تحلیل شکاف در فرآیند توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان گوگ تپه،شهرستان بیله سوار)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

مقاله 1، دوره 6، شماره 17، اسفند 1390، صفحه 1-17   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجتبی قدیری معصوم^{* 1}؛ عطا غفاری گیلانده²؛ محتشم احدی³

¹استاد دانشکده جغرافیا و عضو قطب علمی توسعه روستایی دانشگاه تهران، تهران، ایران

²استادیار دانشگاه محقق اردبیلی، گروه جغرافیا، اردبیل، ایران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران

چکیده

امروزه رویکرد توسعه پایدار به عنوان پارادایم غالب توسعه، رویکردی است که در کانون توجه محافل علمی قرار گرفته است. طیف بالای همایش­ها و آثاری که در رابطه با توسعه پایدار شکل گرفته­اند گویای فراگیری این مفهوم در عرصه بین­المللی است. در همین راستا لازم است که مدیریت و   برنامه­ریزی روستایی در این مسیر کانالیزه شده و تمهیدات لازم در رفع موانع موجود اندیشیده شود. انتخاب شاخص­های متناسب با شرایط محلی و ایجاد چهارچوبی برای طرح معرف­های پایداری، پیش نیاز تبیین سطح پایداری در فرآیند توسعه روستایی و تحلیل شکاف نسبت به وضعیت پایدارتر، محسوب می­شود.  در کار تحقیقی حاضر، طرح وضعیت شاخص­ها و معرف­های توسعه پایدار در رابطه با هر روستای واقع در دهستان مورد مطالعه، در چهارچوب یک ماتریس ساختاری صورت گرفته و از طریق گردآوری اطلاعات ثانویه و همچنین تولید اطلاعات از طریق استفاده از پرسش­نامه، اطلاعات مورد نیاز در ماتریس، تهیه و جای­گذاری شده است. در ادامه با استفاده از روش موریس، به سطح بندی میزان پایداری روستاها و تعیین شکاف موجود در فرا راه دستیابی به وضعیت پایدارتر پرداخته شده است. نتیجه حاصل از تحلیل از یک سو گویای وضعیت چالش برانگیز  پایداری و از سوی دیگر نشانگر وجود تفاوت­های بارز در میان روستاهای دهستان به لحاظ سطح پایداری است. همچنین تحلیل میزان همبستگی میان سطح پایداری در روستاهای دهستان و فاصله آنها از مراکز اداری -  اقتصادی درجه ضعیفی از همبستگی  معکوس را نشان می­دهد. این امر می­تواند نشانگر آن باشد که با بهبود وضعیت ارتباطی در سطح دهستان، عاملیت تأثیر نزدیکی به مراکز اداری اقتصادی در بالا رفتن درجه پایداری یک روستا نسبت به روستاهای دیگر، کمرنگ شده است. 

کلیدواژه‌ها

توسعه پایدار روستایی؛ روش موریس؛ تحلیل شکاف؛ دهستان گوگ تپه؛ شهرستان بیله سوار