بررسی بازتاب عملکرد دکتر محمد مصدق در تحولات سیاسی مصر در دهه‌ی 1950م

پژوهش نامه تاریخ

مقاله 8، دوره 8، شماره 31، تیر 1392، صفحه 1-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

دکتر جلیل نائبیان¹؛ داود عمرانی²

¹دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

²کارشناس ارشد تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

ملی کردن صنعت نفت در ایران توسط دکتر محمد مصدق یکی از حوادث مهم تاریخ معاصر خاورمیانه در دهه­ی 1950م می باشد. این اقدام گامی بزرگ برای کوتاه کردن دست استعمار از کشور ایران و کسب آزادی ملی بود. که علاوه بر بازتاب داخلی، بازتاب­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای وسیعی برجای گذاشت. بارزترین جلوه­های این رخداد همانا از بین بردن تصور شکست ناپذیری کشورهای استعماری و شکستن تابوی استعمار در منطقه خاورمیانه می­باشد.
بیشترین تأثیر این جنبش ضد استعماری ایران، در کشور مصر متجلی گردید. برای اینکه ملت مصر نیز مانند ایرانیان طعم تلخ استعمار را در طول قرون متمادی چشیده بودند. بنابرین آزادی خواهان مصر با الگو قرار دادن اقدامات ضد استعماری دکتر مصدق، تلاش مضاعفی را در راه نجات کشورشان از استعمار خارجی و استبداد داخلی با شور و هیجان بیشتری دنبال نمودند؛ و در نهایت موفق به الغاء سلطنت و برقراری حکومت جمهوری شدند. این شور و هیجان ملی با روی کار آمدن سرهنگ جمال عبدالناصر دوچندان شد. وی با تاثیر پذیرفتن از دکتر مصدق اقدام به ملی کردن کانال سوئز که در حقیقت شریان حیاتی مصر و تحت نفوذ و سلطه انگلیس و فرانسه بود، کرد. البته ناگفته پیداست که این اقدام جمال عبدالناصر، بدون تردید به نوعی ادامه راه دکتر محمد مصدق بود که دومین ضربه­ی بزرگ را بر پیکر استعمار وارد ساخت.

کلیدواژه‌ها

مصدق؛ ناصر؛ مصر؛ ملی کردن؛ استعمار