بررسی عوامل اجتماعی مربوط به اجرای مهریه ی زنان تازه ازدواج کرده ‏شهرستان شهرکرد در سال 1389‏

زن و مطالعات خانواده

مقاله 1، دوره 5، شماره 15، خرداد 1391، صفحه 13-42   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

مهریه در ازدواج نقشی تعیین کننده دارد. بر اساس دستور شرع مقدس اسلام مهریه   هدیه ای است که در ابتدای ازدواج از جانب مرد به زن داده می شود و می تواند ضامن تداوم پیوند زناشویی باشد، اما متأسفانه امروزه به اجرا گذارده شدن مهریه از جانب زنان مشکلات زیادی در جامعه را فراهم نموده است. هدف این پژوهش بررسی شرایط و عوامل اجتماعی موثر بر به اجرا گذاشتن مهریه در دختران تازه ازدواج کرده شهرستان شهرکرد در سال 1391 می باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-تحلیلی با روش پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دختران تازه ازدواج کرده شهرستان شهرکرد می‌باشد که اقدام به اجرا گذاردن مهریه خود نموده‌اند. این جامعه آماری شامل 2293 نفر بوده است. حجم نمونه توسط فرمول کوکران برابر 328 نفر برآورد گردید که به 337 نفر افزایش یافته است. کلیه واحدهای آماری با استفاده از شیوه‌ی در دسترس انتخاب شده‌اند. تمام داده‌های موردنیاز پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه جمع‌آوری شده‌اند که شامل پرسشنامه‌ای محقق ساخته و پرسشنامه استاندارد جهت گیری دینی آلپورت بوده و در نهایت داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نسخه 19 نرم افزار SPSS و توسط آزمون‌های رگرسیون خطی، تحلیل واریانس یک طرفه و t گروه‌های مستقل تجزیه و تحلیل شده‌اند. روایی ابزار به صورت صوری و محتوایی برآورد و پایایی ابزار توسط ضریب آلفای کرونباخ سنجش گردید که در تمامی ابعاد بالاتر از 7/0 به دست آمد. دستاوردهای پژوهش حاکی از آن است که پایگاه اقتصادی-اجتماعی (8/9%بسیار پایین، 6/19% پایین، 2/39% نزدیک به متوسط، 5/17% متوسط، 8% بالا و 9/5% بسیار بالا بوده است. و وضعیت اقتصادی خانواده آنان پایین تر از متوسط بوده، میزان تفاهم با همسر 6/3% کم، 6/38% متوسط، 7/34% زیاد و 1/23% بسیار زیاد و انگیزه های مادی پاسخگویان در ازدواج بالاتر از متوسط بوده است. در خانواده 8/14% طلاق وجود داشته است که بیشترین درصد به خواهر پاسخگویان متعلق بوده است. در خانواده 3/30% سابقه اعتیاد وجود داشته است که بیشترین درصد به برادر پاسخگویان تعلق داشته و در خانواده 5/12% سابقه زندان وجود داشته که بیشترین درصد به برادر پاسخگویان تعلق دارد. میزان نابسامانی در خانواده پاسخگویان در حد پایین تر از متوسط بوده است. جهت گیری دینی 1/34% پاسخگویان بیرونی و 9/65% درونی بوده است. میزان تمایل برای به اجرا گذاردن مهریه در 9/3% از پاسخگویان کم، 3/32% در حد متوسط و در 8/63% در حد زیاد بوده که نشانگر بالابودن تمایل پاسخگویان در این زمینه می باشد. نتایج آزمون فرضیه‌های تحقیق نشان داد که: سن، میزان مهریه، و نوع جهت گیری دینی بر به اجرا گذاردن مهریه توسط دختران اثرگذار نبود، اما میزان تحصیلات دختران، پایگاه اقتصادی-اجتماعی، مدت زمان آشنایی زوجین، نابسامانی در خانواده، میزان تفاهم بین زوجین، انگیزه‌های مادی دختران و میزان باورهای دینی، بر روی اجرا گذاردن مهریه دختران اثرگذار بوده است.

کلیدواژه‌ها

مهریه؛ اجرا گذاردن؛ دختران؛ ازدواج - شهرستان شهرکرد‏

مراجع

-   آزاد ارمکی، تقی (1386)، جامعه‌شناسی خانواده ایرانی، چاپ اول، تهران: سمت.

-   آزاد ارمکی، تقی و افسانه کمالی (1383)، اعتماد، اجتماع و جنسیت، بررسی تطبیقی اعتماد متقابل در بین دو جنس، مجله جامعه‌شناسی ایران، سال پنجم، شماره 2 (پیاپی 6)، تابستان.

-   اعزازی، شهلا (1376)، جامعه‌شناسی خانواده، چاپ دوم، تهران: روشنفکران و مطالعات زنان.

-   الوندی، مظفر (1388)، بررسی توصیفی وضعیت زندان های مهریه ای استان گیلان، نشریه روان‌شناسی و علوم تربیتی اصلاح و تربیت، اردیبهشت، شماره 84، صص22-25.

-   پولادی، ابراهیم (1382)، ماهیت حقوقی جهیزیه و تنظیم آن، دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکده علوم انسانی.

-   توسلی، غلامعباس (1376)، نظریه های جامعه شناسی، چاپ ششم، تهران: سمت.

-   دامن پاک، ناهید (1382)، بررسی چگونگی اجرای حقوق مالی بانوان، به سفارش سازمان مدیریت و برنامه ریزی قم.

-   رضوی، نجما و همکاران (1381)، بررسی وضعیت ازدواج جوانان،گزارش ملی جوانان‌ نشر، سازمان ملی جوانان.

-   ساروخانی، محمدباقر (1370)، مقدمه ای بر جامعه‌شناسی خانواده، تهران: کیهان.

-   شاکری، ابوالحسن (بی تا)، بررسی اجمالی مهریه در تهران، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران.

-   شرف الدین، سیدحسین (1380)، تبیین جامعه شناختی مهریه؛ قم: مؤسسه‏امام خمینی.

-   عزیزی، محمدرضا (1382)، مهری در مهریه نیست: مهریه؛ از عشق تا حرفه، نشریه فرهنگ و هنر، عروس هنر، مهر و آبان، شماره 23 و 24، صص 8 -11)

-   کوزر، لوئیس (1380)، زندگی و اندیشه بزرگان اجتماعی، ترجمه محسن ثلاثی؛ چاپ نهم، تهران: علمی.

-   محبوبی‌منش، حسین (1383)، تغییرات اجتماعی ازدواج، کتاب زنان، سال 7 شماره 62.

-   یوسف زاده،حسن (1384)، پایش جامعه شناختی مهریه، نشریه جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)، بهار، شماره 27، صص 48 -48 و 50 - 75)

-   Kar, Mehrangiz. (2001), which right, Which Task? About Legal Status of Women in the Family. Tehran: Iranian Society Publication

-   86. Kozer L. (2001), Social Elites Life and Thought. Translated by Salas, Mohsen. 9th ed. Tehran: Science Publication

-   Merton, R.K. (1968 ), Social theory and social structure, NewYork

-   www.usc.edu: glossary of Islamic terms & concepts: The encyclopedia of Islam, Leiden, Brill, 1999

-   http://www.iccmr.com/news-831.aspx.http