بررسی دیدگاه پرستاران زن نسبت به نقش سرمایه اجتماعی با رویکرد ‏فرهنگ سازمانی با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی و مدل مسیر

زن و مطالعات خانواده

مقاله 7، دوره 7، شماره 25، مهر 1393، صفحه 127-148   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

معمولاً، هر سازمان ابتدا به صورت یک واحد کوچک تأسیس می‌شود. در شروع فعالیت سازمان، فرهنگ در آن با توجه به عوامل مختلفی به سرعت شکل می‌گیرد. شکل‌گیری فرهنگ بستگی به دلایل به وجود آمدن سازمان و جایگاه آن در جامعه و عوامل موفقیت آن از قبیل کارآیی، کیفیت ارائه خدمات، ابداع و نوآوری، تلاش زیاد و وفاداری نسبت به سازمان دارد. وقتی سازمان متولد می‌شود، تلاش زیادی از طرف کارکنان برای موفقیت سازمان صورت می‌گیرد. با توجه به نقش فرهنگ سازمانی در افزایش کیفیت مراقبت­های درمانی، توجه به متغیر­های تأثیرگذار بر آن اهمیت فوق­العاده­ای دارد. در این میان سرمایه اجتماعی یکی از متغیر­هایی است که بر فرهنگ سازمانی تأثیرمی گذارد و کنش­های معین افراد را در درون ساختار تسهیل می­کند؛ بر همین اساس نیز هدف این مقاله بررسی نقش سرمایه اجتماعی بر فرهنگ سازمانی از دیدگاه پرستاران می­باشد. این تحقیق با توجه به هدف آن کاربردی، اما براساس روش تحقیق از نوع توصیفی-همبستگی می‌باشد. نمونه آماری این تحقیق شامل 200 نفر از پرستاران شاغل در بخش­های مختلف بیمارستان­های شهر زنجان می­باشد. در این مقاله برای گردآوری مبانی نظری وپیشینه پژوهش از فیش تحقیق استفاده شده است؛ همچنین برای گردآوری داده‌ها جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق از دو پرسش نامه استفاده گردیده که پس از بررسی روایی و پایایی در بین نمونه آماری تحقیق توزیع شده است. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز با آزمون­های ضریب همبستگی پیرسون و مدل­معادلات ساختاری صورت گرفته است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد سرمایه اجتماعی با ضریب استاندارد شده 76/0 و مقدار t 63/11 بر فرهنگ سازمانی تأثیر دارد. همچنین سرمایه اجتماعی با ضریب 585/0 بر فرهنگ تداوم، با ضریب 463/0 بر فرهنگ رسالتی، با ضریب 789/0 بر فرهنگ مشارکتی و با ضریب 567/0 بر فرهنگ سازگاری تأثیر دارد. بر همین اساس پیشنهاد شده که  مدیران با تفویض اختیار بیشتر به پرستاران، تشکیل تیم­های کاری مختلف و ایجاد احساس اعتماد بیشتر به مجموعه و همکاران، سرمایه اجتماعی را تقویت نمایند تا از طریق آن فرهنگ سازمانی تقویت شده و از مزایای فرهنگ قوی استفاده شود. نتایج به دست آمده برای این تحقیق با محدودیت­هایی همراه بوده است که از جمله می­توان به استفاده از پرسشنامه اشاره نمود که با توجه به محدودیت­های پرسشنامه در تشخیص وضعیت واقعی و موجود، پیشنهاد می­گردد تا در تحقیقات بعدی ضمن استفاده از پرسشنامه، از ابزارهای دیگری نیز برای جمع­آوری داده­ها استفاده گردد. محدودیت دیگر این تحقیق، به محدود بودن نمونه آماری آن باز می­گردد؛ نمونه آماری تحقیق حاضر فقط شامل 200 نفر از پرستاران بوده است که با در نظر گرفتن تعداد شاغلان در این شغل، این تعداد کم به نظر می­آید؛ بنابراین بایستی در تعمیم نتایج تحقیق به کل جامعه احتیاط بیشتری صورت گیرد. 

کلیدواژه‌ها

سرمایه اجتماعی؛ فرهنگ سازمانی؛ فرهنگ سازگاری؛ فرهنگ رسالتی؛ فرهنگ مشارکتی؛ فرهنگ ‏تدوام.‏

مراجع

-   اردلان، م. ر، سلیمی، ق، رجائی­پور، س. و مولوی، ح (1387)، بررسی رابطه بین یگانگی فرد-سازمان با فرهنگ سازمانی در دانشگاه­های دولتی غرب کشور (همدان، کرمانشاه و کردستان). فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، شماره 14 (47)، 131- 97.

