اثر تنش خشکی قبل و بعد از گلدهی بر روند تجمع ماده ی خشک دانه‌ها در 4 رقم زمستانه ی گندم آبی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 2، دوره 4، 4(16) زمستان، بهمن 1389، صفحه 19-28   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

شهرام الیاسی¹؛ داود ارادتمند اصلی^{* 2}؛ ابراهیم روحی³؛ عادل سی و سه مرده⁴

¹فرهیخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

²استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

³عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سنندج

⁴عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان

چکیده

بررسی الگوی توزیع مواد فتوسنتزی و پر شدن دانه در گندم در شرایط تنش خشکی بسیار حایز اهمیّت است. به‌منظور بررسی رابطه­ ی بین تنش خشکی و پر شدن دانه ­ها و همچنین عملکرد ارقام مختلف، تعداد 4 رقم گندم MV17 (پاکوتاه)، الوند، شهریار (نیمه پاکوتاه) و توس (پابلند) در یک آزمایش مزرعه‌ای مورد مطالعه قرار گرفتند. آزمایش به‌صورت کرت­های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی (تنش خشکی به‌عنوان کرت اصلی و ارقام به‌عنوان کرت فرعی) با سـه تکرار اجرا شد. تنش خشکی شامل T₁: حذف یک نوبت آبیاری قبل از گلدهی (50-35 زادوکس)، T₂: آبیـاری کامل تا ده روز بعد از گلدهی و قطع آن تا رسیدگی کامل (70 زادوکس به بعد) و T₃: تیمار شاهد (آبیاری کامل) بود. در شرایط تنش قبل از گلدهی بیشترین عملکرد را رقم الوند با 2728 کیلوگرم در هکتار (29.14% کاهش نسبت به تیمار شاهد) و کمترین با 1979 کیلوگرم در هکتار، رقم توس (43.82% کاهش) داشتند. در رقم پابلند توس تغییری در سرعت پر شدن دانه در تنش قبل از گلدهی حاصل نشد. در تیمار تنش خشکی بعد از گلدهی سرعت پر شدن دانه در رقم توس کاهش پیدا کرد. در تنش بعداز گلدهی (70 زادوکس به بعد) طول مدت پر شدن در رقم MV17 افزایش و در رقم توس کاهش داشت. رقم الوند علی رغم دارا بودن بیشترین سرعت رشد، کمترین طول دوره­ی رشد و بیشترین عملکرد (3850 کیلوگرم در هکتار) را داشت. نتایج در این آزمایش نشان داد که رشد دانه در ارقام پاکوتاه، نیمه پاکوتاه و پابلند در اثر تفاوت در طول دوره­ی فعال پر شدن دانه، وزن نهایی دانه و نیز سرعت پر شدن دانه اختلاف معنی‌داری دارند و کاهش سرعت رشد دانه موجب افزایش طول دوره­ ی رشد و در نهایت کاهش وزن دانه و عملکرد گردید.

کلیدواژه‌ها

تنش خشکی؛ دوره و سرعت پر شدن دانه؛ گلدهی؛ گندم