جستاری در مفهوم سعادت (مطالعة موردی؛ بوستان سعدی و اندیشة ارسطو)

پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

مقاله 9، دوره 6، شماره 22، اسفند 1394، صفحه 189-208   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

مهدی نیک‌منش^{* 1}؛ لیلا آقایانی چاوشی^{* 2}

¹عضو هیأت علمی و دانشیار دانشگاه الزهرا.

²دانش‌آموختة زبان و ادبیات فارسی (نویسندة مسئول).

چکیده

سعادت، آرمانی است که انسا‌ن‌ها همواره در جستجوی آنند. نه‌تنها فیلسوفان و اندیش‌مندان، آشکارا نظریات و راه‌کارهایی در این زمینه ارائه کرده‌اند، جستجو در آثار برخی شاعران نیز مؤید توجه و دقت و رویکرد آنان در این‌باره است. این نوشتار، در پی شناخت مفهوم سعادت از منظر سعدی و سنجش و مقایسة آن با تلقی ارسطو از سعادت است. در این راستا ابتدا سعادت از منظر ارسطو به اجمال بررسی شده و در ادامه، مفهوم سعادت از نگاه سعدی با جستجو در آموزه‌هایی که شاعر در بوستان ارائه کرده، مورد توجه قرار گرفته است. در گام بعد، با توجه به بررسی انجام‌شده دربارة تلقی سعدی و ارسطو از سعادت، تحلیلی از میزان سازگاری این دو رویکرد ارائه شده است. به نظر می‌رسد تشابهی قابل‌تأمل ـ از منظری خاص ـ میان دو دیدگاه وجود دارد؛ سعادتِ غایی از منظر ارسطو و نیز سعادت در نگاه سعدی، امری متعالی است و در ساحتی فراتر از امور مادی و جسمانی تحقق می‌یابد. البته وجوه افتراق مهمی نیز در این میان وجود دارد؛ برای مثال ارسطو، نسبت مستقیم و محکمی میان میزان تلاش و فعالیت فرد و دستیابی به سعادت برقرار دانسته است، امّا در باور کلامی سعدی، رسیدن به سعادت، موهبتی الهی است. 

کلیدواژه‌ها

سعادت؛ سعدی؛ ارسطو؛ بوستان سعدی؛ فضیلت