-   دفت، ر (1385)،تئوری و طراحی سازمان. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، جلد دوم، تهران: انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی.

-   رابینز، ا (1383)، مبانی رفتار سازمانی. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران: انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی.

-   زرنگار، م (1385)، پذیرش فرهنگ سازمانی و بقای سازمان. فصلنامه مطالعات مدیریت، 19(50)، 139-126.

-   سالارزاده، ن. و حسن زاده، د (1385)، بررسی تأثیر میزان سرمایه اجتماعی بر رضایت شغلی معلمان. فصلنامه علوم اجتماعی، (33)، ص26-1.

-   شجاعی، م؛ زیویار، ف.، غلامعلی­زاده، ر. و اسماعیلی بیدهندی، ح (1384)، بررسی و تبیین فرهنگ سازمانی اعضاء هیئت علمی پردیس دانشکده­های فنی و پردیس علوم دانشگاه تهران. فرهنگ مدیریت، 3(11)، 17-5.

-   شعبانی ورکی، ب. و آهنچیان، ن (1385)، رهبری دانشگاهی و سرمایه اجتماعی: رویکردی جامعه شناختی به مدیریت آموزش عالی. اندیشه های نوین تربیتی، 2(3-4)، 58-39.

-   فقهی فرهمند، ن (1380)، فرآیند مدیریت اجرایی، چاپ اول،  دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن(1381)، مدیریت در ایران، چاپ دوم. کتابفروشی مرکز آموزش مدیریت دولتی تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1382)، مدیریت پایای سازمان، چاپ اول، انتشارات فروزش، تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1382)، مدیریت ساختار استراتژیک سازمان، چاپ چهارم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد  تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1388)، تدوین برنامه استراتژیک سازمان، چاپ اول، انتشارات فروزش، تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1390)، مدیریت استراتژیک سازمان، چاپ دوم، انتشارات فروزش، تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1390)، مدیریت تکنولوژی سازمان، چاپ دوم، انتشارات فروزش، تبریز.

-   فقهی فرهمند، ن (1393)، مدیریت پویای سازمان، چاپ سوم، انتشارات فروزش، تبریز.

-   فقیهی،  ا. و فیضی، ط (1385)،طراحی و تبیین مدل سرمایه اجتماعی در دانشگاه آزاد از راه دور: پژوهشی در دانشگاه پیام نور. فصلنامه علوم مدیریت ایران، 1(1)، 48-3.

-   فیضی، ط. و گرامی پور، م (1387)، تأثیر سرمایه اجتماعی بر فرهنگ سازمانی. رفاه اجتماعی، 7(29)، 252-223.

-   کلمن، ج (1377)، بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-   مقدسی، عپ (1385)، فرهنگ سازمانی عامل مزیت رقابتی. ماهنامه کنترل کیفیت، 3(12)، 52-46.

-   ناطق پور، م.ج. و فیروزآبادی، س. ا (1385)، شکل گیری سرمایه اجتماعی و فرا تحلیل عوامل موثر بر آن.  نامه علوم اجتماعی، (28)، 190-160.

 

-   Adler, K. (2000), Social capital: prospects for a new concept. Academy of Management Review, 27(1), 43- 67.

-   Ahmed, P. K., Loh, A. Y., & Zairi, M. (1999), Cultures for continuous improvement and learning. Total Quality Management Journal, 10(4/5), 426-434.

-   Ashghali Farahani M. (2007), [Designing and evaluation of patient education nursing model in coronary artery disease]. Ph.D Thesis, Tehran, University of Tarbiat Modarres; 120-150. (Persian).

-   Barbosa & Cardosa (2007), Exploring the Factors that Influence Employees' Perceptions of their Organization's culture, Journal of Management in Medicine. 15(6): 415 – 429.

-   Bentler, P.M. & Chou, C.(1987), Practical issues in structural equation modeling, Sociological Methods and Research, 16, 78-117.

-   Bourdieu, P. (1986), The forms of capital. New York: Greenwood Press.

-   Brehm, J., & Wandy, R. (1997), Individual-Level evidence for the causes and consequances of social capital. American Journal of Political Science, 41(3), 999 – 1023.

-   Chiu CH, Pan WH, Wei CJ. (2008), Does organizational culture impact patient safety management?. Asian Journal of Health and Information Sciences. 3(1-4), 88-100.

-   Clemente, M. N., & Greenspan, D. S. (2003),Culture clashes. Executive Excellence Journal, 16(10), 1-12.

-   Cohen, D. & L. Prusak (2001). In Good Company: How Social Capital Make Organizations Work, In Vilanova & Josa (2003), Social capital as a managerial phenomenon,. Working Paper, Department of Industrial Engineering and Management,. Tamper University of Technology.

