تنوع و تغییرات فصلی پارازیتویید‌های تخم سن گندم در مناطق مرکزی استان آذربایجان‌غربی

حشره شناسی گیاهان زراعی

مقاله 5، دوره 1، شماره(1) تابستان 1390، شهریور 1390، صفحه 39-54   

چکیده

سن گندم Eurygaster intergriceps Puton مهم­ترین آفت گندم در ایران می­باشد. این آفت دارای دشمنان طبیعی بسیاری است که بی­تردید، زنبورهای پارازیتویید تخم مهم­ترین آن­ها هستند. تغییرات فصلی پارازیتوییدهای مذکور در استان آذربایجان‌غربی (شهرستان­های ارومیه، نقده و مهاباد) در سال­های 1389و 1390 با استفاده از تله­های حاوی تخم به­صورت هفتگی مورد بررسی قرار گرفت. پارازیتوییدهای خارج شده از تله­ها هفت گونه شامل Trissolcus grandis (Thomson)، T. djadetshkoe (Ryachovski)،T. semistriatus (Nees) ، T. vassilievi (Mayr)، T. rufiventris (Mayr)، Ooencyrtus fecundus Ferriere & Voegele و O. telenomicida (Vassiliev) بودند. گونه­یT. grandis گونه­ی غالب در هر دو سال و در تمامی مناطق بود و از استمرار و حضوری پـایدار در طیف زمانی وسیع­تر نسبت به سـایر گونه­ها برخوردار بود. بعد از آن T. djadetshkoe  بیشترین فراوانی و پیوستگی را داشت. 2-3 نسل همپوشان از گونه­ی اول و دو نسل با همپوشانی اندک از گونه­ی دوم ملاحظه شد. دو گونه‌ی متعلق به جنس Ooencyrtus در تمامی مناطق مورد مطالعه در هر دو سال حضور داشتند، اما برخلاف دو گونه­ی قبلی یک وقفه­ی تقریباً یک ماهه بین دو نسل آن­ها دیده شد. بدین ترتیب، دو نسل مجزا و غیر همپوشان از این دو گونه یکی در اول فصل و دیگری در آخر فصل روی سن گندم مشاهده شد. گونه­ی T. rufiventris نیز وضعیت مشابهی از نظر تعداد و همپوشانی نسل­ها داشت با این تفاوت که تنها در سال 90 و در دو منطقه­ی ارومیه و مهاباد چنین وضعیتی قابل مشاهده بود.

کلیدواژه‌ها

سن گندم؛ پارازیتوییدهای تخم؛ تنوع گونه‌ای؛ تغییرات فصلی

مراجع

Anonymous. 2011. Year Book of Agricultural Statistics Vol. 1. Field Crops, Growing Seasone 2008-2009. Ministry of Jahad-e- Agricultur Publications, Tehran, Iran.

Alexandrev N. 1947. Sunn-Pest and their Parasitoids in Varamin. Entomologie et Phytopathologie Appliquees 5: 29-41. [in Persian with English abstract]

Asgari S. 1995. A study on possibility of mass rearing of sunn bug egg parasitoids on it's alternative host Graphosoma lineatum L. (Het., Pentatomidae). M. Sc. thesis in Agricultural Entomology, University of Tehran. 220 pp. [in Persian with English abstract]

El Bouhssini M, Abdulhai M, Bobi A. 2004. Sunn pest (Hemiptera: Scutelleridae) oviposition and egg parasitism in Syria. Pakistan Journal of Biological Sciences 7: 934-936.

Elkinton JS, Buonaccorsi JP, Bellows Jr TS. 1992. Marginal attack rate, k-values and density dependence in the analysis of contemporaneous mortality factors. Researches on Population Ecology 34: 29-44.

Iranipour S. 1996. A study on population fluctuation of the egg-parasitoids of Eurygaster integriceps Put. (Heteroptera: Scutelleridae) in Karaj, Kamalabad and Fashand. M. Sc. Thesis in Agricultural Entomology, University of Tehran. 190 pp. [in Persian with English abstract]

 Iranipour S, Johnson NF. 2010. Trissolcus radjabii n.sp. (Hymenoptera: Platygastridae), an egg parasitoid of the shield bug, Apodiphus amygdali (Heteroptera: Pentatomidae) and the sunn pest, Eurygaster integriceps (Heteroptera: Scutelleridae). Zootaxa 2515: 65-68.

