همسانى و ناهمسانى‏ هاى عنصر "پیرنگ" در داستان‏ هاى قرآنى

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 5، دوره 3، شماره 10، اسفند 1391، صفحه 109-136   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

کامران قدوسی^*

مربی دانشگاه آزاد شهرکرد

چکیده

تجزیه و تحلیل عناصر داستان‏هاى قرآنى، این حقیقت را آشکار مى‏سازد که مؤلّفه "پیرنگ"، به عنوان سامان‏دهنده اصلى روایت، در تمام داستان‏هاى قرآنى نیز تقریبا در تمام داستان‏هاى قرآنى وجود دارد. در این جُستار تلاش شده تا از طریق مقایسه و تطبیق میان "پیرنگ"هاى مستقلّ داستان‏هاى قرآنى، تقسیم‏بندى ویژه‏اى به دست آید تا راه شناخت مفاهیم ادبى و هنرى قرآن را بیش از پیش هموار سازد. از این رو ابتدا به معرّفى اجمالى عنصر "پیرنگ" در ادبیات داستانى و سپس به تقسیم‏بندى شکلى و ظاهرى "پیرنگ"، در داستان‏هاى قرآنى پرداخته‏ایم. در این نوع تقسیم‏بندى، "پیرنگ"هاى قرآن به انواعى چون بسیط و مرکّب، منظّم و نامنظّم و گسسته و پیوسته تفکیک مى‏شوند. پس از آن، داستان‏ها را با توجّه به اجزاى درون‏ساختارىِ "پیرنگ"، باهم مقایسه و وجود یا عدم هریک از اجزا را در آن‏ها بررسى نموده‏ایم. سرانجام سخن کوشیده‏ایم تا معلوم شود عدم حضور اجزاى ناکارآمد، باعث شده تا بافت درونى "پیرنگ" انسجام بیش‏ترى بیابد؛ امرى که علاوه بر جذب مخاطب، در حکمت‏آموزى آن نیز مؤثّر بوده‏است

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ داستان؛ "پیرنگ"؛ ساختار؛ تطبیق