بررسی اثر سطوح مختلف کنجاله گوار (Cyamopsis tetragonoloba) و آنزیم بتاماناناز بر سطح ایمنی، پارامترهای بیوشیمیایی سرم و عملکرد مرغ‌های تخم‌گذار

آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی

مقاله 3، دوره 4، 4 (16) زمستان، اسفند 1389، صفحه 975-985   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

پریسا سلیمانی^{* 1}؛ ابولقاسم گلیان²؛ عبدالمنصور طهماسبی³؛ محمد صدقی⁴

¹دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه طیور دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²استاد گروه علوم دامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

³دانشیار گروه علوم دامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

⁴دانشجوی دکترای تغذیه طیور دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

این آزمایش به منظور ارزیابی تأثیر استفاده از سطوح مختلف کنجاله گوار با مکمل آنزیمی و بدون آن، بر کیفیت تخم­مرغ و عملکرد مرغ­های تخم­گذار انجام شد. دویست و هشتاد و هشت مرغ تخم­گذار در سن 58 هفتگی به مدت 12 هفته با جیره­های حاوی 0، 3، 6 و 9% کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیم بتاماناناز (همی­سل) تغذیه شدند. آزمایش به صورت فاکتوریل 4×2 در غالب طرح بلوک­های کامل تصادفی انجام گرفت، به طوری که در هر تیمار، 4 تکرار (در هر تکرار 9 قطعه مرغ) وجود داشت. تغذیه­ مرغ­ها تا سطح 9% کنجاله گوار، بر روی درصد تولید تخم­مرغ، وزن مخصوص، وزن پوسته و ضخامت پوسته اثر منفی نداشت. میزان تخم­مرغ تولیدی روزانه مرغ­های تغذیه شده با جیره­ حاوی 9% کنجاله گوار در مقایسه با جیره 3% و گروه کنترل، به­طور معنی­داری کاهش یافت. عملکرد، کیفیت تخم مرغ و فاکتورهای خونی تحت تأثیر آنزیم بتاماناناز قرار نگرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که تا سطح 6% کنجاله گوار می­تواند در جیره­ مرغ­های تخم­گذار در سن 58 تا 70 هفتگی بدون اثر منفی بر عملکرد و پارامترهای کیفی تخم­مرغ استفاده شود. استفاده از سطوح پایین کنجاله گوار (3%) در مرغ­های تخم­گذار تغذیه شده با جیره­ بر پایه­ ذرت و سویا به دلیل خواص پری­بیوتیکی گوار، می­تواند باعث بهبود در عملکرد شود. به­علاوه کنجاله­ گوار در سطوح 6 و 9% باعث کاهش میزان کلسترول و تری­گلیسرید سرم شد و استفاده از کنجاله­ گوار بر تیتر SRBC، IgG و IgM تأثیرگذار نبود.

کلیدواژه‌ها

کنجاله گوار؛ مرغ‌های تخم‌گذار؛ آنزیم بتاماناناز

اصل مقاله

مقدمه

 

    کمبود خوراک دام از معضلات اساسی و قابل توجه در صنعت دامپروری است و برای جبران این کمبود، بهره­گیری از منابع جدید غذایی و ضایعات محصولات کشاورزی و نیز عمل­آوری مناسب آنها جهت تغذیه­ دام یکی از راه حل­ها در کشورها­ی در حال توسعه و پیشرفته است. گوار با نام علمی (Cyamopsis tetragonoloba) یک لگوم مقاوم به خشکی می­باشد که حاوی سطح بالایی از پلی­ساکارید گالاکتومانان می­باشد. محصول اصلی دانه­ گوار، صمغ است که در طی فرایند تولید آن، دانه به دو جزء پوسته  (Hull)با پروتئین پایین و جنین (Germ) با پروتئین بالا شکسته
می­شود. این دو جزء مجدداً ترکیب شده و کنجاله (Meal) با پروتئین بالا را تولید می­کنند. صمغ گوار از مقدار زیادی پلی­ساکارید گالاکتومانان با ویسکوزیته­ بالا تشکیل شده که تقریباً حاوی 65% مانوز و 35% گالاکتوز است. مقدار باقی مانده­ صمغ در کنجاله گوار تقریباً 18 تا 20% می­باشد (4). سطح پروتئین خام کنجاله گوار بسته به نسبت پوسته و جنین موجود در آن بین 35 تا 5/47% ماده­ خشک است (2). هشتاد و هشت درصد نیتروژن موجود در کنجاله گوار، پروتئین حقیقی بوده و مقدار آرژنین آن تقریباً 2 برابر کنجاله سویا است، اما متیونین و لیزین آن برای رشد مطلوب، ناکافی می­باشند (22).