Iranipour S, Kharazi Pakdel A, Esmaili M, Radjabi G. 1998a. Introduction of two species of egg-parasitoids of Pentatomid bugs from genus Trissolcus (Hymenoptera: Scelionidae). 13^th Iranian Plant Protection Congress, 23-27 August 1998, Karaj, Iran.Vol.1-Pests, p. 4.

Iranipour S, Kharazi Pakdel A, Esmaili M, Rajabi G. 1998b. Introduction of one species of egg-parasitoids (Hymenoptera: Eupelmidae). 13^th Iranian Plant Protection Congress, 23-27 August 1998, Karaj, Iran.Vol.1-Pests, P. 5.

Iranipour S, Nozad Bonab Z,  Michaud JP. 2010. Thermal requirements of Trissolcus grandis (Hymenoptera: Scelionidae), an egg parasitoid of sunn pest. European Journal of  Entomology 107: 47-53.

Kartavtsev NI. 1974. Studying the role of naturally occuring Telenomines. Zashchita Rastenii 4: 31. [in Russian with English abstract].

Kivan M, Kiliç N. 2006. Comparison of the development times of Trissolcus rufiventris (Mayr) and Trissolcus simoni Mayr (Hym.: Scelionidae) at three constant temperatures. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 30: 383-386.

Kocak E, Kilincer N. 2002. The parasitoid status of the same egg masses of sunn pest, Eurygaster spp., (Het. : Scutelleridae) by Trissolcus species (Hym.: Scelionidae). Bitki Koruma Bulteni 42: 23-34.

Kocak E, Kilincer N. 2003. Taxonomic studies on Trissolcus sp. (Hym., Scelionidae), egg parasitoids of the sunn pest (Hemi., Scutelleridae: Eurygaster sp.), in Turkey. Turkish Journal of Zoology, 27: 301-317.

Kozlov MA. 1988. Key to the Insects of the European Part of the USSR, III, Part Two, [Subfamily Proctotrupoidea], 431 pp.

Kozlov MA, Kononova SV. 1983. Telenominae of the Fauna of the USSR(Hymenoptera, Scelionidae, Telenominae). Nauka Publisher, Leningrad, 336 pp. [in Russian]

Krebs CJ. 1999. Ecological Methodology. 2^nd ed. Addison Wesley Publishing, USA, 620 pp.

Lande R. 1996. Statistics and partitioning of species diversity and similarity among multiple communities. Oikos 76: 5-13.

Mehravar M, Radjabi G, Shojai M. 2000. Introduction of species of egg parasitoids of Eurygaster integriceps Put. in the region of Isfahan. 14^thIranian Plant Protection Congress in Iran, 5-8 September 2000, Isfahan, Iran, p. 220.

Nouri H, Asgari S. 2000. Study and identification of Sunn pest egg parasitoid in Qazvin Province. 14^th Iranian Plant Protection Congress in Iran, 5-8 September 2000, Isfahan, Iran, p. 218.

Nouri H, Amir-maafi M, Forouzan M. 2011. Introduction of sunn pest egg parasitoids in Qazvin, Iran. Proceedings of the Biological Control Development Congress in Iran, 27-28 July 2011, Tehran, Iran, pp. 417-422. [in Persian with English abstract]

Nozad Bonab Z, Iranipour S. 2011. Seasonal fluctuation in egg-parasitoid fauna of Sunn-pest Eurygaster ittegriceps Puton in wheat fileds of new Bonab county, East Azerbaijan Province, Iran. Journal of Sustainable Agricultural and Production Science, 20(2): 73-83. [in Persian with English abstract]

Rajabi G. 1994. First report of the existence of Sunn pest egg parasitoid, Trissolcus festivae Viktorov (Hymenoptera: Scelionidae) in Iran and some preliminary studies on it's Biology. Journal of Entomological Society of Iran 14: 1-7. [in Persian with English abstract]

Rajabi G. 2000. Ecology of Cereals Sunn pests in Iran. Agricultural Research, Education and Extension Organization, 343 pp. [in Persian]

Radjabi G, Amir Nazari M. 1989. Egg parasites of sunn pest in the central part of Iranian plateau. Applied Entomology and Phytopathology 56: 1-12. [in Persian with English abstract]

Safavi M. 1973. Etude Bio-Ecologique des Hymenopteres Parasites des Oeufs des Punaises des Cereales en Iran. Institut de Researches Entomologiques et Phytopathologiques Publication, Tehran, Iran, 159 pp. [in Persian]

Udovitsa MI. 1998. The situation may change. Zashchita i Karantin Rastenii 3: 15. [in Russian with English abstract]