلابریدین قسمت عمده­ عصاره را تشکیل می­دهد (20). گلابریدین از طریق کاهش فعالیت NADPH اکسیداز، مانع اکسیداسیون LDL کلسترول می­شود (16). کاهش اکسیداسیون LDL کلسترول به هنگام مصرف عصاره­ شیرین­بیان شاید به دلایلی از قبیل متصل شدن ترکیبات آن به LDL کلسترول، از بین بردن رادیکال­های آزاد و حفاظت آنتی­اکسیدان­های مربوط به اکسیده شدن کلسترول مثل کاروتنوئیدها باشد (9). اثرات بازدارندگی عصاره­ شیرین­بیان بر روی تجمع LDL کلسترول نیز در سال 2002 توسط Fuhrman و همکاران گزارش شده است. آن­ها گزارش نمود که خاصیت تجمع در LDL کلسترول غنی با پلی فنل شیرین­بیان به میزان 50 % کاهش می­یابد زیرا پلی­فنل­ها به ذرات LDL کلسترول متصل می­شوند. واکنش بین LDL کلسترول و پلی فنل­های شیرین بیان واکنش متقابل مابین لیپوپروتئین­ها و تجمع بعدی آنها را تحت تأثیر قرار می­دهد و مانع تجمع ذرات LDL کلسترول و در نتیجه تشکیل سلول کف­آلود می­شود (9).

نتایج این آزمایش نشان داد که مکمل کردن جیره­ مرغ­های تخم­گذار با 4 گرم عصاره­ شیرین­بیان به ازای هر کیلوگرم باعث بهبود تولید و ضخامت پوسته شد. در حالی­که مصرف 6 گرم در کیلوگرم جیره باعث کاهش سطح کلسترول سرم و چربی حفره بطنی مرغ­ها شد. همچنین افزودن 2، 4 و 6 گرم عصاره شیرین­بیان در کیلوگرم جیره باعث افزایش تیتر SRBC کل و IgG شد.

مراجع

1. زارعیان، پ.، اسماعیلی، م. و طاهریان، م. 1383. اثر ضددردی عصاره هیدروالکلی ریشه شیرین بیان در موش صحرایی نر در دو مدل درد حاد و مزمن. مجله دانشکده پزشکی، 62(10): صفحات: 857-851.
2. زرگری، ع. 1376. گیاهان دارویی. جلد اول، انتشارات دانشگاه تهران، صفحات: 647-655.
3. غریب­ ناصری، م.ک.، عربیان، م. و غریب­ناصری، ز. 1386. اثر ضد انقباضی عصاره آبی الکلی برگ شیرین بیان بر انقباضات ایلئوم موش صحرایی، مجله دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، 3(3): صفحات:9-1.
4. نصیری اصل م. و حسین زاده، ح. 1381. بررسی اثرات ضد تشنجی، خواب آوری و شل کنندگی عضلانی ربنوکسولون، ماده مؤثر سنتتیک از گیاه شیرین بیان در موش. فصلنامه گیاهان دارویی، 2(5): صفحات 13-22.
5. Aoki, F., Honda, S., Kishida, H., Kitano, M., Arai, N., Tanaka, H. et al. 2007. Suppression by licorice flavonoids of abdominal fat accumulation and body weight gain in high-fat diet-induced obese C57BL/6Jmice. Bioscience biotechnology biochemistry. 71(1):206-214.
6. Arjun, R., Mabalirajan, U., Das, M., Bhattacharya, I., Dinda, A.K., Gangal, S.V. and B. Ghosh. 2006. Glycyrrhizin alleviates experimental allergic asthma in mice. International Immunopharmacology. 6(9):1468-1477.
7. Cheema, M.A., Qureshi, M.A. and Havenstein, G.B. 2003. A comparison of the immune response of a 2001 commercial broiler with a 1957 randombred broiler strain when fed representative 1957 and 2001 broiler diets. Poultry Science. 82: 1519-1529.
8. Fuhrman, B., Volkova, N., Kaplan, M., Presser, D., Atttias, J., Hayek, T. and Aviram, M. 2002. Antiatherosclerotic effects of licorice extract supplementation on patients: increased resistance of LDL to atherogenic modifications, reduced plasma lipid levels, and decreased systolic blood pressure. Nutrition. 18(3):268-273.
9. Fuhrman, B., Volkova, N., Kaplan, M., Presser, D., Atttias, J., Hayek, T. and Aviram, M. 2002. Antiatherosclerotic effects of licorice extract supplementation on patients: increased resistance of LDL to atherogenic modifications, reduced plasma lipid levels, and decreased systolic blood pressure. Nutrition. 18(3):268-273.
10. Hernandez, F., Madrid, J., Garca, V., Orengo, J. and Megas, M.D. 2004. Influence of two plant extracts on broilers performance, digestibility, and digestive organ size. Poultry Science. 83:169-174.
11. Holder, D.P. and Bradford, M.V. 1979. Relationship of specific gravity of chicken eggs to number of cracked eggs and percent shell. Poultry Science. 58:250-251.
12. Kong, X.F., Hu, Y.L., Yin, Y.L., Wu, G.Y., Rui, R., Wang, D.Y. and Yang, C.B. 2006. Chinese herbal ingredients are effective immune stimulators for chickens infected with the Newcastle disease virus. Poultry science. 85:2169-2175.
13. Leeson, S. and Caston, L. 2004. nrichment of Eggs with Lutein. Poultry Sience. 83:1709-712.
14. Nakagawa, K., Kishida, H., Arai, N., Nishiyama, T. and Mae, T. 2004. icorice flavonoids suppress abdominal fat accumulation and increase in blood glucose level in obese diabetic KK-A(y) mice. Biological and. Pharmaceutical bulletin. 27(11):1775-1778.
15. Nowakowska, Z. 2006. A review of anti-infective and anti-inflammatory chalcones. Eur. J. of Medicinal Chem. 42:125-137.
16. Rosenbla, M., Belinky, P., Vaya, J., Levy, R., Hayek, T. and Colemani, R. 1999. acrophage Enrichment with the Isoflavan Glabridin Inhibits NADPH Oxidaseinduced Cell-mediated Oxidation of Low Density Lipoprotein. Journal of biological chemistry. 274 (20):13790-3799.
17. Sato, J., Goto, K., Nanjo, F., Kawai, S. and Murata, K. 2000.Antifungal activity of plant extracts against Arthrinium sacchari and Chaetomium funicola. Journal of Bioscience and Bioengineering. 90(4):442-446.
18. Somjen, D., Esther, K., Vaya, J. and Tamir, S. 2004. Esterogen-like activity of licorice root constituents glabridin and glabrene in vascular tissues in vitro and in vivo. Steroid biochemistry. and molecular biolgy. 91:147-155.
19. Tominaga, Y., Tatsumasa, M., Mitsuaki, K., Yoshiro, S., Hideyuki, I. and Nakagawa, N. 2006. Licorice flavonoid oil effect body weight loss by reduction of body fat mass in overweight subject. Journal of health science. 52(6):672-683.
20. Vaya, J., Belinky, P.A. and Aviram, M. 1997. Antioxidant constituents from licorice roots isolation, structure elucidation and antioxidative capacity toward LDL oxidation. Free Radical biology and Medicine. 23(2):302-313.