اگرچه مصرف سطوح بالای پلی­ساکارید­های غیرقابل هضم باعث کاهش بازده خوراک مصرفی طیور می­شود، بررسی­های بسیاری، عملکردهای فیزیولوژیکی مفیدی را برای گالاکتومانان مانند آنچه در گوار یافت می­شود، نشان دادند. برخی از این اثرات مفید شامل کاهش کلسترول پلاسما (9)، کاهش گلوکز سرم پس از مصرف خوراک (11)، کاهش جمعیت میکروارگانیسم­های مضر (6) و افزایش فعالیت ماکروفاژی (10) می­باشد. صمغ (Gum) می­تواند خصوصیات حجم ناحیه­ روده­ای–معده­ای را تغییر دهد. ویسکوزیته­ بالا به علت تغییر سرعت عبور مواد هضمی از دستگاه گوارش، ضخیم شدن لایه­ آب بدون حرکت در جدار مخاطی پرزها و کاهش برخورد و تماس آنزیم و سوبسترا باعث کاهش در حلالیت و جذب بیشتر مواد مغذی می­شود (1 و 5).

Verma و McNab (1982) گزارش کردند، غلظت­های بالای کنجاله گوار در جیره­ جوجه­های گوشتی سبب اسهال، کاهش نرخ رشد و افزایش مرگ و میر شد (21). در رابطه با مرغ­های تخم­گذار، Bakshi و همکاران (1964)، گزارش کردند با افزایش تغذیه­ سطوح گوار، تولید تخم­مرغ و بازده خوراک، کاهش می­یابد (3). همچنین Couch و همکاران (1967) گزارش کردند کیفیت داخلی و خارجی تخم­مرغ با استفاده از کنجاله گوار تغییر نمی­کند (8)، گرچه Verma و McNab (1984) بیان کردند رنگ زرده با افزایش سطوح کنجاله گوار کاهش می­یابد (22).

ارزیابی مطالعات قبلی در رابطه با تأثیر مصرف گوار به خصوص در استفاده از کنجاله گوار در تغذیه­ مرغ­های
تخم­گذار در مرحله­ آخر تولید بسیار متغیر است. به طور کلی یافته­های پیشین بر این موضوع توافق دارند که استفاده از سطح 10% یا بیشتر گوار موجب کاهش تولید تخم­مرغ و بازده مصرف خوراک و تقلیل یافتن رنگ زرده­ تخم­مرغ می­شود. با توجه به اینکه مطالعات انجام شده بر روی تأثیر گوار در تغذیه­ مرغ تخم­گذار اندک می­باشد و همچنین تأثیر استفاده از آنزیم بتاماناناز در جیره مرغ­های تخم­گذار حاوی گوار مورد آزمایش قرار نگرفته است، بنابراین آزمایشی با هدف بررسی استفاده از سطوح مختلف کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیمی بر سطح ایمنی، فاکتورهای کیفی تخم­مرغ و عملکرد مرغ­های تخم­گذار در فاز آخر تولید، طراحی و انجام شد.

مواد و روش­ها

   یک آزمایش فاکتوریل 4×2 در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 288 قطعه مرغ تخم­گذار تجاری سویه­ی های-­لاین W36 انجام شد. هر تیمار شامل 4 تکرار بود که در هر تکرار 9 قطعه مرغ تخم­گذار (3 قفس مجاور در هر قفس 3 قطعه) قرار داشت. فاکتورهای مورد آزمایش شامل 4 سطح کنجاله گوار (0، 3، 6 و 9 درصد جیره) با و بدون مکمل آنزیم بتاماناناز بود که به مدت 12 هفته (سه دوره 28 روزه) به
مرغ­های تخم­گذار سن 58-70 هفتگی تغذیه شدند (جدول 1). مدت روشنایی آشیانه 16 ساعت با استفاده از لامپ معمولی تأمین گردید و دمای آشیانه حدود 20 درجه­ سانتی­گراد بود. در طول آزمایش پرنده­ها دسترسی آزاد به آب و خوراک داشتند. تولید تخم مرغ و تلفات، روزانه و وزن تخم مرغ و خوراک مصرفی به صورت 28 روزه رکورد­گیری شدند. وزن مخصوص و وزن تخم­مرغ، با استفاده از تخم­مرغ های تولیدی در روزهای 13 و 14 و 27 و 28 هر دوره اندازه­گیری شد. صفات تولیدی با استفاده از داده­های تولید روزانه تخم­مرغ و میزان مصرف دوره­ای غذا محاسبه گردیدند. برای اندازه­گیری ترکیبات
تخم­مرغ، هر دو هفته، 3 تخم­مرغ از هر تکرار مورد استفاده قرار گرفت. پس از شکستن تخم­مرغ­ها، سفیده و زرده از یکدیگر جدا شدند. زرده پس از جداکردن باقیمانده­ سفیده و لایه­های شالاز چسبیده به آن (با غلتاندن زرده بر روی کاغذ) توزین شد.

