اثر رژیم های مختلف آبیاری و کود دامی بر میزان عناصر، درصد اسانس و ترکیبات شیمیایی آن در زیره‌سبز

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 7، دوره 4، 4(16) زمستان، بهمن 1389، صفحه 83-94   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

احمد احمدیان^{* 1}؛ احمد قنبری²؛ محمد گلوی³؛ براتعلی سیاه سر³؛ الیاس آرزمجو⁴

¹عضو هیئت علمی گروه تولیدات گیاهی دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه تربت حیدریه

²دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل

³استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل

⁴کارشناس ارشد زراعت

چکیده

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و مصرف کود دامی بر میزان عناصر غذایی، اسانس و اجزای شیمیایی آن در دانه گیاه دارویی زیره سبز، آزمایشی به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی زهک از توابع شهرستان زابل انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: دفعات آبیاری در سه سطح(2، 3 و 4 بار آبیاری در مراحل همزمان با کاشت، پس از استقرار کامل، مرحله­ ی آغاز گلدهی و مرحله ­ی شروع پر شدن دانه) و کود دامی در دو سطح (عدم مصرف و مصرف 20 تن در هکتار کود دامی) بود. شاخص ­های شیمیایی اسانس با دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) انداز ه­گیری شد. نتایج نشان داد که دفعات آبیاری بر میزان عناصر سدیم، کلسیم، منیزیم، آهن، فسفر و پتاسیم به­ طور بسیار معنی‌داری مؤثر بود؛ در حالی­ که بر میزان منگنز، روی و مس تأثیر معنی‌داری نداشت. بیشترین مقدار عناصر سدیم، کلسیم و منیزیم و کمترین میزان پتاسیم، فسفر و عناصر کم‌مصرف در تیمار دو بار آبیاری بدون مصرف کود دامی مشاهده شد. مصرف کود دامی تأثیر معنی‌داری بر میزان عناصر مورد مطالعه به­ جز سدیم نداشت. برهمکنش کود دامی و دفعات آبیاری به­ طور معنی‌داری بر درصد اسانس و میزان شاخص­ های شیمیایی آن موثر بودند. بیشترین میزان کومین‌آلدهید و پاراسیمن و کمترین میزان بتاپینن، گاماترپینن و آلفاپینن در تیمار سه ‌بار آبیاری با‌ مصرف کود دامی به­ دست آمد. نتایج آزمایش حاکی از وجود یک رابطه­ ی مکمّلی بین ترکیبات اصلی اسانس زیره سبز تحت شرایط تنش رطوبت و عناصر غذایی خاک می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اجزای اسانس؛ تنش خشکی؛ زیره سبز؛ کود دامی؛ کیفیت