بررسی و تحلیل ظرفیت‌های گردشگری هورامان با تأکید بر خوانش منظر فرهنگی

فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری

مقاله 4، دوره 4، شماره 13، بهمن 1393، صفحه 59-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

صنعت گردشگری، امروزه به ویژه در ابعاد اقتصادی و فرهنگی خویش، نقشی تعیین­کننده در توسعه‌یافتگی کشورها ایفا می­نماید، به طوری که اقتصاددانان به آن، لقب «صادرات نامرئی» داده­اند. در ایران نیز، با تکیه بر پشتوانه­ی عظیم فرهنگی، قابلیت­های زیادی در زمینه­ی گردشگریِ فرهنگی و به خصوص گردشگری فرهنگی و آیینی، وجود دارد.
منظر فرهنگی مفهومی دربردارنده­ی ارزش‌های فرهنگی ـ طبیعی بوده که حاصل تعامل میان انسان و طبیعت در طول تاریخ است. علاوه بر این مناظر فرهنگی دربرگیرنده، حافظ و بیانگر هویت و تاریخ یک منطقه و ساکنین آن هستند و از این‌رو حفاظت از مناظر فرهنگی و ارزش‌های آن از اهمیت به سزایی برخوردار است. منطقه هورامان با مرکزیت فرهنگی زیارتگاه پیرشالیار و رسوم مرتبط با آن امروزه به منظر فرهنگی و شناسنامه هورامان تبدیل‌شده است. به لحاظ موقعیت جغرافیایی همچون دیگر زیارتگاه‌ها و اماکن مقدس ایران باستان و خصوصاً بناهای مقدس زرتشتی که از قرن‌ها پیش در سرزمین ایران ساخته‌شده‌اند، در کنار کوه، چشمه و درخت قرارگرفته است که یادگاری از باورهای کهن ایرانیان مبتنی بر طبیعت‌گرایی بوده و ریشه در اعتقاد به ایزدان طبیعت داشته است. پژوهشگران در پی پاسخ‌گویی به این سؤال بوده­اند که چه عواملی بر ایجاد انگیزش­های گردشگران در مواجهه با وجوه گردشگری فرهنگی- آیینی، مهم­ترین نقش را ایفا می­نماید. هورامان، به لحاظ توسعه­ی گردشگری در سالیان اخیر بسیار مورد توجه بوده و وجود جاذبه­های طبیعی، فرهنگی و آیینی خاص منطقه، قابلیت­های ویژه­ای را برای توسعه­ی گردشگری فراهم نموده است. در این راستا، پرسشنامه­ای محقق ساخته که از تفسیر داده­های آن بتوان به مهم­ترین انگیزش­های گردشگران دست یافت، تنظیم گردید و در محدوده­ی زمانی تحقیق (6 روز) تعداد 340 نسخه از آن، به صورت تصادفی ­ساده و حضوری، ضمن ارائه توضیحاتِ لازم، در اختیار نمونه­های تحقیق قرار داده شد و در نهایت، داده­های به دست آمده، مورد تحلیل تأملی قرار گرفت. نتایج پژوهش، حاکی از این مهم است که علیرغم بعد مسافت و مشکلات اقتصادی همچنان علاقه به گردشگری فرهنگی ـ آیینی بسیار زیاد بوده و گروه های سنی مختلف در سطوح مختلف تحصیلی این موضوع را در اولویت قرار می‌دهند.

کلیدواژه‌ها

هورامان؛ گردشگری فرهنگی ـ آیینی؛ منظر فرهنگی؛ ظرفیت گردشگری