 

جدول 1- ترکیب جیره­های آزمایشی تغذیه شده به مرغ­های تخم­گذار در سن 58 تا 70 هفتگی

اجزای جیره		0% گوار		3% گوار		6% گوار		9% گوار
ذرت		5/61 9/21		9/63		4/65		1/67
کنجاله سویا				5/17		4/13		2/9
کنجاله گوار		0		3		6		9
روغن گیاهی		40/3		45/2		90/1		27/1
سنگ آهک		55/10		56/10		57/10		57/10
دی کلسیم فسفات		45/1		38/1		41/1		43/1
متیونین		120/0		125/0		130/0		138/0
HCL لیزین		012/0		059/0		100/0		145/0
ترئونین		035/0		057/0		080/0		104/0
مکمل ویتامینی1		25/0		25/0		25/0		25/0
مکمل مواد معدنی 1		25/0		25/0		25/0		25/0
ویتامین E		10/0		10/0		10/0		10/0
نمک		398/0		398/0		398/0		398/0
جمع		100		100		100		100
ترکیب محاسبه شده
انرژی قابل سوخت و ساز ( kcal/kg)		2831		2828		2832		2831
پروتئین خام (درصد)		00/15		00/15		03/15		00/15
کلسیم (درصد)		41/4		40/4		40/4		40/4
فسفر قابل دسترس (درصد)		40/0		38/0		38/0		38/0
متیونین (درصد)		36/0		36/0		36/0		36/0
لیزین (درصد)		76/0		76/0		76/0		76/0
ترئونین (درصد)		59/0		58/0		59/0		59/0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

¹مقدار در هر کیلوگرم جیره: ویتامین A، 10000واحد بین­المللی; ویتامین D₃ 9790 واحد بین­المللی; ویتامین E، 121 واحد بین­المللی; ویتامین K₂، 2 میلی­گرم; ویتامین B₁₂، 02/0 میلی­گرم; تیامین، 4 میلی­گرم; ریبوفلاوین، 4/4 میلی­گرم; نیاسین، 22 میلی­گرم; پیریدوکسین، 4 میلی­گرم; بیوتین، 03/0 میلی­گرم; فولیک­اسید، 1 میلی­گرم; ca-پنتوتنات، 40 میلی­گرم; کولین­کلرید، 840 میلی­گرم; اتوکسی­کوئین، 125/0 میلی­گرم; Zn، 65 میلی­گرم; Mn، 75 میلی­گرم; Cu، 6 میلی­گرم; Se، 2/0 میلی­گرم; Fe، 75 میلی­گرم.

 

 

قبل از وزن کردن پوسته، باقیمانده­ سفیده­ موجود در داخل آن با آب شسته و برای محاسبه­ وزن سفیده، از فرمول زیر استفاده شد.

(وزن زرده + وزن پوسته­ مرطوب)- وزن کل تخم­مرغ = وزن سفیده

پوسته­ تخم­مرغ (همراه با غشاهای پوسته) در آب گرم شسته شد و برای خشک شدن به مدت 48 ساعت در دمای اتاق به طور دمر نگه­داری شد. درصد آلبومن و زرده مرطوب به صورت درصد از وزن کل تخم­مرغ محاسبه شدند. ضخامت پوسته­ تخم­مرغ با استفاده از میکرومتر دیجیتال اندازه­گیری شد. وزن مخصوص (SG) بر اساس روش Holder و Bradford (1979) با فرمول زیر اندازه­گیری شد (14).    
SG=A/(A-B) به­طوری که A= وزن تخم­مرغ در هوا     B= وزن تخم­مرغ در آب مقطر

برای تعیین گلوکز، تری­گلیسرید و کلسترول سرم، از طریق سیاهرگ زیر بال پرنده در سن 70 هفتگی خونگیری به­عمل آمد. با استفاده از کیت­های شرکت زیست شیمی و مطابق دستورالعمل توصیه شده توسط این شرکت، نمونه­های مورد نظر آماده و با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر غلظت آنها اندازه­گیری شد.

پاسخ ایمنی آنتی SRBC و ایمنوگلوبولین­های M و G با استفاده از سرم خون مرغ­ها در سن 69 هفتگی و با روش توصیه شده توسط Cheema و همکاران (2003) اندازه­گیری شد (7). آنالیز آماری داده­ها با استفاده از روش مدل­های خطی عمومی نرم­افزار SAS تجزیه و تحلیل و میانگین­ها با روش توکی در سطح (05/0>p) مقایسه شدند. از مدل آماری زیر برای تجزیه و تحلیل داده­ها استفاده شد:

Yijk= µ+ αi+ βj+ (αβ)ij+ Pk+ εijk

Yijk= مقدار اندازه­گیری شده برای هر پرنده، µ= میانگین جامعه، αi= اثر گوار، βj= اثر آنزیم، (αβ)ij= اثر متقابل گوار و آنزیم، Pk= اثر بلوک و εijk= خطای آزمایشی.

 

یافته­ها

درصد تولید تخم­مرغ مرغ­های تغذیه شده با سطوح 6 و 9% کنجاله گوار در دوره­ اول (58 تا 62 هفتگی)، به طور
معنی­داری (05/0>p) کمتر بود و استفاده از سطح 3% کنجاله گوار بیشترین تولید تخم­مرغ را به همراه داشت در حالی که در کل دوره هیچ اثر معنی­داری مشاهده نشد (جدول 2).

میزان تخم­مرغ تولیدی روزانه­ مرغ­های تغذیه شده با سطح 3% کنجاله گوار و گروه کنترل در مقایسه با سطح 9% کنجاله گوار، در دوره­ اول (58 تا 62 هفتگی) و کل دوره­ آزمایشی بیشتر بود (05/0>p) (جدول 2).

