ارزیابی لاین های گندم نان بهاره (Triticum aestivum L) و گروه‌بندی آنها براساس شاخص‌های زراعی

اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی

مقاله 4، دوره 4، 2(14) تابستان، شهریور 1389، صفحه 41-52   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

علیرضا تاری نژاد^{* 1}؛ اعظم دریانی²؛ سعید اهری زاد³؛ فرهاد فرح وش⁴؛ حسن خانزاده⁵

¹استادیار گروه بیوتکنولوژی، دانشکده علوم پایه،دانشگاه تربیت معلم آذربایجان

²دانشجوی کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

³دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

⁴استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز

⁵عضو هیات علمی بخش اصلاح بذر، واحد غلات، مرکز تحقیقات کشاورزی مغان (اولتان)

چکیده

به‌منظور گروه‌بندی و دست‌یابی به ژنوتیپ­ های برتر در 30 لاین گندم بهاره در سال 1388 در مزرعه ­ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه شامل: عملکرد، اجزای عملکرد دانه، شاخص برداشت، طول پدانکل، طول ریشک، تعداد برگ، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و ماقبل پرچم، تعداد روز تا مرحله آبستنی، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا برداشت بود. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین ژنوتیپ­های مورد مطالعه از نظر اکثر صفات، اختلاف معنی ­داری در سطح احتمال 1% وجود داشت که بیانگر وجود اختلاف ژنتیکی قابل توجهی بین لاین‌های مورد مطالعه از نظر صفات مورد ارزیابی می ­باشد. با تجزیه ­ی خوشه­ ای بر اساس تمامی صفات و بر مبنای داده‌های استاندارد شده به‌روش Ward، لاین­ ها در سه خوشه گروه ­بندی شدند. هشت لاین خوشه ­ی سوم از لحاظ عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع، طول سنبله، طول پدانکل، ارتفاع بوته و سطح برگ پرچم برتر بودند. با انجام تجزیه بر عامل ­ها، پنج عامل 78.99% تغییرات کل را تبیین کردند، که در این میان عامل اول با توجیه 35% از تغییرات به عنوان عامل موثر بر عملکرد دانه نام‌گذاری شد. ژنوتیپ N-75-5 با عملکرد 289.5 گرم بر مترمربع پرمحصول­ ترین در میان ژنوتیپ‌های مورد مطالعه محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

گندم نان؛ تجزیه عاملی؛ تجزیه کلاستر؛ عملکرد