تحلیلی بر عملکرد و مشارکت دهیاران در توسعه اجتماعی وکالبدی نواحی روستایی شهرستان گرگان (مورد: دهستان استرآباد شمالی)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 6، دوره 9، شماره 27، شهریور 1393، صفحه 97-107   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حمید برقی¹؛ رقیه تازیکی^{* 2}

¹استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

²دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

دهیاریازنهادهایجدیددرتوسعهروستایی استکهدردهه­یاخیرجهتادارهومدیریتتوسعهروستایی ایجادشدهاست. اگرتوسعهبرمبنانیازمردمانجامشود،مناسب­تروصحیح­ترخواهدبودکه اینکاردرسطحمحلیتوسطدهیاری­هاانجامگردید.ازاینرودهیاربهعنواننمایندهدولتدرروستاهاونهادهای مردمیومحلینقشبسزاییدرحلوفصلمشکلاتومسایلروستاییانبهدولتبرعهدهدارد. هدف تحقیق حاضر که در دهستان استرآباد شمالی شهرستان گرگان صورت گرفته است، بررسی میزان تأثیر مشارکت و عملکرد دهیاران در توسعه اجتماعی و کالبدی روستاها است. برای رسیدن به این هدف از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق شامل 4 روستای دارای دهیاری فعال در این دهستان با 595 خانوار است که براساس فرمول کوکران، حجم نمونه 210 نفر انتخاب شده است. ابزار تحقیق، پرسش­نامه بوده که روایی آن براساس نظر گروهی از متخصصان تأیید گردید، و برای تعیین میزان پایایی مقیاس اصلی پرسش­نامه از ضریب آلفای کرونباخ به میزان (0.86) استفاده گردید. داده­ها با استفاده از نرم­افزار SPSSتجزیه و تحلیل شدند. در تحلیل داده­ها برای بررسی رابطه معنی­دار بودن بین عملکرد دهیاران و توسعه اجتماعی و فرهنگی و کالبدی روستاها از آزمون تی تک نمونه­ای و تی زوجی استفاده گردید. و برای تعیین رتبه توسعه روستاها را در زمینه­های اجتماعی و کالبدی در قبل و بعد از مشارکت و عملکرد دهیاران از آزمون فریدمن استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می­دهند که میزان توسعه روستاها در زمینه­های اجتماعی و کالبدی بعد از مشارکت و عملکرد دهیاران بیش از حد متوسط است. و همچنین در هر دو شاخص اجتماعی و کالبدی- زیست­ محیطی توسعه روستاها با مشارکت دهیاران در روستاها رابطه معنی­داری در سطح 99 درصد دارد. و مؤلفه­های کالبدی- زیست محیطی بعد از مشارکت دهیاران با میانگین 5.12 بیشترین رتبه را درتوسعه روستاها از مشارکت و عملکرد دهیاران را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

عملکرد دهیاران؛ توسعه اجتماعی و فرهنگی؛ توسعه کالبدی و زیست محیطی؛ شهرستان گرگان

مراجع

1. بخشداری گرگان،1391. نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس ومسکن شهر گرگان، استان گلستان.

2. تقدیسی، احمد، صیدایی، سیداسکندر و سوری، فرشاد،1390، ارزیابی وتحلیل میزان رضایت مندی مردم نسبت به عملکرد کالبدی-زیست محیطی دهیاران درتوسعه روستایی (مطالعه موردی: بخش کونانی شهرستان کوهدشت)، چکیده اولین مقالات همایش ملی جغرافیا و برنامه­ریزی و توسعه روستایی، انتشارات دانشگاه مشهد.

3. چوبچیان، شهلا، کلانتری، خلیل و شعبانعلی فمی، حسین، 1386، عوامل مؤثر بر عملکرد دهیاری­های استان گیلان ، فصل­نامه روستا و توسعه، سال10، شماره 2.

4. رضوانی، محمدرضا، 1383، مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران، انتشارات قومس، تهران.

5. رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و همکاران،1386، نگرش نو به مدیریت روستایی با تأکید بر نهاده­های تأثیرگذار، فصل­نامه روستا و توسعه، سال 10، شماره2.

6. فراهانی، حسین و رستمخانی، احمد،1390، بررسی عملکرد دهیاری­ها در توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان کرسف شهرستان خدابنده)، چکیده مقالات اولین همایش ملی جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

7. فیروزنیا، قدیر و رکن الدین افتخاری، عبدالرضا،1382، جایگاه روستادر فرآیند توسعه ملی از دیدگاه صاحبنظران، ، انتشارات مؤسسه توسعه روستایی ایران، تهران.

8. قدیری معصوم، مجتبی و ریاحی، وحید،1383، بررسی محورها وچالش­های مدیریت روستایی در ایران، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیایی، دوره34، شماره 5.

9. مرکز بهداشت شهرستان گرگان،1391، حوزه آمار جمعیت شهرستان گرگان.

10. مهدوی، مسعود و نجفی کانی، علی اکبر،1384، تجربه­ای دیگر در مدیریت روستاهای ایران، نمونه موردی: دهیاری­های استان آذربایجان غربی، فصل­نامه پژوهش­های جغرافیایی، شماره53.

11. نائیجی، مصطفی، 1388، نقش آموزش دهیاران درتوسعه روستایی (نمونه موردی: دهیاری­های بخش چمستان شهرستان نور)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی دانشگاه شهید بهشتی تهران.

12. نعمتی، مرتضی و سیدعلی بدری، 1386، ارزیابی نقش کارکردی نظام نوین مدیریت روستایی، مقایسه تطبیقی دهیاری های فعال در روستاهای کوچک و بزرگ استان گلستان، نشریه پژوهش­های جغرافیایی، شماره 59.

13. Holand.J,Burian. M  and dixey, I., 2003, Tourism in poor rural areas,diversifying the product and expanding the benefits in rural, poper no12.                                                   

14. Sayd, J., 2000, Role of local communities and institutions in integrated Rural developmentt, Ministry of Jahad for Tehran.