مصرف خوراک در طول دوره­ها­ی مختلف و کل دوره­ آزمایش تحت تأثیر سطوح مختلف کنجاله گوار و مکمل آنزیمی قرار نگرفت (جدول 2).

ضریب تبدیل خوراک برای مرغ­های تغذیه شده با جیره­های حاوی 6 و 9% کنجاله گوار در مقایسه با 3% به طور معنی­داری در دوره­ اول (58-62 هفتگی) بزرگتر بود. در دیگر دوره­ها و در کل دوره­ آزمایشی گرچه این روند وجود داشت ولی تفاوت معنی­داری مشاهده نشد (جدول 2).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول2- تاثیر تغذیه­ سطوح مختلف کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیمی بر عملکرد مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

سن (هفته)

سن (هفته)

اثرات اصلی 1

62-58

66-62

70-66

70-58

62-58

66-62

70-66

70-58

کنجاله گوار (درصد جیره)

تولید تخم مرغ (درصد)

میزان تخم مرغ تولیدی روزانه (گرم/مرغ/روز)

0

ab3 /79

2/75

7/72

7/76

a 4/51

4/49

3/49

ab 9/47

3

a 4/81

3/79

0/76

9/78

a 9/53

5/53

5/49

a 3/52

6

b 9/72

7/74

5/71

1/73

ab0/47

5/51

3/48

ab 3/48

9

b0/72

0/77

1/74

3/77

b 1/43

0/49

2/48

b 7/46

SEM

03/0

026/0

022/0

022/0

81/1

34/1

15/1

17/1

آنزیم (درصد جیره)

6/75

1/76

0/73

8/74

2/48

4/50

4/48

0/49

4/77

7/78

6/74

9/76

3/51

5/52

1/49

0/51

015/0

013/0

011/0

011/0

28/1

949/0

813/0

83/0

مصرف خوراک (گرم/مرغ/روز)

ضریب­تبدیل خوراک ( گرم خوراک/گرم تخم مرغ)

0

2/89

3/97

3/96

2/94

ab 86/1

87/1

99/1

91/1

3

6/87

1/84

7/92

6/92

b 7 7/1

83/1

87/1

82/1

6

1/89

6/97

1/94

6/93

a 05/2

99/1

99/1

01/2

9

7/84

7/95

0/94

6/92

a 06/2

96/1

06/2

03/2

SEM

72/1

54/1

44/1

24/1

061/0

065/0

061/0

055/0

آنزیم (درصد جیره)

0

6/87

8/89

9/94

0/93

96/1

94/1

98/1

96/1

05/0

6/87

7/97

6/93

5/93

91/1

89/1

97/1

92/1

SEM

21/1

09/1

02/1

883/0

043/0

046/0

043/0

039/0

¹ اثرات متقابل گوار و آنزیم در هیچ موردی معنی­دار نبوده است.

aوb میانگین­های هر ستون برای هر اثر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

              ¹اثرات متقابل گوار و آنزیم در هیچ موردی معنی­دار نبوده است.

a وb: میانگین­های هر ستون برای هر اثر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

در دوره­ اول و دوم (58 تا 66 هفتگی)، مرغ­های تغذیه شده با جیره­ حاوی 3% و یا در کل دوره­ آزمایش آنهایی که با
جیره­های حاوی 3 و 6% کنجاله گوار تغذیه شده بودند
سنگین­ترین تخم­مرغ­ها را داشتند، در حالی که سبک­ترین
تخم­مرغ­ها مربوط به مرغ­هایی بود که با جیره­ حاوی 9% کنجاله گوار تغذیه شده بودند. استفاده از مکمل آنزیمی به طور
معنی­داری وزن تخم­مرغ را در دوره­ سوم (66 تا 70 هفتگی)،  کاهش داد (جدول 3).

 

جدول3- تاثیر تغذیه­ سطوح مختلف کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیمی بر کیفیت تخم­مرغ مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

			سن (هفته)					سن (هفته)
اثرات اصلی 1			62-58	66-62	70-66	70-58		62-58	66-62	70-66	70-58
کنجاله گوار(درصد جیره)			وزن تخم مرغ (گرم)					وزن مخصوص
0			ab 5/65	ab 9/65	6/66	ab0/66		081/1	08/1	08/1	081/1
3			a 1/66	a 4/67	1/66	a 2/66		082/1	081/1	082/1	081/1
6			ab 5/65	ab 3/66	1/67	a 3/66		083/1	152/1	082/1	110/1
9			b 7/63	b 7/63	1/65	b 2/64		082/1	081/1	08/1	081/1
SEM			52/0	78/0	77/0	50/0		0	0	07/0	01/0
آنزیم (درصد جیره)
5/65	9/65	a 8/66	1/66		082/1	117/1	081/1	096/1
9/64	8/65	b 2/65	3/65		081/1	081/1	080/1	081/1
37/0	55/0	54/0	35/0		0	0	05/0	01/0
نسبت وزن سفیده به کل وزن تخم مرغ					نسبت وزن زرده به کل تخم مرغ
0			4/66	a 3/60	6/63	2/64		8/28	7/25	0/27	6/27
3			0/66	ab 6/59	8/64	1/64		2/29	0/27	9/25	8/27
6			8/65	ab 2/59	0/65	8/63		6/29	4/26	4/26	0/28
9			9/65	b 2/56	9/64	2/63		4/29	1/26	2/26	8/27
SEM			39/0	98/0	59/0	37/0		38/0	62/0	51/0	27/0
آنزیم (درصد جیره)
0			a 5/66	2/59	3/64	1/64		b 8/28	2/26	4/26	6/27
05/0			b 5/65	4/58	4/64	5/63		a 7/29	4/26	3/26	0/28
SEM			28/0	69/0	41/0	26/0		27/0	43/0	36/0	19/0

