تغییرات جمعیت سرخرطومی Hypolixus pica دشمن طبیعی علف هرز تاج خروس وحشی Amaranthus retroflexus در باغ های مرکبات دزفول و شناسایی پارازیتوئید های آن

تحقیقات نوین در گیاه پزشکی

شناسنامه علمی شماره، دوره 1، شماره 4، دی 1388، صفحه 378-369   

نویسندگان

رجبعلی پورطاهرزرعی^* ؛ پرویز شیشه بر؛ رحیم اسلامی زاده

چکیده

تاج خروس وحشیAmaranthus retroflexus L.  یکی از علف های هرز غالب تابستانه باغ های مرکبات دزفول می باشد. حشره کامل و لارو سرخرطومی (F.) Hypolixus pica از این گیاه تغذیه کرده و رشد و تولید مثل آن را مختل می کنند. تغییرات جمعیت این سرخرطومی در یک باغ مرکبات واقع در دزفول با  نمونه برداری تصادفی در طول فصل رشد بوته های تاج خروس وحشی و شمارش مراحل مختلف رشدی سرخرطومی روی آن ها مطالعه گردید. این آزمایش هر دو هفته یک بار و با نمونه برداری از 30 گیاه (تکرار) انجام شد. در مجموع 17 مرحله نمونه برداری و در مجموع از 510 گیاه نمونه برداری به عمل آمد. جمعیت تخم سرخرطومی از ابتدای اردیبهشت مشاهده و در اواسط تیر ماه به اوج خود رسید (23 تخم در 30 گیاه) و بعد به تدریج کاهش یافت و در اوایل آبان ماه به صفر رسید. جمعیت لارو سرخرطومی از اواسط اردیبهشت آغاز شد و به تدریج افزایش یافت. اوج جمعیت لارو زنده در نیمه اول آبان ماه بود (103 لارو زنده در 30 گیاه). جمعیت شفیره در اواسط تیر ماه یافت شد و در اواسط شهریور به اوج رسید (24 شفیره در 30 گیاه). جمعیت حشره بالغ ماده در نیمه اول مرداد ماه به تدریج شروع به افزایش نمود و در اواسط شهریور به اوج خود رسید (5 حشره بالغ ماده در 30 گیاه) و بعد به تدریج کاهش یافت تا در اواسط آذر ماه به صفر رسید. حشره نر دو اوج جمعیتی داشت، اوایل شهریور و اوایل مهر (8 حشره بالغ نر در 30 گیاه) و بعد از آن به تدریج کاهش یافت. همزمان با مطالعه ی تغییرات جمعیت سرخرطومی درصد لاروهای پارازیتوئید شده این حشره نیز ارزیابی گردید. نمونه برداری های انجام گرفته نشان داد که پارازیتوئیدها فعالیت خود را روی لاروهای سرخرطومی از نیمه ی اول خرداد ماه آغاز می کنند.  حداقل درصد لاروهای پارازیتوئید شده در نیمه اول تیر ماه و حداکثر آن در نیمه دوم  مرداد ماه  مشاهده شد. پارازیتوئید های Habrobracon hebetor ، Eurytoma curculionum و Cyrtoptyx sp. روی لارو های این سرخرطومی فعالیت تغذیه ای داشتند.

کلیدواژه‌ها

تغییرات جمعیت؛ کنترل بیولوژیک؛ علف های هرز؛ Amaranthus retroflexus؛ Hypolixus pica؛ پارازیتوئیدها

مراجع

Agarwal, B.D. 1985. Biology of Hypolixs truncatulus (Coleoptera: Curculionidae) forming galls on the stem of Amaranthus  spinosus in India. Cecidologia International, 6: 83-90.

Burki, H.M., Schroeder, D., Lawrie, J., Cagan, L., Vrablova, M., Elaydam, M., Szentkiralyi, F., Ghorbani, R., Juttersonke B. & Ammon, H. U. 1997. Bioligical control of pigweeds (Amaranthus retroflexus L., A. Powellii S. Watson and A. bouchonii Thell.) with phytophagous insects, fungal pathogens and crop management. Integrated Pest Management Reviews, 2(2): 51-59.

Burki, H.M., Lawrie, J., Greaves,  M.P., Down, V.M., Juttersonke, B., Cagan, L., Vrablova, M., Ghorbani, R., Hassan, E.A. & Schroeder, D. 2001. Biocontrol of Amaranthus spp. in Europe: state of the art. BioControl, 46(2): 197-210.

Gholipoor, A.R. 2008. Amaranthus retroflexus. Available from URL: http // Alireza5357.  blogfa.com//post-62.aspx (access 25 May 2007)

Hadizadeh, M. H. 2003. Amaranth. Agricultural Publication, 1st edition. Khuzestan, Iran.

Holm, L., Doll, J., Holm, E., Pancho, J. & Herberger, J. 1997. World Weeds, Natural Histories and Distribution.  John-Wiely and Sons, California, USA.

Pourtaherzari, R. 2010. Identification and biology of Hypolixus pica (Fabricius) on wild amaranth. Amaranthus retroflexus L. in Dezful. M.Sc. Thesis, University of Shahid Chamran, Ahwaz, Iran.

Sureshan, P.M & Narendran, T. C. 2003. A checklist of Pteromalidae (Hymenoptera. Chalcidoidea) from the Indian subcontinent, Zoos Print Journal. 18: 1099-1110.

Tawfik, M.F.S., Awadallah, K.T. & Shalaby, F.F. 1976. The biology of. Hypolixus nubilosus. an insect infesting the weed Amaranthus caudatus in Egypt. Bulletin of Entomological Society of Egypt, 60: 65-74.

Van Driesch, R., Hoddle, M. & Conter, T. 2008. Control of Pests and Weeds by Natural Eenemies, An Introduction to Biological Control. Blackwell publishing, London, UK.