-   Craigie FC, Hobbs RF. Exploring the organizational culture of exemplary community health center practices. Fam Med. 2004 Nov-Dec; 36(10): 733-8.

-   Ding, L., Velicer, W.F. & Harlow, L.L.(1995), Effects of estimation methods, number of indicators per factors and improper solutions on structural equation modeling fir indices, Structural Equation Modeling, A Multidisciplinary Journal, 2,119-143.        

-   Edwards D, Burnard P, Bennett K, Hebden U. A longitudinal study of stress and self-esteem in student nurses. Nurse Educ Today. 2010 Jan; 30(1): 78-84.

-   Fankvise, W.(2006), Organizational Development,Behavioral Science, Interventions for Organization Improvement. Prentice Hall.

-   Greenberg, J., & Baron, R. A. (2001), Behavior in Organizations. New Jersey: Prentice-Hall.

-   Kennedy, B., Kawachi, I., & Brainerd, E. (1998), The role of social capital in the Russian mortality crisis. World Development, 26(11), 2029–2043.

-   Kotter, J.P. & Heskett, J.L.(1992), Corporate culture and performance, New York: Maxwell.

-   Krejcie, R., & Morgan, D. (1970), Determining sample size for Research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.

-   Lochner, K., Kawachi, I., Brennan, R., & Buka, S. (2003), Social capital and neighborhood mortality rates in Chicago. Social Science & Medicine, 56(8), 1797–1805.

-   Lohlin, J.C.(1992), Latent variables Models: An introduction to factor, path and structural analysis(2nd ed.), Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum associated, Inc.

-   Macinko, J., & Starfield, B. (2001), The utility of social capital in research on health determinants. The Milbank Quarterly, 79(3), 387–427.

-   Moghri J, Ghanbarnezhad A, Moghri M, Rahimi Forooshani A, Akbari Sari A, Arab M. (2012), [Validation of farsi version of hospital survey on patient safety culture questionnaire, usingconfirmatory factor analysis method]. Journal of Hospital; 11(2), 19-29. (Persian)

-   Nahapiet, J., & Ghoshal, S. (1998), Social capital, intellectual capital and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2), 242-266.

-   Navarro, V., & Shi, L. (2001), The relationship between participative and social capital. Sociology, 62(1), 481–491.

-   O’Brien, M. S., Brudsal, C. A., & Molgaard, C. A. (2004), Further development of an Australian-based measure of social capital in a US sample. Social Science & Medicine, 56(6), 1207–1217.

-   Offe, C., & Fuchs, S. (2002), A decline of Social Capital? The German Case. New York: Oxford University Press.

-   Pors, N.O. (2007), Globalisation, culture and social capital: library professionals on the move. Library Management, 28(4/5), 181-190.

-   Portes, A. (1998), Social capital: its origins and applications in modern sociology. Annual Review of Sociology, 24(1), 1–24.

-   Putnam, R. D. & Goss, K.A.(2002), Democracies in flux, The Evolution of Social Capital in Contemporary Society. New York: Oxford University Press.

-   Rafii F, Hajinezhad ME, Haghani H. Nurse caring in Iran and its relationship with patient satisfaction. Australian Journal of Advanced Nursing. 2007; 26(2): 75-85.

-   Rob & P. Zemeski (2000), Essential of Organizational Behavior, Prentice Hall.

-   Robbins SP. Essentials of organizational behavior. 7th ed. USA: Prentice Hall; 2002.

-   Skrabski, A., Kopp, M. & Kawachi, I.(2003), Social capital in a changing society: cross sectional associations with middle aged female and male mortality rates. Journal of Epidemiology & Community Health, 57(2), 114–119.

-   Song-zheng, Z. & Xiao-di, Z.(2009), An Empirical Study on Organizational Culture, Social Capital. Taipei: International Conference on Information Management, Innovation Management and Industrial Engineering.

-   Subramanian, S. V., Kawachi, I., & Kennedy, B.(2001), Does the state you live in make a difference? Multilevel analysis of self-rated health in the US?. Social Science & Medicine, 53(1), 9–19.

-   Trice, H. M., & Beyer, J. M. (1993), The cultures of work organizations. New Jersey: Prentice-Hall.

-   Uphoff, N. (2000), Understanding social capital: learning from the analysis and experience of participation. Washington DC: World Bank.

-   Vilanova, E. P., & Josa, R. T. (2003), Social capital as a managerial phenomenon. Tampere: Tampere University of Technology.

-   Winter, L. (2000), towards a theorised understanding of family life and social capital. Working Paper, Australia: Australian Institute of Family Studies.