¹ اثرات متقابل گوار و آنزیم در هیچ موردی معنی­دار نبوده است.

aوb: میانگین­های هر ستون برای هر اثر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

افزودن آنزیم به جیره­های آزمایشی باعث کاهش در ضخامت پوسته در دوره­ دوم (62 تا 66 هفتگی) و باعث افزایش در نسبت وزن زرده و کاهش در نسبت وزن سفیده به کل وزن­ تخم مرغ در دوره­ اول (58 تا 62 هفتگی) گردید. همچنین استفاده از آنزیم به طور معنی­داری نسبت وزن سفیده به کل وزن تخم­مرغ را در دوره­ اول (58 تا 62 هفتگی)، کاهش داد. نسبت وزن سفیده به کل وزن تخم­مرغ برای گروه شاهد بیشتر از مرغ­های تغذیه شده با جیره­ حاوی 9% کنجاله گوار در دوره­ دوم بود، در حالی که وزن مخصوص، ضخامت پوسته، نسبت وزن زرده و سفیده به وزن کل تخم­مرغ و وزن پوسته تحت تأثیر کنجاله گوار و مکمل آنزیمی در کل دوره­ آزمایشی قرار نگرفت (جداول 3 و 4).

جدول4- تأثیر تغذیه­ سطوح مختلف کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیمی بر کیفیت پوسته و رنگ زرده تخم­مرغ مرغ­ها در سن 70-58 هفتگی

سن (هفته)

سن (هفته)

اثرات اصلی 1

62-58

66-62

70-66

70-58

62-58

66-62

70-66

70-58

کنجاله گوار(درصد جیره)

وزن پوسته

ضخامت پوسته (میکرو متر)

0

6/9

6/8

1/9

2/9

0/384

5/385

0/380

2/383

3

9/9

4/8

2/9

3/9

6/391

8/391

1/388

6/390

6

7/9

8/8

2/9

3/9

6/384

2/391

3/382

0/386

9

9/9

8/8

8/8

3/9

2/386

4/383

6/379

2/383

SEM

13/0

21/0

21/0

10/0

72/5

31/4

87/4

3/3

آنزیم (درصد جیره)

8/9

8/8

1/9

4/9

7/389

a 3/393

7/383

0/389

7/9

5/8

0/9

3/9

5/383

b 6/382

3/381

5/382

09/0

15/0

15/0

07/0

04/4

04/3

44/3

33/2

رنگ رش

0

a 0/8

4/7

a 1/7

a 4/7

3

ab 5/7

2/7

a 5/7

a 4/7

6

b 4/7

1/7

a 3/7

ab 2/7

9

b 3/7

2/7

b 7/6

b 1/7

SEM

14/0

19/0

11/0

07/0

آنزیم (درصد جیره)

0

5/7

1/7

1/7

2/7

05/0

5/7

3/7

2/7

3/7

SEM

09/0

13/0

08/0

05/0

¹ اثرات متقابل گوار و آنزیم در هیچ موردی معنی­دار نبوده است.

aوb: میانگین­های هر ستون برای هر اثر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ضخامت پوسته و وزن مخصوص تحت تاثیر سطوح

 

 

 

ضخامت پوسته و وزن مخصوص تحت تأثیر سطوح مختلف کنجاله گوار قرار نگرفت. اثرات متقابل بین کنجاله گوار و مکمل آنزیمی بر صفات اندازه­گیری شده در طول هر یک از دوره­ها و کل دوره­ آزمایشی تفاوت معنی­داری نداشت.

در پایان دوره­ آزمایش میزان کلسترول و تری­گلیسرید خون مرغ­های تغذیه شده با جیره­های حاوی سطوح مختلف کنجاله گوار بررسی شد که مرغ­های دریافت کننده­ سطوح 6 و 9%، کمترین میزان کلسترول را داشتند و بیشترین میزان کلسترول مربوط به مرغ­های تغذیه شده با جیره کنترل بود (جدول 5). استفاده از سطح 9% کنجاله گوار به طور معنی­داری میزان
تری­گلیسرید خون را کاهش داد. تیتر SRBC، IgG و IgM در 69 و 70 هفتگی اندازه­گیری شد و هیچ تفاوت معنی­داری بین مرغ­های تغذیه شده با جیره­های حاوی سطوح مختلف کنجاله گوار و یا آنزیم مشاهده نشد.

