نقد زن‏ محور (فمینیستى) داستان ‏هاى مرزبان‏ نامه

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 8، دوره 4، شماره 14، اسفند 1392، صفحه 33-60   

نویسندگان

سعید بزرگ بیگدلی^{* 1}؛ سارا حسینی^{* 2}

¹دانشیار دانشگاه تربیت مدرس

²دانش‏ آموخته دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در نقد ادبى به جنبه ‏هاى مختلف متن از جمله ابعاد تاریخى، اجتماعى، زیبایى‏شناسى و نیز اندیشه‏هاى نهفته در لایه‏هاى زیرین متن پرداخته مى‏شود. نقد زن‏محور (فمینیستى) نیز یکى از شاخه‏هاى نقد ادبى است که به بررسى رابطه متن ادبى با اندیشه‏ها و دیدگاه‏هاى فمینیستى مى‏پردازد و نشان مى‏دهد که تصویر ارائه‏شده از زنان تا چه حد به تصویر واقعى آنان نزدیک است. مرزبان‏نامه یکى از ارزش‏مندترین آثار ادبى فارسى است که در برخى از داستان‏هایش شخصیت زنانى ترسیم شده که تحلیل موقعیت آن‏ها در داستان، بیانگر تفکر حاکم بر اندیشه‏هاى اجتماعى دوره تاریخى خلق این اثر است. داستان‏هاى زن‏محور مرزبان‏نامه را مى‏توان به دو دسته زن‏ستیز و زن‏ستا تقسیم نمود. داستان‏هاى دسته دوم از آن‏رو که صفات نیک زنان را مى‏ستایند و غالبا تصویرى کنش‏مند و پویا از او ارائه مى‏دهند، از دیدگاه نقد فمینیستى داستان‏هاى ارزش‏مندى به شمار مى‏آیند. در این مقاله کوشش شده است با بررسى و تحلیل این دو نوع داستان، موقعیت زنان را تا حدّ امکان در دوره خلق اثر، تبیین نمود.