بررسی کارایی گاز ازن در کنترل سوسک چهار نقطه ‌ای حبوبات

فصلنامه تخصصی تحقیقات حشره شناسی

مقاله 3، دوره 7، شماره 3، آذر 1394، صفحه 219-231   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

زهرا تاجیک¹؛ عارف معروف^{* 2}؛ الهام صنعتگر³

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته حشره شناسی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک

²بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایران

³گروه حشره شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک

چکیده

سوسک چهار نقطه­‌ای حبوبات،Callosobruchus maculatus(Fabricus)، مهم­‌ترین آفت انباری حبوبات است که با تغذیه از دانه‌­های حبوبات موجب خسارت­‌های سنگین می­‌شود. تحقیقات نشان داده است که گاز ازن می­‌تواند موجب مرگ و میر در حشرات کامل تعدادی از گونه­ های آفات انباری شود. لذا در این تحقیق اثرات کشندگی گاز ازن به صورت استفاده در فضای کاملا عایق علیه مراحل مختلف زیستی سوسک چهار نقطه ­ای حبوبات مورد بررسی قرار گرفت. در این تحقیق اثر غلظت­‌های 3500، 5000 و 6500 پی­‌پی­‌ام از گاز ازن علیه مرحله تخم (روی لوبیا چشم ‌بلبلی) و غلظت‌­های 3500، 5000 و 6500 پی‌پی‌ام علیه مرحله لاروی (روی لوبیا چشم ‌بلبلی، ماش و نخود) سوسک چهارنقطه‌­ای حبوبات و غلظت‌­های 700، 1200 و 1700 پی­‌پی­‌ام گاز ازن علیه حشرات کامل (روی لوبیا‌ چشم ‌بلبلی) سوسک چهارنقطه­‌ای حبوبات مورد آزمایش قرار گرفت. همچنین اثر نفوذ پذیری گاز ازن در عمق­‌های 20، 40 و60 سانتی‌­متر توده لوبیا چشم ‌بلبلی، ماش و نخود، در زمان‌­های مختلف ازن­دهی (10، 20، 30 و 60 دقیقه) روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه­‌ای حبوبات به­‌طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. علاوه بر این اثرغلظت­‌های مختلف گاز ازن (5500، 6500 و 7500  پی­‌پی­‌ام) روی جوانه­‌زنی لوبیا چشم‌بلبلی، ماش و نخود مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش­‌های انجام شده روی مراحل مختلف رشدی سوسک چهارنقطه­‌ای حبوبات که به‌­طور مستقیم در معرض گاز ازن قرار گرفتند نشان داد که، غلظت 6500 پی­‌پی­ام از گاز ازن موجب 8/54 درصد تلفات در تخم و به­ ترتیب 100%، 28/93 و 10/36 درصد تلفات در لاروهای آفت در لوبیا چشم ‌بلبلی، ماش و نخود گردید. غلظت 1700 پی­‌پی­‌ام ازگاز ازن نیز موجب 97 درصد تلفات در حشرات کامل شد. آزمایش­‌های بررسی میزان نفوذ گاز ازن به عمق توده حبوبات مختلف نشان داد که مدت 20 دقیقه ازن ­دهی روی حشرات کامل C. maculatus که در عمق 60 سانتی­‌متری توده ماش، لوبیا چشم ‌بلبلی و نخود قرار داشتندبه­ ترتیب موجب 25/76، 50/92 و 100 تلفات گردید. ازن­‌دهی به مدت 30 دقیقه موجب مرگ و میر 100% حشرات کامل C. maculatus در عمق 60 سانتی­‌متری تمامی حبوبات شد. همچنین غلظت­‌های مختلف گاز ازن اثر نا مطلوبی روی جوانه‌­زنی بذور حبوبات نداشته است.

کلیدواژه‌ها

حبوبات؛ Callosobruchus maculatus؛ گاز ازن؛ آفات انباری