 

 

جدول 5-  تأثیر تغذیه­ سطوح مختلف کنجاله گوار با و بدون مکمل آنزیمی بر فاکتورهای خونی

اثرات اصلی 1					تیتر SRBC در سن
		سن 70 هفتگی
کنجالهگوار(درصد)		کلسترول ((mg/dl	تری­گلیسرید ((mg/dl		SRBC	IgG	IgM		SRBC	IgG	IgM
0		a02/420	a09/1296		99/6	56/3	43/3		31/8	81/5	5/2
3		ab06/333	b48/716		86/6	18/3	68/3		56/8	43/5	1/3
6		b07/320	b85/801		18/7	37/3	81/3		50/7	06/5	43/2
9		b68/270	c86/427		87/6	12/3	75/3		93/7	43/5	5/2
SEM		2/24	5/37		23/0	36/0	24/0		55/0	61/0	47/0
آنزیم (درصد)
0		78/348	22/815		15/7	37/3	78/3		46/8	46/5	00/3
05/0		14/323	42/806		81/6	25/3	56/3		68/7	40/5	28/2
SEM		1/17	5/26		17/0	25/0	17/0		39/0	43/0	33/0

اثرات متقابل گوار و آنزیم در هیچ موردی معنی­دار نبوده است.

aوb : میانگین­های هر ستون برای هر اثر که دارای حرف مشترک نباشند معنی­دار هستند (05/0>p).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بحث و نتیجه­گیری

     در رابطه با درصد تولید تخم­مرغ، Zheng (2004) بیان کرد که استفاده از 10% کنجاله گوار نسبت به جیره­ کنترل، تأثیری بر درصد تولید تخم­مرغ ندارد (25). در حالی که تحقیقات انجام شده توسط Couch و همکاران (1967) و Bakshi و همکاران، (1964) با این نتایج مغایرت داشت که گزارش کردند استفاده از کنجاله گوار تا سطح 10% باعث کاهش عملکرد مرغ­های تخم­گذار می­شود (3 و 8).

استفاده از کنجاله گوار تا سطح 9%، هیچ اثر معنی­داری بر مصرف خوراک نداشت که این با نتایج Gutierrez (2007) مطابقت دارد (12). در حالی که Muhammad و همکاران (2002)، Verma و McNab (1982) نشان دادند که استفاده از گوار تا سطح 15% مصرف خوراک جوجه­های گوشتی را کاهش می­دهد (17 و 21). درصورتی که Sagar و هکاران (1978) افزایش مصرف خوراک را با افزایش سطوح گوار در جوجه­های گوشتی نشان دادند (18).

نتایج این آزمایش در مورد وزن تخم­مرغ با نتایج گزارش شده توسط Gutierrez و همکاران (2007) توافق و با نظرات Couch و همکاران (1967) که گزارش کردند استفاده از گوار تا سطح 10% اثر سوئی بر وزن تخم­مرغ نداشت، مغایرت دارد (8 و 12).

استفاده از کنجاله گوار تا سطح 3% سبب افزایش معنی­دار (05/0>p) در وزن تخم­مرغ و تولید تخم­مرغ روزانه شد اما ضریب تبدیل و تولید تخم­مرغ به طور عددی بهبود یافت (059/0=p) و در دیگر موارد تفاوتی با گروه کنترل یافت نشد که بهبود در این پارامترها را می­توان به خواص پری­بیوتیکی گوار در سطوح پایین نسبت داد. گالاکتومانان­های موجود در محصولات جانبی گوار دارای خواص پریبیوتیکی می­باشند که امروزه به دلیل محدودیت استفاده از آنتی­بیوتیک­ها در تغذیه طیور مورد توجه قرار گرفته­اند. کربوهیدرات­های غیر قابل هضم، پلی­ساکاریدهای غیر نشاسته­ای و الیگوساکاریدها از جمله عوامل پری­بیوتیکی می­باشند. باقی­مانده­ گالاکتومانان در کنجاله گوار (guar gum) که شامل باندهای β- 1، 4 گلوکوزیدی می­باشد و توسط انسان و حیوانات هضم نمی­شود، به راحتی به وسیله میکروب­های ناحیه­ روده­ای-معده­ای، تخمیر می­شود (25). قابلیت تخمیر صمغ گوار و مشاهده اثرات مفید فیزیولوژیکی آن در مطالعات انسانی و حیوانی، بیانگر خصوصیات پری­بیوتیکی صمغ گوار می­باشد. به همراه تخمیر باقیمانده­های گالاکتومانان، مقدار زیادی اسیدهای چرب کوتاه زنجیر شامل نسبت­های مختلفی از اسیدهای پروپیونیک، بوتیریک و استیک تولید می­شوند (13، 15، 16 و 20). اسیدهای چرب شاخه­دار دارای اعمال فیزیولوژیکی مفیدی
می­باشند که از آن دسته می­توان، کاهش باکتری­های مضر، افزایش ایمنی بدن، کاهش کلسترول و تری­گلیسرید، کاهش آلرژی به غذاها، تولید مواد مغذی مانند ویتامین­های گروه B به عنوان برخی آنزیم­های هضمی، کاهش سموم کبد مانند آمین­ها و آمونیاک خون و افزایش جذب مینرال­ها را نام برد. بوتیرات، اسید چرب کوتاه زنجیر 4 کربنی می­باشد که باعث بهبود در اعمال فیزیولوژیکی شده و رشد اپیتلیوم معده را نیز افزایش می­دهد (19).

