تنوع ژنتیکی در برخی صفات توده‌های بومی شنبلیله ایرانی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 5، دوره 4، 4(16) زمستان، بهمن 1389، صفحه 55-70   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پژمان مرادی^{* 1}؛ محمدرضا حسن دخت²؛ عبدالکریم کاشی³

¹استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه

²استادیار گروه علوم باغبانی دانشکده باغبانی و گیاهپزشکی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

³استاد گروه علوم باغبانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

چکیده

شنبلیله گیاهی یک ­ساله متعلق به تیره­ ی بقولات است که سابقه ­ی کاشت طولانی در ایران دارد. توده‌های متنوعی از این گیاه در کشور یافت می ­شود، و لازم است که تحقیق کاملی به منظور شناسایی و ارزیابی این توده‌ها صورت پذیرد. به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌های بومی شنبلیله ایرانی، 20 توده از نقاط مختلف کشور جمع‌آوری و صفات کمّی و کیفی آنها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد توده‌های شنبلیله مورد بررسی از نظر اغلب صفات ارزیابی شده در سطح احتمال 5 و 1 درصد با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. عملکرد توده‌های مورد بررسی بین 23.93 الی 44.41 گرم وزن‌تر در هر بوته متغیر بود. همچنین، از نظر گلدهی، توده‌ها به گروه‌های زودگل، میان‌گل و دیرگل طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد این توده‌ها از 39 تا 76 روز بعد از کاشت وارد مرحله­ ی گلدهی شدند. وزن هزار دانه نیز در میان توده‌ها تفاوت معنی­ داری داشت و میزان آن از 5.65 گرم در توده سمنان و 19.44 گرم در توده کرمانشاه متغیر بود. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌ها در 3گروه قرار گرفته و هر گروه به ترتیب 11، 8 و 1توده ­ی بومی را شامل شدند. بررسی سطح پلوییدی توده‌های بومی نشان داد که تمامی توده‌های مورد بررسی، دیپلوئید (16 = 2x = n2) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد توده‌های بومی شنبلیله ایرانی از نظر صفات مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردار هستند و منبع ژنتیکی مناسبی برای برنامه‌های اصلاحی به ­شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها

توده‌های ایرانی شنبلیله؛ سطح پلوییدی؛ صفات فنولوژیک و فیزیولوژیک