بررسی تطبیقی کارکردهای پیشگویی در حماسه‌های بزرگ جهان (شاهنامه، ایلیاد، ادیسه)

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 9، دوره 11، شماره 41، بهمن 1394، صفحه 251-281   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

سکینه غلامپور دهکی^{* 1}؛ علی محمد پشت دار²

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

چکیده

یافتن وجوه مشترک میان آثار مکتوب اقوام هم‌ریشه، امری بدیهی است. در زمینه پیشگویی نیز شباهت‌ها و تفاوتهایی میان اعتقادات و باورهای مردم کشورهای مختلف وجود دارد و همچنین از مشترکات حماسه‌های بزرگ جهان، می‌توان به پیشگویی یا پیش‌دانی اشاره کرد؛ این امر در شاهنامه، و ایلیاد و ادیسه نیز به کرّات دیده می‌شود. هدف از این پژوهش که با روش تحقیق نظری، مطالعه و تحلیل تطبیقی صورت گرفته است، نیم‌نگاهی است از دریچه ادبّیات تطبیقی به مقوله کارکرد پیشگویی در سه اثر حماسی شاهنامه، ایلیاد و ادیسه. نتایج بررسی این امر، خویشاوندی و تجربه‌های مشترک اقوام هم‌خانواده هند و اروپایی، و باور‌های آنان را که در حماسه‌های آنها تجلی یافته است، نشان می‌دهد. و همچنین، نتیجه می‌گیریم که هر چه انسان انجام می‌دهد، نتیجه تدبیر و عملکرد خود او است.

کلیدواژه‌ها

ادبیات تطبیقی؛ پیشگویی؛ شاهنامه؛ ایلیاد؛ ادیسه

مراجع

اسلامی‌ندوشن، محمد‌علی. 1378. ایران و یونان بر بستر باستان. تهران: سخن.

بهار، مهرداد. 1386. بندهشن ایرانی. تهران: توس.

ابوالحسن تنهایی، حسین. 1379. درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. چاپ چهارم. مشهد: مرندیز.

خرمشاهی، بهاءالدین. 1372. حافظ‌نامه. تهران: علمی و فرهنگی.

ریترز، جورج. 1382. نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. محسن ثلاثی. چاپ هفتم. تهران: علمی.

سرامی، قدمعلی. 1388. از رنگ گل تا رنج خار. تهران: علمی و فرهنگی.

غزنی، سرفراز. 1374. دانش ستاره‌شناسی و نجوم فردوسی. به کوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.

فردوسی، ابوالقاسم. 1388. شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو به کوشش سعید حمیدیان. یک جلدی. تهران: قطره.

کیا، خجسته. 1384. شاهنامه فردوسی و تراژدی آتنی. تهران: علمی و فرهنگی.

گرجی، مصطفی. 1384. «مکاشفه‌های پیش‌گویانه هشت کتاب سهراب سپهری»، دو فصلنامه پژوهش زبان وادبیات فارسی، شماره پنجم، ص65-71.

معین، محمد. 1377. فرهنگ فارسی 6 جلدی. تهران: امیرکبیر.

میرزا نیکنام، حسین و محمدرضا صرفی. 1381. «پیشگویی در شاهنامه»، مجله مطالعات ایرانی، شماره2، ص158.

همیتان، علیرضا. 1382. «تاریخچه جادوگری و پیشگویی»، کیهان فرهنگی، شماره 19، ص1.

هومر. 1372، ایلیاد. ترجمه سعید نفیسی. تهران: علمی و فرهنگی.

ـــــ. 1385. ادیسه. ترجمه سعیدنفیسی. تهران: علمی و فرهنگی.

 

 

 

 

References

Abolhasan Tanhāei, Hossein. (2000/1379SH). Darāmadi bar makāteb o nazariyeh-hā-ye jāme’eh-shenāsi. 4^th ed. Mashhad: Marandiz.

Bahār, Mehrdād. (2007/1386SH). Bondaheshn-e Irani. Tehran: Tous.

Eslāmi Nodoushan, Mohammad ’Ali. (1999/1378SH). Iran va Younān bar bestar-e bāstān. Tehran: Sokhan.

Ferdowsi, Abolghāsem. (2009/1388SH). Shāhnāmeh (based on Moscow edition). With the efforts of Sa’eid Hamidiyān.1 vol. Tehran: Ghatreh.

Ghazni, Sarfarāz. (1995/1374SH). Dānesh-e setāreh-shenāsi va nojoum-e Ferdowsi. With the efforts of Gholām Rezā Sotoudeh. Tehran: Tehran University.

Gorji, Mostafā. (2005/1384SH). “Mokāshefeh-hā-ye pishguyāneh hasht ketāb-e Sohrāb-e Sepehri”. Persian and literature Research Binary Journal. No. 5. Pp. 65-71.

Hemmatiyān, ’Ali Reza. “tārikhche jādougari va pishgouei”.Keyhān Farhangi. No. 19. P. 1.

Homer. (1993/1372SH). Iliad. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Homer. (2006/1385SH). Odyssey. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Khorram-shāhi, Bahā-eddin. (1993/1372SH). Hāfez-nāmeh. Tehran: ’Elmi va Farhangi.

Kiyā, Khojasteh. (2005/1384SH). Shāhnāmeh Ferdowsi va terāzhedi-ye Āteni. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Mirzā Niknām, Hossein va Mohammad Rezā Sarfi. (2002/1381SH). “pishgoui dar Shāhnāmeh”. Iranian Studies Journal. No. 2. P. 158.

Mo’in, Mohammad. (1998/1377SH). Farhang-e fārsi. 6 vols. Tehran: Amirkabir.

Ritters, George. (2003/1382SH). Nazariyyeh-hā-ye jāme’e-shnāsi dar dorān-e mo’āser (social theory). Mohsen Solāsi. 7^th ed. Tehran: ’Elmi.

Sarrāmi, Ghadamꞌali. (2009/1388H). Az rang-e gol tā ranj-e khār. ꞌElmi va Farhangi.