Zheng (2004) گزارش کرد که پری­بیوتیک­ها توسط دو مکانیزم عمل می­کنند، از یک طرف باعث تسریع در رشد باکتری­های مفید می­شوند و از طرف دیگر نه تنها اتصال باکتری­های پاتوژن را به اپیتلیوم ناحیه روده­ای-معده­ای کاهش می­دهند، پاتوژن­ها را باند کرده سپس به همراه آنها دفع
می­شوند، همچنین Duncan و همکاران (2002) برای پریبیوتیک ها خواص ماکروفاژی بیان کردند (10 و 25). Muhammad و همکاران (2002) بیان کردند که افزودن آنزیم به جیره­ حاوی 15% گوار در جوجه­های گوشتی، هیچ اثر معنی­داری بر مصرف خوراک، افزایش وزن و ضریب ­تبدیل نداشت (17).

ضخامت پوسته و وزن مخصوص تحت تاثیر سطوح مختلف کنجاله گوار قرار نگرفت که این با نظرات Gutierrez و همکاران (2007) و Zheng (2004) موافقت دارد (12 و 25). افزودن 9% کنجاله گوار به جیره­ غذایی، رنگ زرده­ تخم­مرغ را در دوره­ اول، سوم و کل دوره­ آزمایشی (58 تا 70 هفتگی) نسبت به سایر سطوح، به طور معنی­داری کاهش داد (جدول 4). Verma و McNab (1984) نیز چنین بیان کردند که استفاده از 10، 20 و 30% کنجاله گوار باعث کاهش در رنگ زرده می­شود (22).

استفاده از سطح 9% کنجاله گوار به طور معنی­داری میزان
تری­گلیسرید خون را کاهش داد. Yamada و همکاران (1999) گزارش کردند کلسترول و تری­گلیسرید سرم و پلاسما با استفاده از صمغ گوار در خوراک موش­ها به طور معنی­داری کاهش یافت (23). با استفاده از فیبرهای محلول در خوراک، اسیدها­ی صفراوی افزایش می­یابند که می­تواند علت کاهش کلسترول خون باشد. این اثرات می­تواند به دلیل مهار آنزیم HMG CoA reductase باشد که این آنزیم در مسیر بیوسنتز کلسترول، محدودکننده است و مهار آن موجب مهار بیوسنتز کلسترول می­شود (16).

نتایج این آزمایش در رابطه با تیتر SRBC، IgG و IgM با نتایج Yamada و همکاران (2003) مغایرت داشت که گزارش کردند در گره لنفی مزانتریک میزان IgG، IgM و IgA در موش­های تغذیه شده با صمغ گوار در مقایسه با موش­های تغذیه شده با سلولز به طور معنی­داری بیشتر بود (24).

نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از سطح 9% کنجاله گوار در جیره­ مرغ­های تخم­گذار مسن، تأثیری بر درصد تولید
تخم­مرغ، مصرف خوراک، ضریب­ تبدیل، وزن مخصوص، ضخامت پوسته، نسبت وزن سفیده و زرده نسبت به وزن ­کل تخم­مرغ و وزن پوسته نداشت در حالی که وزن ­تخم­مرغ، تولید تخم­مرغ روزانه هر مرغ و رنگ زرده را به طور معنی­داری کاهش داد. مکمل کردن جیره­ غذایی مرغ­های تخم­گذار تا سطح 6% کنجاله گوار هیچ تأثیر منفی بر عملکرد و پارامترهای کیفی تخم­مرغ نداشت. استفاده از 3 درصد کنجاله گوار در مرغ­های تخم­گذار تغذیه شده با جیره­ بر پایه­ ذرت و سویا به دلیل خواص پری­بیوتیکی گوار، می­تواند باعث بهبود در عملکرد شود. به­علاوه کنجاله گوار در سطوح 6 و 9% باعث کاهش میزان کلسترول و تری­گلیسرید سرم شد.

مراجع

1. پوررضا، ج.، صادقی ق. و مهری. م. 1385. تغذیه مرغ اسکات، (ترجمه)، تالیف: لسون، اس و سامرز، جی. چاپ دوم، اصفهان، انتشارات اردکان، صفحات: 85-83.
2. Ambegaokar, S.D., Kamath J.K., and Shinde, V.P. (1969): Nutritional studies in protein of ‘guar’ (Cyamopsis tetragonoloba). Journal of human nutrition and dietetics. 6:323–328.

1. Bakshi, Y.K., Creger, C.R. and Couch, J.R. (1964): Studies on guar meal. Poultry Science. 43: 1302.
2. Bakshi, Y.K., Prescott, J. M., Creger, C.R. and Couch, J. R. (1965): Evaluation of guar meal. Poultry. Science. 44: 1350.
3. Blackburn, N.A., and Johnson, I.T. (1981): The effect of guar gum on the viscosity of the gastrointestinal contents and on glucose uptake from the perfused jejunum in the rat. British journal of nutrition. 46: 239-246.
4. Bengmark, S. (1998): Immunonutrition: Role of biosurfactants, fiber, and probiotic bacteria. Nutrition 14: 585–594.
5. Couch, J. R., Lazano, J. A. and Creger, C. R. (1967): Soy protein guar meal and excess calcium in nutrition of commercial layers. Poultry. Science. 46: 1248.
6. Dario Frias, A. C., and Sgarbieri, V. C. (1998): Guar gum effects on food intake, blood serum lipids and glucose levels of Wistar rats. Plant foods for human nutrition. 53: 15–28.
7. Duncan, C. J., Pugh, N., Pasco, D. S. and Ross, S. A. (2002): Isolation of a galactomannan that enhances macrophage activation from the edible fungus Morchella esculenta. Journal of agricultural and food chemistry. 50: 5683–5685.
8. Fairchild, R. M., Ellis, P. R., Byrne, A. J., Luzio, S. D. and Mir, M. A. (1996): A new breakfast cereal containing guar gum reduces postprandial plasma glucose and insulin concentrations in normal weight human subjects. British journal of nutrition. 76: 63–73. 10.
9. Gutierrez, O., Zhang, C., Cartwright, A. L., Cary, J. B. and Bailey, C. A. (2007): Use of guar by-products in high-production laying hen diets. Journal of poultry science. 86: 1115-1120.
10. Henningsson, A. M., Bjorck, I. M. and Nyman, E. M. (2002): Combinations of indigestible carbohydrates affect short-chain fatty acid formation in the hindgut of rats. Journal of nutrition. 132: 3098-3104.
11. Holder, D.P. and Bradford, M.V. (1979): Relationship of specific gravity of chicken eggs to number of cracked eggs and percent shell. Poultry science. 58: 250–251.
12. Lu, Z. X., P. R. Gibson, J. G. Muir, M. Fielding, and K. O'Dea. 2000. Arabinoxylan fiber from a by-product of wheat flour processing behaves physiologically like a soluble, fermentable fiber in the large bowel of rats. J. Nutr. 130:1984-1990.
13. Moundras, C., Behr, S. R., Demigne, C., Mazur, A., and Remesy, C. (1994): Fermentable polysaccharides that enhance fecal bile acid excretion lower plasma cholesterol and apolipoprotein E-rich HDL in rats. Journal of nutrition. 124:2179-2188.
14. Muhammad K., Nasear Pasha, T., Ather, M. and Zulfigar, A. (2002): Efect of commercial enzyme ( natugrin) supplementation on the nutritive value and inclusion rate of
15. Sagar, V., Prasad, D., Thakur, R. S. and Pradhan, K. (1978): Nutritional evaluation of processed guar (Cyamopsis tetragonoloba) meal for broilers. Indian journal of poultry science. J. 13: 155- 160.
16. Tungland, B. C., and Meyer, D. (2002): Nondigestible oligo- and polysaccharides (dietary fiber): Their physiology and role in human health and food. Comprehensive reviews in food science and food safety. 1: 73-92.
17. Velazquez, M., Davies, C., Marett, R., Slavin, J. L. and Feirtag, J. M. (2000): Effect of oligosaccharides and fibre substitutes on short-chain fatty acid production by human fecal microflora. Anaerobe 6:87-92.
18. Verma, S. V. S., and McNab, J. M. (1982): Guar meal in diets for broiler chickens. British poultry science. 23: 95–105.
19. Verma, S. V. S., and McNab, J. M. (1984): Performance of hens fed guar meal containing diets with or without supplemental cholesterol. Indian journal of poultry science. 19: 245–250.
20. Yamada, K., Tokunaga, Y., Ikeda, A., Ohkura, K., Mamiya, S., Kaku, S., Sugano, M., and Tachibana, H. (1999): Dietary effect of guar gum and its partially hydrolyzed product on the lipid metabolism and immune function of Sprague-Dawley rats. Bioscience biotechnology and biochemistry. 63: 2163-2167.
21. Yamada, K., Tokunaga, Y., Ikeda, A., Ohkura, K., Kaku-Ohkura, S., Mamiya, S., Lim, B. O., and Tachibana, H. (2003): Effect of dietary fiber on the lipid metabolism and immune function of aged Sprague-Dawley rats. Bioscience biotechnology and biochemistry. 67:429-433.
22. Zheng, Ch., (2004): Evalution of guar meal az a source of prebiotic galactomannans for laying hens. MSc. Thesis. TexasA&MUniversity.

7. Cheema, M.A., Qureshi, M.A. and Havenstein, G.B. (2003): A comparison of the immune response of a 2001 commercial broiler with a 1957 randombred broiler strain when fed representative 1957 and 2001 broiler diets. Poultry science. 82:1519–1529.